۲۰۰۰ زن کاندیدای انتخابات عراق
۱۳۸۸ اسفند ۱۳, پنجشنبه
قانون انتخابات عراق سهمیه‌ای ۲۵ درصدی برای زنان درنظر گرفته است. عراق با این تحول در میان کشورهای اسلامی در مقام پیشروتری قرار گرفته است. قانون انتخابات عراق به زنان، از هر گروه و با هر تفکری این شانس را می‌دهد که در ساختن آینده کشورشان توانایی‌های خود را بکارگیرند.
زنان از طیف‌های مختلف
یکی از کاندیداهای زن «ماها دوری» است. طرفدار پروپاقرص مقتدا صدر و دشمن نیروهای آمریکایی. او پشت بلندگو می‌رود و فریاد می‌کشد: «آمریکایی‌ها به نام آزادی کشور ما را اشغال کردند، همسران و پسران ما را یا کشتند یا به زندان انداختند و به دختران ما تجاوز کردند.»
ماها دوری از نامزدهای انتخاباتی مهم طرفدار مقتدا صدر به شمار می‌رود. نیرویی که به گفته خانم دوری اگر در انتخابات پیروز شود اولین اقدامش لغو پیمان امنیتی میان آمریکا و عراق و بیرون راندن سربازان ارتش آمریکاست.
ولی به نظر نمی‌رسد تبلیغاتی از این دست در انتخابات این دوره عراق چندان خریدار داشته باشد. از ۱۲۰ زنی که برای شنیدن سخنان ماها دوری آمده، گروهی با سرخوردگی ازجایشان بلند میشوند تا سالن را ترک کنند. یکی از آنها در اعتراض می‌گوید که برای شنیدن این حرف‌ها نیامده است و زنان عراقی مشکلات دیگری دارند.
دغدغه‌های زنان شهرک صدر فقر، آلودگی و خرابی است که در این منطقه بیداد می‌کند. نگرانی آنها نداشتن برق، مدرسه و لباس برای فرزندانشان است. شهرکی با دو میلیون جمعیت در شمال شرقی بغداد که پایگاه مقتدا صدر است و ماها دوری به نمایندگی از آن در پارلمان عراق می‌نشیند.
زنانی که به سخنرانی ماها دوری آمده‌اند، از او می‌خواهند بجای شعارهای آتشین و تبلیغ به نفع مقتدا صدر، فکری به حال آنها و خانواده‌شان کند. بخصوص که خانم دوری موقعیت خود را مدیون همان آمریکایی‌هاست که باعث شدند در مجلس سهمیه‌ای ۲۵ درصدی برای زنان اختصاص بگیرد. وگرنه در گذشته جایی برای او در پارلمان عراق وجود نداشت.
در میان زنانی که به نشست تبلیغاتی آمده‌اند هستند کسانی که پس از بالاگرفتن جنگ میان شیعه و سنی خانه‌هایشان را رها کرده‌اند، شوهرانشان بیکار شده‌اند یا در جنگ آسیب دیده‌اند و زمینگیر شده‌اند. این زنان نماینده‌ای می‌خواند که حمایت‌شان کند. آنها به مبارزه با آمریکا یا ضدیت با نوری المالکی که هدف اصلی مقتدا صدر و هواداران‌شان در "ائتلاف ملی عراق" علاقه‌ای ندارند.
نیمی از جامعه
سخنان خانم دوری تنها در یک مورد با استقبال زنان حاضر در سالن روبرو می‌شود؛ وقتی درباره حقوق زنان حرف می‌زند! زن‌ها سرشان را به علامت تایید تکان می‌دهند و یک معلم از میان جمع می‌گوید: «ما به داشتن ۲۵ درصد سهم راضی نیستیم. بلکه نیمی از کرسی‌ها را می‌خواهیم».
و زن دیگری که در کنار او نشسته پی حرف او را می‌گیرد: «هرچه باشد ما نیمی از جامعه هستیم»!
تلاش نیروهای افراطی مذهبی برای برگردندان زنان به خانه و تغییر قانون سهمیه زنان در مجلس، تاکنون به نتیجه نرسیده است. یک دلیل مهم این است که زنان نماینده بدون در نظر گرفتن تعلقات مذهبی، قومی و گروهی متحد عمل می‌کنند.
سمیرا موسوی یکی دیگر از نامزدهای نمایندگی مجلس عراق می‌گوید که زنان کمتر خود را درگیر این دسته‌بندی‌های سیاسی می‌کنند. آنها خیلی بهتر از مردها می‌توانند به توافق برسند و به مشکلات اساسی‌تر بپردازند.
سمیرا موسوی دکترای نفت و پتروشیمی دارد. او هم مسلمان است، هم شیعه است و هم بشدت مذهبی. ولی برخلاف ماها دوری مطلقا طرفدار یک حکومت اسلامی در عراق نیست. به نظر او مذهب باید مسئله‌ای شخصی بماند. خانم موسوی این بار به نمایندگی از فهرست نوری المالکی نامزد می‌شود. یا آنطور که خود باور دارد در حمایت از دولتی که برای امنیت و نظم تلاش می‌کند؛ هدف‌هایی با حملات مکرر تروریستی در ماه‌های اخیر، بشدت زیر ضرب رفته‌اند. مخالفان دولت با این حملات توانستند ترس از بازگشت سنی‌ها به قدرت را دامن زنند. دامی که نوری المالکی هم در آن افتاد و ظرفیت جذب بسیاری از انتخاب کنندگان را از دست داد.
