دانشگاه آزاد و نزاع دو جناح حکومتی
۱۳۸۹ تیر ۱, سه‌شنبه
روز یکشنبه ۳۰ خرداد، مجلس شورای اسلامی قانونی را به تصویب رساند که طی آن، راه برای وقف دانشگاه آزاد باز می‌شود. پیش از این شورای انقلاب فرهنگی به ریاست محمود احمدی‌نژاد، اساسنامه‌ی جدیدی برای این دانشگاه تصویب کرده بود. با مصوبه اخیر مجلس، اساسنامه اولیه دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی غیر دولتی، همچنان معتبر خواهند بود.
دانشگاه آزاد اسلامی با رایزنی آقایان هاشمی رفسنجانی و عبدالله جاسبی در سال ۱۳۶۱ تاسیس شده و ۲۵۰ هزار میلیارد تومان سرمایه دارد. آقای احمدی‌نژاد بارها با انتقاد از شهریه‌های بالای این دانشگاه، خواستار نظارت دولتی بر گردش کار و امور مالی این مرکز آموزشی شده است.
سعید رضویفقیه، تحلیل‌گر سیاسی در گفتگو با دویچه‌وله از اهداف این مناقشه و از چشم‌انداز دعواهای سیاسی میان جناح‌های مختلف حکومتی برای تصرف دانشگاه آزاد می‌گوید.
دویچه‌وله: مناقشه میان دولت و مجلس بر سر دانشگاه آزاد بالا گرفته است. شما فکر می‌کنید دلیل تلاش دولت برای استیلا بر این مرکز آموزشی به هر قیمت چیست؟
سعید رضویفقیه:
فکر می‌کنم این دعوا بخشی از یک دعوای بزرگ‌تر باشد. این نزاعی است میان جریانی از نیروهای داخل نظام به رهبری آقای هاشمی رفسنجانی با بخش دیگری به محوریت دولت، اصولگرایان تندرو و حتی آیت‌الله خامنهای. سرمقاله دیروز "کیهان" هم حکایت از این دارد که تندروها، مصوبه مجلس و بیرون بردن دانشگاه آزاد اسلامی از نظارت دولت را زیر سایه آقای رفسنجانی تلقی می‌کنند.آقای الهام، سخنگوی سابق دولت نیز در انتقاد از مصوبه اخیر مجلس، اعلام کرده که دانشگاه آزاد، عقبه مالی جریان فتنه است. این گفته‌ها به موازات تلاش‌های دیگر چه معنا دارد؟
من نمی‌دانم چگونه و به چه شکلی از اموال دانشگاه آزاد برای هدایت و حمایت جنبش سبز استفاده شده است. چنین چیزی با نظارت همه‌جانبه دستگاه‌های حکومتی روی نهادهای مختلف کشور، بعید است. اگر این‌طور بود، بازرسی کل کشور با ارقام و اسناد، به افکار عمومی گزارش می‌داد.
اما گفته‌ی آقای الهام، عملا منظور اصلی اصولگرایان تندرو را نشان میدهد. به‌نظر من، اتفاقا آنها هستند که می‌خواهند از امکانات مالی دانشگاه آزاد به نفع خود و جناح خود سوءاستفاده کنند. این اتفاقی است که در سازمان ملی جوانان و برخی دیگر از مؤسسات اقتصادی دولتی افتاده است.
به‌نظر شما، چه می‌شود که نمایندگان اصولگرای مجلس که در بسیاری موارد با نیت و اراده دولت همراهی کرده‌اند، به مصوبه‌ای رای می‌دهند که ناخشنودی آن را فراهم می‌کند؟
به نظر من بخش مهمی از جناح راست و بخصوص نیروهای تحت رهبری اصولگرایان سنتی و میانه‌رو از قدرت‌گرفتن تندروها در هراس هستند و تصرف سنگر دانشگاه آزاد اسلامی را موجب بالا رفتن قدرت دولت و نیروهای افراطی می‌دانند. آنها احتمالا نگران‌اند که این افزایش قدرت فوق‌العاده، توان این را به افراطیون بدهد که بدون توجه به نظر و نگاه نیروهای سنتی و معتدل اردوگاه محافظه‌کاران، کار خود را پیش برند و حتی آنها را پالایش و تصفیه کنند.
