در جهانِ کنونی مشکل بتوان روزی را بدون اینترنت به سر آورد. کامپیوتر حافظه‌ی فردی ما را به حافظه‌ای عمومی مربوط می‌کند.
کامپیوتر فراموشکار نیست، حواس‌پرتی ندارد، اهل شوخی نیست، اقتدار خویش نیز اعمال نمی‌کند. کامپیوتر ما را به دنیایی نو هدایت می‌کند. از طریق اینترنت جهان ملموس‌تر می‌شود و اطلاعاتِ آن قابل دسترس. با این‌همه ترسی مُدام بر ذهن نشسته و ما را می‌آزارد و آن این‌که؛ به کجا خواهیم رفت با این وسیله‌ای که هر روز بیشتر به آن وابسته می‌شویم.
دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید
کامپیوتر سراسر اطلاعات است. انگار این موجود با اطلاعات سیر می‌شود، غذایش همین است، بی‌وقفه می‌لمباند و سیری‌ناپذیر پیش می‌رود. کامپیوتر هیچ سئوالی را بی‌پاسخ نمی‌گذارد.
آیا اینترنت خواهد توانست عدالت را در دستیابی به اطلاعات همگانی کند و هر کس به اندازه نیاز خویش، از این کل بهره برگیرد و هر کس به اندازه توانش آن را غنی سازد.
دنیای اینترنت جهانِ تنازع بقاست. اطلاعاتِ وسیعتر و برتر، اطلاعات کوچک و ضعیف و چه بسا واقعیت‌ها را تحت‌الشعاع قرار می‌دهند.
در جامعه دیجیتالی مفاهیم شکل نوینی به خود می‌گیرند. دمکراسی، آزادی، عدالت تعریفی دیگر می‌پذیرند و نمودی دگرگونه دارند.
کامپیوتر دنیای وحشت است، ترس برای از دست دادن اطلاعاتی تازه و وحشت از غلبه‌ی ماشین بر انسان و دغدغه‌ی این‌که؛ انگار اطلاعات دارند بر ما تحمیل می‌شوند. پنداری انسان دارد تفکراتِ تنهایی و شخصی خویش از دست می‌دهد و هر روز بیش از پیش اتوریته ماشین را می‌پذیرد و به انقیاد آن درمی‌آید.
کسی را یارای مقابله و اعتراض به کامپیوتر و اینترنت نیست. باید این موجود را به همین شکل که هست پذیرفت. او خود را بر ما تحمیل نمی‌کند و ما امکان طردِ آن را از زندگی نداریم. هر کس که آن را بهتر بشناسد، استفاده بیشتری از آن خواهد برد.
به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید
کامپیوتر فرهنگ ما را دگرگون کرده و خواهد کرد. دنیا در شتابِ خویش، سال آینده آن نخواهد بود که اکنون هست. آموزش شکل دیگری به خود خواهد گرفت. مفهوم آزادی و دمکراسی گسترش خواهند یافت.
در عصر اینترنت برای نمونه ماجرای "ویکی‌لکس" را نقطه عطفی در دمکراسی و آزادی رسانه‌ها در بیان اطلاعات محسوب می‌دارند. از این پس هرگاه از دمکراسی، آزادی اندیشه و بیان، چاپ و نشر و رسانه‌های گروهی سخن به میان آید، به پدیده‌ای چون اینترنت نیز توجه می‌شود. ماجرا به پیشرفت تکنولوژی در عصر حاضر برمی‌گردد و این‌که دسترسی به اطلاعات حق همگان است.
ویکی‌لکس نشان داد که قدرت‌های سیاسی تا کجا می‌توانند مدافع آزادی‌ها در جامعه مدنی باشند، و این‌که در نهایت؛ به کارگیری تکنیک‌های پیشرفته را قوانین تازه‌تری باید. حادثه ویکی‌لکس نشان داد که خلاف ادعاهای موجود، اینترنت فضای آزاد برای همگان نیست. قدرت‌هایی می‌کوشند آن را محدود گردانند. مدافعان روشنگری نیز لازم می‌دانند که در دفاع از آزادی اقدامات نوینی سامان یابد.
در این ماجرا، یک سو کسانی قرار دارند که می‌کوشند، زدوبندها و فساد را هم‌چنان در خفا ادامه دهند. در دیگر سو مدافعان علنی شدن اطلاعات و شفافیتِ رفتارها فعال هستند. گروه نخست همان سانسورگرانی هستند که می‌کوشند بساط خویش در جهان اینترنت بگسترانند.
