توافق‌های تازه برای خروج از بحران سیاسی در عراق

نوری مالکی برای جلب پشتیبانی بشار الاسد، رئیس جمهوری سوریه به این کشور سفر کرده است. از سال گذشته که نخست وزیر عراق، دولت سوریه را به حمایت از شورشیان مسلح متهم کرد، روابط دو کشور تیره بوده است. ناظران سیاسی عقیده دارند که سفر مالکی به سوریه با حمایت جمهوری اسلامی از او بی‌ارتباط نیست، زیرا تنها دو هفته پیش بشار الاسد رئیس جمهوری سوریه به ایران رفت و با سران جمهوری اسلامی دیدار و گفت‌و‌گو کرد.

از سوی دیگر رجب طیب اردوغان، نخست وزیر ترکیه روز دوشنبه (۱۱ اکتبر) در دمشق با بشار الاسد دیدار کرد. سران دو کشور نگرانی خود را از بن‌بست سیاسی عراق ابراز کردند. همان روز ایاد علاوی، نخست وزیر پیشین و رقیب اصلی نوری مالکی، با ملک عبدالله، پادشاه عربستان سعودی دیدار کرد. او پس از آن به قاهره و دمشق و کویت سفر کرد.

روز سه شنبه (۱۲ اکتبر) عمار حکیم، رئیس "مجلس اعلای انقلاب اسلامی" در قاهره با حسنی مبارک دیدار و گفت‌وگو کرد. او به هر تلاشی دست می‌زند تا از ابقای نوری مالکی در مقام نخست وزیری عراق جلوگیری کند. در همین حال کانال خبری "الجزیره" گزارش داده است که جریان حکیم با ائتلاف "العراقیه" به ریاست ایاد علاوی بر سر نخست وزیری عادل عبدالمهدی به توافق رسیده است. ایاد علاوی، که از مخالفت جدی برخی از جناح‌های شیعه آگاه است، اعلام کرده که هدف او پیشبرد یک برنامه است و نه تصدی پست نخست وزیری. ائتلاف "العراقیه" حتی گفته است که با نخست وزیری مالکی مخالفت نخواهد کرد، اگر در ترکیب دولت آینده نقشی به اندازه داشته باشد.

ادامه خلأ سیاسی

تمام کشورهای منطقه به نحوی از ادامه خلأ سیاسی در عراق ناراحت هستند. بیشتر نیروهای شیعه خواهان ادامه نخست وزیری نوری مالکی هستند؛ درحالیکه با مخالفت جبهه "العراقیه" به رهبری ایاد علاوی روبرو هستند، که خود را در انتخابات سراسری پیروز می‌داند. جناح حاکم به رهبری مالکی تا امروز به شیوه‌های گوناگون از قبول نتیجه انتخابات که در آن لیست ایاد علاوی با اختلاف اندک برنده شد، طفره رفته است.

مقتدی صدر، روحانی تندروی شیعه که در قم زندگی می‌کند، پیش از این به ایاد علاوی نزدیک بود، روز جمعه گذشته (اول اکتبر) اعلام کرد که از تشکیل دولتی به ریاست مالکی حمایت خواهد کرد. جمهوری اسلامی هر گونه دخالت در روند تشکیل دولت تازه برای عراق را رد کرده اما به عقیده ناظران سیاسی، ایران به نخست وزیری نوری مالکی تمایل دارد و در این راه تلاش می‌کند.

"مجلس اعلای انقلاب اسلامی عراق" به رهبری عمار حکیم، از توافق‌های کلی شیعیان کنار مانده است. این جریان شیعه با اعلام نامزدی عادل عبدالمهدی برای مقام نخست وزیری، به ائتلاف با سایر نیروهای شیعه پاسخ منفی داده بود. اینک گفته می‌شود که این نیرو با ائتلاف "العراقیه" به توافق‌های اساسی رسیده است. این دو نیرو به شرط جلب حمایت نیروهای کرد قادر به تشکیل دولت خواهند بود. اما کردها هنوز حرف آخر را نزده‌اند. آنها فهرستی شامل ۱۹ خواست ارائه داده‌اند که تحقق آن را شرط مشارکت در هر ائتلافی دانسته‌اند.

کردها خواهان آن هستند که شهر نفت‌خیز کرکوک به عنوان جزئی از قلمرو کردستان عراق شناخته شود. خواست دیگر آنها این است که بتوانند به طور مستقیم در قلمرو خودمختار کردستان به استخراج و صدور نفت مبادرت کنند. هم نیروهای ملی‌گرای عراق و هم کشورهای عرب منطقه با افزایش نفوذ کردها مخالف هستند. آنها آشکارا ریاست یک کرد (جلال طالبانی) بر یک کشور عربی را "ننگ و ذلت" می‌دانند. در برابر، کردها تلاش می‌کنند با جلب حمایت دو کشور غیرعرب منطقه (ایران و ترکیه) در برابر فشار ناسیونالیسم عرب از خود دفاع کنند.