توجه کنید که تهاجم به بیت آیت‌الله عظما نوری همدانی در قم، با وجودی که ایشان یک مرجع دولتی و حکومتی است، نشان میدهد که نیروهای افراطی دیگر حد و مرزی برای تعرضات خود نمی‌شناسند. به این ترتیب فکر می‌کنم که جناح راست سنتی و معتدل دارد خود را آماده مهار زدن به فزون‌طلبی‌های دولت می‌کند.
شعارهای غیربهداشتی علیه رییس مجلس نیز مدتی است بالا گرفته‌اند. ممکن است دامنه این مناقشات به شکل جدی‌تر به آقای لاریجانی هم کشیده شود؟
این در عمل کشیده شده است! نامه‌نگاری‌های آقای لاریجانی و احمدی‌نژاد مسبوق به سابقه است و نشان میدهد که روسای دو قوه چندان ملایمت و مدارایی با هم ندارند. به نظر من باید آماده درگیری‌های سیاسی جدیدی میان نیروهای مختلف جناح راست باشیم. طبیعتا دولت و نیروهای تندرو سعی می‌کنند با دوقطبی کردن فضا، محوریت جریان را به آقای رفسنجانی بدهند تا بتوانند اهداف خود را در سایه تخریب آقای رفسنجانی پیش ببرند.
از طرف دیگر، آقای لاریجانی هم که معمولا سعی در میانه‌داری دارد، صریح‌تر از همیشه از دخالت و دریدگی موافقان دولت در قبال مصوبات مجلس می‌گوید. تندروها نیز تهدید کرده‌اند که مجلس را به توپ می‌بندند. آیا این مناقشه پایدار خواهد ماند یا طرفین بعنوان اعضای یک خانواده با هم کنار می‌آیند؟
اول بگویم که مجلس قبلا به توپ بسته شده و آقایان دیر رسیده‌اند. در زمستان سال ۸۲، مجلس توسط شورای نگهبان و از طریق رد صلاحیت گسترده به توپ بسته شد و ما همچنان در دوره استبداد صغیر به سر می‌بریم.
به‌نظر من، اختلاف میان طیف‌های مختلف جناح راست مبتنی بر مبانی اساسی و در نتیجه بسیار جدی است. اما تداوم این اختلاف، بستگی به نوع برخورد آقای خامنهای دارد. اگر ایشان مانند قبل حمایت بی‌قید و شرط از دولت بکند و مجلس را مکلف سازد که روی اختلاف‌ها سرپوش بگذارد و ازآقای احمدی‌نژاد حمایت کند، احتمالا مجلس کوتاه می‌آید. به گمان من، مناقشه میان مجلس و دولت در صورتی که آقای خامنهای پای خود را کنار بکشد، بالا می‌گیرد. با توجه به پاسخ دبیر شورای نگهبان به آقای احمدی‌نژاد، ممکن است این بار این شورای نگهبان، در کنار مجلس قرار گیرد.
آقای رفسنجانی اخیرا موضع‌گیری‌های شفاف‌تری در گله‌مندی از آقای احمدی‌نژاد و آقای خامنهای کرده است. با توجه به این‌که ایشان مرکز منازعه در دانشگاه آزاد است، امکان دارد که سخنی ویژه و تعیین‌کننده نیز در این زمینه بگوید؟
آقای رفسنجانی هم با توجه به موضع تلویحی آقای خامنهای مبنی بر اجازه انتقاد محدود از آقای احمدی‌نژاد وارد این مباحث شده است. مواضع اخیر ایشان می‌تواند فصل جدیدی در توازن قوا میان نیروهای سیاسی ایران ایجاد کند. نقش ایشان اساسا جلوگیری از یکدست شدن قدرت نزد تندروها و ایجاد اتحاد میان نیروهای جناح راست، اصلاح‌‌‌‌‌‌‌طلب و بی‌طرف‌ها علیه افراط کاری‌های آقای احمدی‌نژاد است.
مصاحبه‌گر: مهیندخت مصباح
تحریریه: کیواندخت قهاری