حق همگان است که بدانند سیاستمداران در پسِ پرده به چه زدوبندی مشغولند. تا این روابط آشکار نگردد، موتور دگرگونی و پیشرفت به راه آزادی و دنیای بدون سانسور به کار نخواهد افتاد. بزکِ واقعیت‌ها در واقع دستکاری در آن است که امروز دیده می‌شود.
همگانی کردن اطلاعات از طریق دیجیتالی کردن آن انقلابی‌ست که اگر خفه شود، غول سانسور و خفقان سر برمی‌آورد و به دولت‌ها امکان می‌دهد تا زدوبندهای خویش را به عنوان اسرار دولتی از نگاه جامعه دور دارند. هدفِ مخالفان اما خارج کردن اخبار و اطلاعات از شکل انحصاری خویش است.
ویکی‌لکس خشم آمریکا را برانگیخت زیرا اسرار هویدا کرده بود، اسنادی در رابطه با واقعیت‌های جنگ عراق، اسیران ارتش آمریکا در بازداشتگاه گوانتامو، معضل زباله‌های سمی در ساحل عاج، کشتارهای سیاسی در کنیا و یا مشکل افغانستان رو کرده بود. و در این میان در جنگ عراق بسیاری از دولت‌ها هم‌صدا با آمریکا شدند. متأسفانه نشریاتی نیز با سکوت خویش در کنار آنان قرار گرفتند. ویکی‌لکس اما نه تحلیلی ارایه داده و نه نتیجه‌ای گرفته بود، تنها اسنادی را به شکل خام در اختیار عموم قرار داد. این خود نشان می‌دهد که قصد رویارویی با کسی ندارد. هدف آزادی اطلاعات و نشر آن است.
دفاع از ویکی‌لکس را دفاع از دمکراسی، حق آزادی بیان، و چاپ و نشر محسوب می‌دارند. بیش از همه، نشریات، روزنامه‌نگاران، سیاستمداران، طرفداران راه صلح و آزادی و محققان به دفاع از آن برخاسته‌اند. سازمان گزارشگران بی‌مرز در اوایل امسال در نامه‌ای سرگشاده با بیش از صدهزار امضا از دولت بریتانیا آزادی آسانژ را خواست. و سازمان ملل اعلام کرد که جولیان آسانژ قربانی شکنجه‌های روانی است. مبارزان این راه می‌گویند؛ ممکن است که دولت آمریکا با حرکتی جنون‌آمیز ویکی‌لکس را فلج کند، در این راستا اما مهم این است که راه‌های تازه‌ای در همگانی کردن اطلاعات باید پدید آیند تا امکان مسدود کردن آن‌ها گرفته شود. شناخت این راه‌ها و دفاع از آن باید هدف گردد.
این‌که شبکه‌های جانشین ویکی‌لکس به اندک‌زمانی اعلام آمادگی در همکاری کردند، خود نشان از آگاهی و استقبال عمومی از آن دارد. با ماجرای ویکی‌لکس تلاش به راه آزادی رسانه‌ها وارد مرحله جدیدی شد. در چند سال گذشته شکل‌هایی از سرعتِ اطلاع‌رسانی و همگانی کردن آن را در "جنبش سبز"، در رویدادهای تونس و مصر و اردن و یمن دیدیم. در گسترش چنین شکل‌هایی‌ست کوشش به عمل می‌آید تا از محدود کردن آن پیشگیری گردد. شفافیت دیجیتالی هدف است. این عرصه‌ای نوین است به راه کسب آزادی‌ها.
این حوادث اما یک واقعیت را نیز آشکار کرد و آن این‌که اینترنت هنوز فضای آزاد در انتقال همه‌ی اطلاعات نیست. شرکت‌هایی که "سِروِر"ها را اداره می‌کنند و عمدتاً به حکومت آمریکا وابسته‌اند، با دخالت خویش هر قانونی را زیر پا می‌گذارند. آیا اروپا به مقابله با آن برخواهد خاست؟ اگر چنین نکند، دست آمریکا را در دخالت‌های اینترنتی باز گذاشته است.
