مذاکرات جداگانه میان ایران و اعضای گروه ۵+۱ در استانبول

در دور جدید مذاکرات اتمی (جمعه ۲۱ ژانویه/ ۱ بهمن) ایران همچنان در برابر خواست گروه ۵+۱ برای توقف غنی‌سازی اورانیوم انعطافی نشان نمی‌دهد. ابوالفضل ظهر‌ه‌وند، معاون رسانه‌ای شورای عالی امنیت ملی ایران و یکی از اعضای هیئت نمایندگی این کشور در مذاکرات اتمی استانبول به خبرنگاران گفت که کشورش "به هیچ عنوان بر سر حقوق اساسی خود، مانند غنی‌سازی اورانیوم" حاضر به مذاکره نیست.

ظهره‌وند که در استراحت میان مذاکرات صبح و بعدازظهر سخن می‌گفت ابراز اطمینان کرد که "مذاکرات بر همکاری‌ها میان دو طرف متمرکز شود.» او اما در باره‌ی ماهیت و سمت و سوی این همکاری‌ها چیزی نگفت.

در همین حال به گزارش خبرگزاری فرانسه ایران در جریان مذاکرات روز جمعه در استانبول برای مذاکرات دو جانبه با آمریکا به عنوان یکی از اعضای گروه ۵+۱ زیر فشار قرار گرفت. یکی از دیپلمات‌های غربی حاضر در مذاکرات به خبرگزاری یادشده گفته است که مذاکرات گروه 5+۱ با ایران بدون مذاکرات مستقیم میان این کشور و آمریکا هیچ پیشرفتی نخواهد داشت.»

یک دیپلمات د یگر غربی نیز به خبرگزاری فرانسه گفته است که گروه ۵+۱ انتظار دارد که ایران به طور جدی به سوال‌های مربوط به برنامه‌ هسته‌ای‌اش پاسخ دهد و قول دهد که به تعهدات بین‌المللی پایبند است.

سخنگوی وزارت خارجه آمریکا قبلاَ گفته بود که از مذاکرات استانبول انتظار زیادی نمی‌رود. یک کارشناس امور ایران در فرانسه نیز به خبرگزاری رسمی این کشور گفته است که «ایران ظاهراَ از کره‌ شمالی یاد گرفته که با ایالات متحده مذاکراتی طولانی داشته باشد و همزمان به توسعه برنامه هسته‌ای خود ادامه دهد.

«فضای مثبت مذاکرات در پیش از ظهر»

سعید جلیلی، دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران، در استراحت میان مذاکرات صبح و بعدازظهر از فضای حاکم بر مذاکرات استانبول ابراز رضایت کرد. او به تلویزیون "پرس تی‌وی"، شبکه انگلیسی‌ سیمای جمهوری اسلامی ایران گفت که «فضا بسیار مثبت بود.» نمایندگان اتحادیه اروپا از ابراز نظر در این باره خودداری کردند.

صبح روز جمعه جلیلی دو ساعت با کاترین اشتون، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و رئیس گروه ۵+۱ در مذاکرات با ایران، در هتل چراغ استانبول به مذاکره نشست.

جلیلی گفت که بعدازظهر نیز به طور جداگانه با نمایندگان عضو گروه ۵+۱ دیدار و مذاکره خواهد کرد. به گزارش خبرگزاری آلمان به نقل از محافل نزدیک به جلیلی، لغو تحریم‌ها علیه ایران یکی از خواست‌های این کشور در مذاکرات است.

امیدهای محدود به مذاکرات

مذاکرات درباره برنامه اتمی ایران در استانبول و در روزهای جمعه و شنبه (۲۱ تا ۲۲ ژانویه / ۱ول تا دوم بهمن) انجام می‌گیرد.

محل اصلی مذاکرات کاخی بجای‌مانده از دوره عثمانی در تنگه بسفر است. ریاست این دور مذاکرات بر عهده کاترین اشتون، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپاست.

آلمان، آمریکا، بریتانیا، فرانسه، روسیه و چین (گروه پنج باضافه یک) می‌خواهند ایران را به متوقف کردن برنامه اتمی‌اش برانگیزند. ایران مظنون به آن است که در خفا تلاش می‌ورزد به سلاح اتمی دست پیدا کند. دولت ایران این ظن را نادرست خوانده، رد می‌کند.

به نوشته "لس آنجلس تایمز" برخی دیپلمات‌ها امیدوارند که گفت‌وگوها در استانبول از گفت‌وگوهای مشابه در ماه گذشته، دسامبر ۲۰۱۰، در ژنو پربارتر باشد و ایران دست کم موافقت کند برنامه اتمی خود را محدود سازد.

مقامات رسمی کشورهای شرکت‌کننده در مذاکره امیدوارند بتوانند به «پیشرفتی سازنده» در گفت‌وگو با ایران دست یابند، هرچند انتظار دستیابی به موفقیت مهمی در موضوع‌های اصلی را ندارند.

ایران در روز پنجشنبه گزارشی تلویزیونی را مبنی بر اینکه حامل پیشنهادی جدید در مورد مبادله اورانیوم است تکذیب کرد.

روسیه از موضع دیگر اعضای گروه پنج باضافه یک فاصله گرفت و خواستار کاهش تحریم‌ها علیه ایران شد.

روزنامه اتریشی "وینرتسایتونگ" در گزارشی نوشته است که احمد داوداوغلو، وزیر امور خارجه ترکیه سعی خواهد کرد با اتکا به مناسبات تنگاتنگ اقتصادی‌ کشورش با ایران، هیئت ایرانی را در مذاکرات به سوی انعطاف و سازش سوق دهد. به نوشته این روزنامه، ترکیه نه می‌خواهد که در همسایگی‌اش یک قدرت اتمی برآمد کند و نه از بروز یک جنگ جدید میان ایران و غرب سود می‌برد. از همین رو داوداوغلو سفر عبدالله گل، رئيس جمهور ترکیه، در ماه فوریه به ایران را به پیشرفت در مذاکرات استانبول مشروط کرده است.

بحث در باره‌ی نقش منطقه‌ای ترکیه

مذاکرات در ترکیه در شهر استانبول برگزار می‌شود. روزنامه آلمانی "پرسه" درباره تلاش‌های ترکیه به عنوان میزبان و در عین حال میانجی مذاکرات اتمی ایران می‌نویسد: «اسرائيل-سوریه، لبنان، ایران، بندرت کشمکشی در خاورمیانه وجود داشته که ترکیه در آن نقش واسطه را ایفا نکرده باشد. البته ترکیه در این نقش تاکنون چندان موفق نبوده است. اما برای اردوغان رساندن این پیام مهم است که ما دوباره آمده‌ایم، باید روی ترکیه حساب کنید. وقتی نخست‌وزیربه سبک دوره عثمانی می‌گوید که به دنبال اتحادی با کشورهای عربی است که بتواند "به تمام دنبا شکل بدهد"، می‌شودحدس زد که واقعا منظورش این هست.»

"پرسه" در ادامه می‌نویسد: «ترکیه می‌گوید: "ما می‌توانیم با همه صحبت کنیم" و با این حرف بر توانایی‌اش به عنوان واسطه تاکید می‌کند. اما هر چه بیشتر اردوغان هویت خود را در نزد اعراب با ابراز کلام خشن در برابر اسرائيل تعیین کند و رفتارش با رژیم ایران چاپلوسانه باشد، کمتر می‌توان ادعایش را باور کرد.»

KG/FW