کار پارلمانی را باید آموخت
در کوچه پس کوجه‌های زعفرانیه، شهرکی در جنوب بغداد، زنان محجبه در کنار زنان آلامد و مردهای کراواتی در کنار مردهایی با لباده عربی در رفت و آمدند. پلاکادهای انتخاباتی نشان می‌دهند چقدر فضای سیاسی عراق در این چند سال تغییر کرده است.
در انتخابات قبلی ترس از حملات مرگبار مخالفان بقدری بود که خیلی‌ها حاضر نبودند تصاویرشان به عنوان نامزد انتخاباتی روی در و دیوار چسبانده شود. در این میان زنانی که علاوه بر این ترس، خود را در چارچوب جامعه‌ای مردانه محبوس می‌دیدند، به فکرشان هم خطور نمی‌کرد کاندیدای انتخابات شوند.
سمیرا موسوی این تصور را که زنان در دوران صدام حسین موقعیت بهتری داشتند، احمقانه می‌داند: «حالا ما آزادیم که فعالیت سیاسی داشته باشیم، در این عرصه نقش بازی کنیم و آزادی فکر و بیان داریم».
شروع کار سیاسی برای او دشوار بود. خانم موسوی می‌گوید: «اول باید یاد می‌گرفتیم که اصلا کار پارلمانی چیست؟ زمانی طول خواهد کشید تا ما زنان از حقوق کامل برخوردار شویم، چون جامعه باید برای این تحول آماده شود».
مردان خشمگین
ایفای نقش در میدانی که هنوز در ید مردان است چه معنایی دارد، یا به قول قدیمی‌ها برای آن باید چند مرده حلاج بود؟ این سوالی است که سمیرا موسوی هر روز با آن سروکار دارد.
در یک نطق انتخاباتی، او برای مردهایی سخنرانی می‌کند که زمانی سربازان جنگ ایران و عراق بودند. خیلی از آنها معلول جنگی‌اند و روی صندلی چرخ‌دار نشسته‌اند. آنها ابتدا با آرامش گوش می‌دهند. وقتی سخنرانی تمام می‌شود، نوبت سوال‌های آن‌هاست و داغ شدن فضای سالن. یکی از مردها که هردو پایش را از دست داده است می‌گوید: «قهرمان‌های واقعی ماییم. مایی که جان‌مان را کف دست‌مان گذاشتیم. شما برای ما چه کردید؟ هیچ! بعضی‌‌هایمان باید گدایی کنیم درحالیکه سیاستمداران کلاهبردارهرروز ثروتمندتر میشوند. شما چرا فقط هر چهارسال یکبار به یاد ما می‌افتید؟ این برای کافی نیست. ما نماینده‌ای از میان خودمان می‌خواهیم».
سمیرا موسوی با تواضع واکنش نشان می‌دهد. تواضعی که اتفاقا از ویژگی‌های سیاستمداران عراقی نیست! او می‌گوید از این برخورد درس گرفته است. می‌گوید تجربه خوبی برایش بوده است و تنها از این راه می‌شود نماینده‌ای دلسوز برای مردم شد».
ستاره‌ای در آسمان سیاست عراق
میثم داملوجی از سوالات انتقادی هراسی ندارد. او حوزه غرب بغداد را محل تبلیغات انتخاباتی خود برگزیده است. محله‌ای که در آن سفارتخانه‌ها قرار دارند و نسبت به بقیه جاهای بغداد ترتمیز و شیک است. خانم داملوجی رشته معمار خوانده، موهایش را بلوند کرده و از کشیدن سیگار در ملاء عام باکی ندارد. او در لیست ایاد علاوی، نخست وزیر پیشین عراق قرار دارد و نماینده بخش سکولار جامعه عراق است و طرفدارانش او را ستاره‌ای در آسمان سیاست عراق می‌دانند.
ایاد علاوی خود شیعه است اما گروه بزرگی از سنی‌ها طرفدارش هستند. او بیشترین حمایت را در خارج از عراق جستجو می‌کند. هفته گذشته ایاد علاوی مهمان پادشاه عربستان سعودی بود، سفری که وجه او را در میان سنی‌ها بازهم افزایش داد. به نظر می‌رسد این بار از بایکوت سنی‌ها خبری نباشد. همه می‌خواهند در انتخابات شرکت کنند.
میثم داملوجی با سخنانش درباره حقوق زنان شور و شوق زیادی به پا می‌کند. طرفداران او بیشتر از طبقه متوسط مدرن شهری هستند. ولی حتی در میان این طبقه هم فمینیسم مقوله‌ای تازه است. به همین خاطر پس از سخنرانی او هیچ زنی صدایش درنمی‌آید و اول هشت مرد پشت تریبون می‌روند تا درباره لیبرالیسم و حقوق زنان نطق کنند. آنگاه یک زن به خود جرات می‌دهد پشت میکروفون برود و خطاب به داملوجی ب‌گوید: «ما زنانی مثل تو لازم داریم. زنانی شجاع که بتوانند رهبری کنند. تنها به این شرط پیشرفت می‌کنیم».
نیلوفر خسروی
تحریریه: مصطفی ملکان