دولت آمریکا انتشار اسناد از سوی ویکی‌لکس را بسیار خطرناک ارزیابی کرده، اعلام داشت که به اعتبار آمریکا در افکار جهانی لطمه زده است. به همین علت به پایگاه اینترنتی آن هجوم برد. اعضای کنگره آمریکا نیز ویکی‌لکس را یک "سازمان تروریستی" اعلام داشتند. دفاع پنج نشریه معتبر جهانی (اشپیگل، لوموند، نیویورک تایمز، گاردین، ال‌پاس) از ویکی‌لکس و عمومی کردن بخشی از ۷۵ هزار سندی که قصد انتشار آن را داشت، در واقع دفاع از آزادی چاپ و نشر بود.
ویکی‌لکس بنیادی غیرانتفاعی‌ست که از سال ۲۰۰۶ افشاگری و هویدا کردن اسرار را هدف خویش قرار داده است. گردانندگاه آن از نخبگان شناخته‌شده عرصه کامپیوتر هستند. تا کنون از سوی "عفو بین‌الملل" و "کمیسیون حقوق بشر" به خاطر کاری که انجام داده‌اند، جوایزی دریافت داشته‌اند. این سازمان از آغاز کار اعلام داشت که فعالیت‌های خویش را در راستای حقوق بشر انجام می‌دهد. سخنگوی آن، جولیا آسانژ، همان زمان گفت؛ "ما ستاره جدیدی برای جهانِ انسان‌ها می‌سازیم".
اسنور والن، یکی از نمایندگان مجلس نروژ چند سال پیش آسانژ را نامزد جایزه نوبلِ صلحِ پیشنهاد کرد به این علت که وب‌سایتِ ویکی‌لکس با انتشار اسناد محرمانه، دولت‌ها را مجبور به پاسخگویی کرده و این خود کمکی‌ست به ترویج صلح در جهان. به نظر او، برانگیختن بحث پیرامون آزادی بیان در جهان امروز اهمیت فراوانی دارد.
در همین رابطه است که دنیز اوجال، پریزیدنت جدید پن آلمان که خود بیش از سه سال به اتهامی واهی در زندان‌های ترکیه گروگان دولت اردوغان بود و تنها در کارزاری جهانی از بند رها شد، اعلام داشت؛ «آسانژ یازده سال است که در حالت تعلیق زندگی می کند و باید به این موقعیت پایان داده شود.» او از دولت آینده آلمان خواست که آزادی او را در دستور کار خویش قرار دهد. پیش‌تر نیز به زمان دولت ترامپ ۱۲۰ تن از چهره‌های سیاسی و فرهنگی و روزنامه‌نگاران آلمان از آنجلا مرکل خواسته بودند که موضوع آزادی آسانژ را پیگیری کند.
آسانژ در سال ۲۰۱۱ در لندن بازداشت شد. آمریکا از دولت بریتانیا خواست تا او را به این کشور تحویل دهد. او در ۲۰۱۲ به سفارت اکوادر در لندن پناهنده شد. در همین ایام دادستان سوئد نیز به اتهام آزار جنسی قرار بازداشت او را صادر کرد، موردی که در ۲۰۱۷ لغو شد. در فوریه ۲۰۱۶ کمیسیونی از سازمان ملل در پی تحقیق خواستار آزادی او شد. در دوره ترامپ سازمان سیا قصد ربودن و کشتن او را داشت که طرح آن افشا شد. درآوریل ۲۰۱۹ پلیس بریتانیا در پی لغو پناهندگی او از سوی کشور اکوادر، وارد سفارت اکوادر شده، او را بازداشت کرد. و حال در دادگاهی صحبت از استرداد او به آمریکاست. اگر این اقدام صورت گیرد، ۱۷۵ سال زندان در انتظار اوست.
در جهان امروز این‌سان که به نظر می رسد، دولت‌ها مجبورند با حداقل اسرار حکومت کنند و تا حد امکان از زدوبندهای پشتِ پرده بکاهند، چه اگر اسرار هویدا گردد، به بحران دچار می‌گردند، چیزی که می‌تواند تا سقوط دولت پیش رود.
جامعه‌ی امروز به شفافیت بیش از زدوبندهای مشکوک نیاز دارد. با گسترش دامنه دمکراسی و آزادی اندیشه و بیان به عرصه دنیای مجازی، باید گام‌های نوینی را نیز به راه حقوق شهروندی در این روند سامان داد.
و چنین است که کارزار جهانی برای آزادی جولیان آسانژ با دمکراسی و آزادی اندیشه و بیان در رابطه قرار می‌گیرد.
مطالب منتشر شده در صفحه "دیدگاه" الزاما بازتاب‌دهنده نظر دویچه‌وله فارسی نیست.