«علی بی‌کس، نیازمند درمان فوری بیرون زندان» • مصاحبه

دویچه‏وله: آقای زارع‏زاده، گزارش‏ها حاکی از وخامت اوضاع علی بی‌کس، از اعضای "کمیته‏ی دانشجویی دفاع از زندانیان سیاسی" است. علت دستگیری ایشان چه بوده و چه خبر جدیدی از این فعال حقوق بشر در دسترس است؟

اردشیر زارع‏زاده: علی‏ بی‌کس از فعالان سابق دانشجویی است که در سال‏های گذشته فعالیت‏های قابل توجهی در حوزه‏های دانشجویی و حقوق بشری انجام داده بود از جمله در دانشگاه‏ تبریز. او به ویژه در دوره‏ی اصلاحات، به عنوان یکی از رهبران جنبش دانشجویی عمل می‏کرد. ایشان همچنین با «کمیته‏ی دانشجویی دفاع از زندانیان سیاسی» همکاری می‏کردند.

به همین خاطر، آقای بی‌کس را بعد از دستگیری تحت فشار قرار دادند. اتهامات ایشان ابتدا مشخص نبود. اما دقیقاً دو روز بعد از انتخابات، در حالی که به مرور مساله‏ی تقلب در انتخابات آشکار می‏شد و مأموران اطلاعاتی- امنیتی در حال آماده‏باش بودند و شروع به دستگیری چهره‏های فعال کردند، علی بی‌کس و همچنین ناصر فریدی عضو دیگر کمیته‏ی دانشجویی دفاع از زندانیان سیاسی را نیز بازداشت کردند.

این دو را مدت‏ها در زندان نگاه داشتند. اما ناصر فریدی آزاد شد و علی بی‌کس بدون هیچ‏ دلیل مشخصی به هفت سال زندان محکوم شد و هم‏اکنون هم در انتظار تجدید‏نظر دادگاه است. آیا او در حال حاضر به وکیل دسترسی دارد؟

بله! ایشان به وکیل دسترسی و با خانواده‏اش هم تماس دارد. اما متأسفانه وکیل پرونده‏ی ایشان نتوانسته است اقدامات قابل توجهی انجام بدهد. به خاطر اراده‏ی مأموران امنیتی و همین‏طور دادگاه انقلاب در پرونده‏ی ایشان و به این خاطر که اساساً اتهاماتی که به آقای بی‌کس وارد شده، بی‏اساس هستند.

به عنوان مثال، ایشان به همکاری با کمیته‏ی دانشجویی دفاع از زندانیان سیاسی به عنوان «کمیته‏ی محل تجمع منافقین»، متهم شده است. در حالی که این کمیته از ۱۰ سال سابقه‏ی فعالیت در داخل کشور برخوردار است و اعضای آن مشخص هستند و همیشه هم دستگیر و زندانی شده‏اند. در حال حاضر هم علاوه بر آقای بی‌کس، تعداد دیگری از اعضای این کمیته در زندان‏اند.

فعالیت‏های اعضای این کمیته مشخصاً روی مسائل حقوق بشری در حوزه‏ی زندانیان سیاسی و عقیدتی و بر اساس قوانین موجود بین‏المللی هستند.

بنابراین اتهامات بی‏موردی را به آقای بی‌کس وارد و ایشان را به هفت سال زندان محکوم کرده‏اند. حتی در بازجویی‏ها به خود او گفته‏اند: «شما منافقی بیش نیستید» و بر همین اساس او را به شدت آزار داده‌اند و به شدت از نظر روانی تحت فشار گذاشته‏اند.

یعنی حضور آقای بی‌کس در دادگاه‏ هیچ تأثیری در شیوه‏ی رفتار دستگاه قضایی با ایشان نداشته است؟

خیر! ایشان چندین بار در دادگاه‏های نمایشی که فعالان را دسته‏جمعی در آن حاضر می‏کردند، دیده شد و تصور ما این بود که این دادگاه‏ها بعد از مدتی تمام خواهند شد و این افراد آزاد می‏شوند. اما هنوز تعداد زیادی از آنان در زندان به سر می‏برند. بدون این که واقعا جرمی انجام داده باشند.

الان ۱۰ ماه از دستگیری آقای بی‌کس می‏گذرد و او دچار عفونت لثه و دهان شده است و به شدت از این مساله رنج می‏برد. تعدادی از دندان‏های او ریخته و این عفونت ممکن است شدیدتر هم بشود. چند نفر از هم‏بندی‌های علی بی‌کس در بند ۳۵۰ زندان اوین که آزاد شده‏اند، این مساله را گزارش و به شدت از این مساله ابراز نگرانی کرده‏اند. ممکن است این عفونت به جایی برسد که زندگی او را به‏خطر بیندازد.

سازمان عفو بین‏الملل هم سال گذشته‏ی میلادی، طی بیانیه‏ای خواستار آزادی این فعال حقوق بشر و چند تن دیگر از فعالان این حوزه شده بود. آیا دستگاه قضایی ایران به این درخواست سازمان عفو بین‏الملل واکنشی نشان داده است؟

اساساً دستگاه قضایی جمهوری اسلامی ایران به این نوع اقدامات حقوق بشری توجه نمی‏کند. اما این سازمان‏ها تلاش خود را انجام می‏دهند و از جمله نامه‏نگاری‏هایی را در مورد وضعیت زندانیان سیاسی صورت می‏دهند و خواستار رسیدگی به وضعیت آنان می‏شوند.

من معتقدم تلاش‏های این سازمان‏ها بسیار تاثیرگذار است. اگرچه نهادهای قضایی و امنیتی در ظاهر به آن‏ها بی‏توجهی نشان می‏دهند، اما تلاش‏های آنان در سال‏های گذشته واقعا در کاهش فشار بر روی زندانیان سیاسی تاثیرگذار بوده است.

در حال حاضر هم این نهادها هم‏چنان نسبت به وضعیت مدافعان حقوق بشری که در زندان‏ هستند، از جمله آقای علی بی‌کس، شیوا نظرآهاری، کوهیار گودرزی، عمادالدین باقی، حشمت طبرزدی و آقای کبودوند و بسیاری دیگر ابراز نگرانی می‏کنند.

مصاحبه‌گر: فرهاد سلمانیان
تحریریه: مصطفی ملکان