حل مشکل مسکن با صرفه‌جویی در خرید سیگار؟
۱۳۸۷ خرداد ۱۲, یکشنبه
از زمان روی کار آمدن دولت نهم راه‌حل های متفاوتی برای حل مشکل مسکن ارائه می‌شود که اگر در بحرانی‌تر شدن اوضاع سهمی نداشته، بهبودی چشمگیری نیز به وجود نیاورده است. پس از راه‌هایی که رئیس و اعضای هیات دولت برای حل این مشکل پیشنهاد کرده‌اند اکنون وزیر بهداشت مدعی است با پول خرید سیگار و خسارت‌های آن می‌توان معضل مسکن مردم را حل کرد.
دولت نهم ادعا می‌کند با طرح‌های انقلابی خود ظرف چند سال مشکل مسکن را از ریشه حل خواهد کرد. این طرح‌ها اغلب در عمل با مشکلات اجرایی فراوانی روبرو هستند. یکی از برنامه‌های دولت که سال گذشته مطرح شد واگذاری زمین به خانواده‌های کم‌درآمد بود.
وزیر تعاون، محمد عباسی، نهم اردیبهشت می‌گوید «آمار کلی ثبت نام در تعاونی‌های مسکن حدود سه میلیون و۸۵۰ هزار نفر است که از این تعداد یك میلیون و ۴۰۰ هزار نفر پالایش شده‌اند.» تاکنون بالاترین رقمی که از سوی نهادهای دولتی در مورد کمبود واحدهای مسکونی مورد نیاز پذیرفته شده حدود دو میلیون بوده است.
آنچه موفقیت این گونه طرح‌ها را با تردید روبرو می‌کند این واقعیت است که حتا اگر زمین در اختیار واجدان شرایط قرار گیرد، به معنای خانه‌دار شدن آنها نیست. بیش از ۹۵ درصد ساخت و سازها در ایران به وسیله‌ی بخش خصوصی انجام می‌شود و دولت تقریبا در این زمینه بیرون گود قرار دارد. از سوی دیگر در حالی که هدف از این طرح حذف قیمت زمین و ارزانتر شدن واحدهای مسکونی ذکر شده، برنامه‌های دیگری، چون فروش تراکم، یا عوارض مرتفع سازی، باعث گران‌تر شدن بهای زمین می‌شود.
علل افزایش بهای مسکن
یکی از دلایل بالا رفتن کم‌سابقه‌ی بهای مسکن که از سوی دولت نیز پذیرفته شده، افزایش حجم نقدینگی است که این بخش را جای مطمئن و پرسودی برای سرمایه‌گذاری یافته است. گران شدن مصالح ساختمانتی نیز در بالارفتن قیمت‌ها بی‌تاثیر نبوده است.
به اعتقاد کارشناسان با توجه به سطح درآمد خانواده‌های کم‌درآمد نه زمین، و نه سرمایه هیچ یک به تنهایی مشکل مسکن آنها را حل نخواهد کرد. با در نظر داشتن تورم ۲۰ درصدی که در بخش مسکن از ۵۰ درصد هم بیشتر است وام‌های چند میلیونی نه به قشرهای کم‌درآمد امکان خرید خانه را می‌دهد و نه برای ساختن آن کافی است.
به گفته‌ی مشاور وزیر مسکن تجربه‌ی تعاونی‌ها نیز که قرار است متولیان اصلی ساختن این خانه‌ها باشند تجربه‌ای شکست‌خورده است. پرویز جناحی اردیبهشت ۸۶ در گفتگو با خبرگزاری فارس می‌گوید تعاونی‌ها پس از انقلاب به ندرت به نتیجه رسیده‌اند و دو تجربه عمده آنها «یا سوءاستفاده‌های آنچنانی و یا به بار آوردن ضرر و زیان برای هر دو طرف بوده است.»
راهکارهای تازه
به رغم پیچیدگی ابعاد مختلف بحران مسکن وزیر بهداشت روز گذشته راه تازه و ساده‌ای برای حل این معضل معرفی می‌کند. كامران باقری لنكرانی در حاشیه مراسم روز جهانی بدون دخانیات در جمع خبرنگاران می‌گوید «با صرفه‌جویی ناشی از هزینه‌های خرید سیگار و هزینه‌های جانبی كه برای درمان عوارض آن پرداخت می‌شود، می‌توان به عنوان مثال كل مشكل مسكن مردم را حل كرد.»
وزیر بهداشت در عین حال اضافه می‌کند، دو سوم سیگار مصرفی در ایران، از راه قاچاق وارد کشور می‌شود و کنترلی روی آن وجود ندارد. از سال ۸۵، سالانه ۲۰ درصد به عنوان عوارض به قیمت سیگارهای خارجی افزوده شده که به گفته‌ی وزیر بهداشت سال گذشته ۷۰ میلیارد تومان نصیب این وزارتخانه و سازمان تربیت بدنی کرده است.
گرچه وزیر بهداشت از رقمی که در صورت ترک عمومی سیگار به دست می‌آید سخنی نگفته، می‌توان تصور کرد که این رقم با توجه به ۵۰ میلیارد نخ سیگاری که هر سال دود می‌شود قابل توجه باشد. کارشناسان معتقدند اگر معضلات اجتماعی تنها با صرفه‌جویی قابل حل باشند، دولت نیز می‌تواند با برنامه‌ریزی‌های صحیح جلوی از دست رفتن مبالغ هنگفت‌تری را بگیرد.
مطابق برآوردهای بانک جهانی خسارت ناشی از آلودگی هوا در ایران تنها در سال ۲۰۰۴ میلادی حدود هشت میلیارد دلار بوده است. در این سال حدود همین رقم نیز صرف واردات بنزین شده. بخش بزرگی از آلودگی هوا حاصل تردد صدها هزار خودروی غیراستاندار و پرمصرفی است که هر سال تولید می‌شوند و در خیابان‌ها و جاده‌های کشور در حرکت‌اند. صبح امروز خبرگزاری اقتصادی از قول هادی حیدرزاده رئیس ستاد محیط زیست شهرداری تهران می‌نویسد «مصرف انرژی در ایران معادل مصرف انرژی در کشوری با ۷۵۰ میلیون نفر جمعیت است.»
بهزاد کشمیری‌پور، گزارشگر دویچه وله در تهران