آینده‌ی عراق همچنان در ابهام
۱۳۸۹ مهر ۱۳, سه‌شنبه
در جناح شیعیان ظاهرا حرکتی در جهت ادامه نخست وزیری نوری مالکی صورت گرفته است، اما بعید است که رئیس دولت کنونی بتواند با نیروهای غیرشیعی به توافق برسد. به ویژه جبهه "العراقیه" به رهبری ایاد علاوی، که خود را در انتخابات سراسری پیروز می‌داند، حاضر نیست در دولتی به ریاست مالکی شرکت کند. تلاش آمریکا برای تشکیل ائتلافی وسیع از هواداران مالکی و ایاد علاوی شکست خورده است و این دو اردو روز به روز از هم دورتر شده‌اند.
ائتلاف نیروهای غیرمذهبی در پیرامون جبهه "العراقیه" از ائتلاف شیعیان می‌خواهند که نتیجه انتخابات را بپذیرد. جناح حاکم به رهبری مالکی تا امروز به شیوه‌های گوناگون از قبول نتیجه انتخابات که در آن لیست ایاد علاوی با اختلاف اندک برنده شد، طفره رفته است.
تا هفته‌های گذشته هم مالکی و هم علاوی تلاش کرده بودند حمایت مقتدی صدر، روحانی تندروی شیعه را به دست آورند. هواداران مقتدی صدر سرانجام پس از هفت ماه تردید، اعلام کردند که از نخست وزیری نوری مالکی حمایت می‌کنند.
هواداران مقتدی صدر تا این اواخر با ریاست نوری مالکی مخالفت می‌کردند. آقای مالکی حدود دو سال پیش گروه شبه‌نظامیان پیرو صدر را به شدت سرکوب و خلع سلاح کرده بود. اما در روزهای گذشته آنها ناگهان تغییر عقیده دادند و آقای صدر که در ایران زندگی می‌کند، روز جمعه گذشته (اول اکتبر) اعلام کرد که از تشکیل دولتی به ریاست مالکی حمایت خواهد کرد.
در پایتخت عراق محافل سیاسی و رسانه‌های جمعی عقیده دارند که مقتدی صدر زیر فشار دولت ایران تغییر عقیده داده است. جمهوری اسلامی هر گونه دخالت در روند تشکیل دولت تازه برای عراق را رد کرده اما به عقیده ناظران سیاسی ایران به نخست وزیری نوری مالکی تمایل دارد و در این راه تلاش می‌کند.
توافق‌های پرتناقض
توافق‌های کنونی در اردوی شیعیان شاید به تشکیل دولتی به رهبری نوری مالکی بینجامد، اما بعید است که به بحران سیاسی در عراق پایان دهد. زیرا اگر مالکی حتی تمام آرای شیعیان را به دست آورد، تنها صاحب ۱۴۰ کرسی در پارلمان خواهد بود، که از اکثریت لازم برای تشکیل دولت کمتر است و او را به اتحادهای دیگری وادار خواهد کرد.
یک مانع اساسی دیگر آن است که "مجلس اعلای انقلاب اسلامی عراق" به رهبری عمار حکیم، خود را از توافق‌های کلی شیعیان دور گرفته است. این جریان شیعه عادل عبدالمهدی را برای نخست وزیری نامزده کرده بود و به ائتلاف با سایر نیروها پاسخ منفی داده بود. اما تناقض جالبی که روی داده این است که این گروه سیاسی که همیشه زیر نفوذ کامل جمهوری اسلامی به شمار می‌رفت، اینک از نیروهای مورد حمایت ایران فاصله گرفته است.
موقعیت خاص نیروهای کرد
"مجلس اعلا" به رهبری حکیم، برخلاف سایر گروه‌های شیعه، با ائتلاف زیر رهبری ایاد علاوی مناسبات نزدیک دارد. اگر آنها با یکدیگر ائتلاف کنند و حمایت نیروهای کرد را نیز به دست آورند، به تشکیل دولت قادر خواهند بود. اما کردها هنوز حرف آخر را نزده‌اند. آنها فهرستی شامل ۱۹ خواست ارائه داده‌اند که تحقق آن را شرط مشارکت در هر ائتلافی دانسته‌اند.
کردها خواهان آن هستند که شهر نفت‌خیز کرکوک به عنوان جزئی از قلمرو کردستان عراق شناخته شود. خواست دیگر آنها این است که بتوانند به طور مستقیم در قلمرو خودمختار کردستان به استخراج و صدور نفت مبادرت کنند. هم نیروهای طرفدار مقتدی صدر و هم ملی‌گرایان عراق با این خواسته‌ها مخالفت کرده‌اند. اما به نظر می‌رسد که کردها از شرایط بحرانی کنونی راضی هستند و برای تشکیل دولت عجله‌ای از خود نشان نمی‌دهند.