«همکاری کامل ایران با آژانسی غیرمستقل!»

منوچهر متکی اعلام کرده است که ایران با آژانس بین المللی انرژی هسته‌ای همکاری کامل می‌کند و به این همکاری ادامه می‌دهد، آن‌هم درست پس از سخنان آیت الله خامنه‌ای رهبر ایران که گفته است آژانس انرژی اتمی مستقل نیست. یوکیا آنامو دبیرکل تازه آژانس در اولین روز برگزاری نشست شورای حکام، ایران را متهم کرد که همکاری لازم را با این آژانس نمی‌کند و او نمی‌تواند اطمینان داشته باشد که همه فعالیت‌های ایران صلح آمیز است. گفتگویی با دکتر علیرضا نامور حقیقی تحلیلگر مسائل سیاسی در تورنتو.

دویچه وله: آقای آمانو در اولین روز نشست شورای حکام گفته که ایران با آژانس همکاری لازم را نمی‏کند. به نظر شما با این شروع، نشست امروز چه نتایجی می‏تواند برای ایران داشته باشد؟

علیرضا نامور حقیقی: به نظرم، با آمدن آقای آمانو و افزایش سطح تضادها میان ایران و گروه ۵+۱، هرچند ممکن است قطعنامه‏ای صادر نشود، ولی ممکن است به ایران توصیه کنند که همکاری بیشتری با آژانس داشته باشد و ایران را تشویق کنند که به پیشنهادهای آقای البرادعی در مورد تبادل سوخت ۳/۵درصد با سوخت ۲۰درصد پاسخ مثبت بدهد.

آیت‌الله خامنه‏ای همین دیروز گفت که آژانس اصلا استقلال ندارد و بی‌طرف نیست، امروز منوچهر متکی اعلام می‌کند که ایران همکاری کامل را با آژانس خواهد کرد؛ این تناقض را چگونه می‏توان توضیح داد؟ بالاخره ایران می‏تواند همکاری کند یا خیر؟

مسئله‏ی هسته‏ای ایران خیلی پیچیده شده است. زمانی که در سال ۱۳۸۲ ایران در پیمان سعدآباد پذیرفت که غنی‏سازی را به طور موقت تعلیق کند، قرار بود کشورهای ۵+۱ مساله‏ی ایران را حل کنند و بعد از شش ماه، پرونده‏ی ایران در حالت عادی در آژانس مطرح شود. ولی این کشورها بدقولی کردند و نه تنها بعد از شش ماه بلکه بعد از گذشت دوونیم سال هم این اتفاق نیفتاد و ایران هم تعلیق غنی‏سازی را باز کرد. نکته‏ی دوم هم این است که دو نهاد موازی با هم حرکت می‏کردند؛ یکی آژانس و دیگری ۵+۱ بود. مضافاً بر این که امریکا هم حاضر نمی‏شد با ایران مذاکره کند و در درون دولت امریکا هم افراد زیادی کارشکنی می‏کردند؛ مانند آقای جان بولتون که صریحاً اعلام کرده این کار را انجام داده است. به اعتراف آقای جک استرا هم علی‏رغم این که ایران در دوره‏ی آقای خاتمی همکاری‏های زیادی با آژانس انجام داد و غنی‏سازی را تعلیق کرد، هیچ پاداش و جایزه‏ای نگرفت.

ولی الان چطور، از زمان روی کار آمدن دولت آقای احمدی‌نژاد؟

آقای احمدی‏نژاد بر خلاف دوره‏ی اول ریاست جمهوری‏اش که با شعار استقلال هسته‏ای، خودکفایی هسته‏ای و این که دولت نهم دارد مساله‏ی هسته‏ای را به پیش می‏برد و سعی می‏کرد مخالفین‏ خود از جمله اصلاح‏طلبان را به حاشیه براند، در دوره‏ی جدید و بعد از حوادث پس از انتخابات، احساس‏اش این بود که اگر ایران مشکل هسته‏ای‏اش را با سیستم بین‏المللی حل کند، مساله‏ی داخلی کم‏رنگ‏تر خواهد شد. در همین راستا هم پیشنهاد داد که ایران حاضر است اکثر تولیدات‏اش را بدهد و محصول ۲۰درصد بگیرد. این پیشنهادی بود که خود آقای احمدی‏نژاد داد. بعد آقای البرادعی آن را فرموله کرد و در قالب یک پیشنهاد جدید به ایران ارائه داد و آقای جلیلی هم مفاد کلی آن را پذیرفت. آن‏چه آقای احمدی‏نژاد در تهران به غلط تبلیغ می‏کرد، این بود که اگر ایران این کار را انجام بدهد، به معنای پذیرش غنی‏سازی اورانیوم در حد ۳/۵درصد از سوی آژانس خواهد بود. در حالی که این‏طور نبود و اگر ایران آن کار را انجام می‏داد، مساله‏ی تحریم‏ها حل نمی‏شد. الان هم در پیشنهادهایی که مطرح می‏کنند، توضیح نمی‏دهند که اگر ایران سوخت‏اش را به غرب ارسال کند، آیا مسئله‏ی تعلیق غنی‏سازی و این مجازات‏ها و تحریم‏ها علیه ایران، حل خواهد شد یا نه. بنابراین در ازای آن‏چه می‏خواهند به ایران بدهند، مسئله‏شان این است که فقط تحریم بیشتر اعمال نکنند، وگرنه هیچ تحریمی علیه ایران لغو نخواهد شد.

خوب نتیجه این وضع چه خواهد شد؟

در مجموع آن‏چه آژانس می‏خواهد و در دوره‏ی البرادعی هم روی آن حساس بودند، گفت‏وگو با دانشمندان هسته‏ای است. اما احساس ایران این است که امکان درز اطلاعات از آژانس زیاد است و معلوم نیست ماموران و بازرسان آژانس در خدمت سرویس‏های اطلاعاتی غربی نباشند. بنابراین ممکن است در مواردی همکاری‏ای را که آن‏ها می‏خواهند نداشته باشد.

مصاحبه‌گر: نیلوفر خسروی

تحریریه: فرید وحیدی