جایگاه آلمان در آزمون پیزا

”پیزا“ کلمه‌اى اختصارى براى ”برنامه بین المللى آزمون دانش آموزان“ (Programme for International Student Assessment ) است. در پس این برنامه بزرگترین ارزیابى و بررسى توانایى‌هاى دانش آموزان در سطح بین‌اللملى نهفته است. تاکنون در سه دوره، در سال هاى ۲۰۰۰، ۲۰۰۳ و ۲۰۰۶ این آزمون سراسرى برگزار شده است. در آغاز سال ۲۰۰۶ میلادى براى سومین بار این آزمون، با شرکت دانش آموزان ۵۷ کشور به انجام رسید. این برنامه نخستین بار از سوى ”سازمان همکارى اقتصادى و توسعه“ (OECD)، به اجرا گذاشته شد و بیشتر کشورهاى شرکت کننده نیز از اعضاى این سازمان هستند.

”سازمان همکارى اقتصادى و توسعه“ دربرگیرنده ۵۷ کشور صنعتى و ثروتمند دنیاست که معمولاً از آنها به عنوان ”جهان اول“ یاد مى شود. این کشورها حدود ۹۰ درصد از اقتصاد جهانى را در اختیار دارند.

بیش از ۳۰۰ کارشناس بین‌المللى و همکاران آنان، وظیفه برگزارى آزمون‌ها و ارزشیابى آنها را بر عهده دارند. مرکز پیزا در ساختمان OECD در پاریس است.

پرسش‌هاى پیزا شامل دانستنى‌هایى نیست که معمولاً در برنامه درسى مدرسه‌ها گنجانده شده، بلکه اساساً توانایى دانش آموزان در زمینه حل تکالیف مربوط به زندگى، برآورد وتخمین زده مى‌شود. به‌غیر از توانایى و استعداد دانش آموزان، شرایط خانوادگى و اجتماعى آنها نیز مورد بررسى قرار مى‌گیرد. یکى دیگر از نکات برنامه پیزا، تحقیق درباره وضعیت مدرسه، شیوه‌هاى آموزشى و انگیزه‌هاى آموزگاران در این زمینه است.

در آلمان، در سومین دوره آزمون پیزا، ۱۵۱۶ مدرسه شرکت جستند. بخشى از نتایج این آزمون در زمینه علوم تجربى براى دانش آموزان ۱۵ ساله، پیش از موعد مقرر در این هفته انتشار یافت.

فنلاند در این آزمون مقام نخست و هنگ کنگ و کانادا به ترتیب مقام هاى دوم و سوم را کسب کردند. آلمان در میان ۵۷ کشور، مقام ۱۳ را به خود اختصاص داد.

روزنامه ”برانشویگر تسایتونگ“ با اشاره به تازه‌ترین نتایج پیزا و قرارگرفتن آلمان در رده‌هاى میانى این آزمون مى‌نویسد:

«این بار آزمون پیزا سبب شوک نشد. به‌راستى نوجوانان ما درباره علوم طبیعى و محیط زیست چه مى‌دانند؟ به هرصورت این بار آلمان در میان ۵۷ کشور مقام سیزدهم را کسب کرد. اما این مسئله نباید یک‌سره به شادمانى همگانى بدل شود. این نتیجه شاید بیشترسبب احساس آرامش براى وزیران فرهنگ ایالت‌هاى مختلف گردد اما نحوه تدریس علوم طبیعى در مدارس آلمان نمایان‌گر واقعیتى تلخ است. در آلمان باید از این مطلب خوشحال بود، اگر در برنامه درسى کلاس‌هاى پنجم و ششم حداقل براى شش ماه فیزیک و شیمى گنجانده شود.

حال منطق آزمون پیزا حکم مى‌کند که آلمان از مقام سیزدهم خود دفاع کند. مدارس به تنهایى قادر به انجام این کار نیستند، و حتا در صورت وحشت والدین درگذشته از درس‌هاى شیمى، فیزیک و ریاضیات، نیاز به کمک آنان احساس مى شود.»

روزنامه ”هامبورگر آبند بلات“ نیز به آزمون پیزا پرداخته است:

«با وجود تمام کوشش‌ها، واقعیت موجود در کلاس‌هاى درس در آلمان رضایت بخش نیست. تعداد زیاد دانش آموزان در کلاس‌ها، عدم برگزارى ساعت‌هاى درسى و نیز برنامه‌هاى آموزشى آزاردهنده همه از موارد ناخوشایند در مدارس است. نتایج مثبت اخیر پیزا مى‌تواند بر این موارد سرپوش بگذارد. با توجه به این مشکلات، باید از رضایت عجولانه در این باره پرهیز کرد. پیزا زنگ بیدارباشى بود که اهمیت آموزش را دوباره برجسته کرد. نتایج مطلوب در موارد اندک نباید باعث غفلت در عرصه‌هاى فراوان دیگر شود. کوشش ما در آینده باید متوجه پیشبرد همه عرصه‌ها باشد. این مسئله در خصوص اصلاحات به معناى آموزگاران بیشتر براى مدارس است.»

روزنامه ”شوبیشه تسایتونگ“، در تفسیر خود به شرایط خانوادگى و اجتماعى دانش آموزان نگاهى دارد و دراین باره مى‌نویسد:

«آلمان به یک لحاظ در آزمون پیزا جایگاه ویژه اى دارد. در هیچ کشورى مانند آلمان رابطه‌اى این‌چنین مستقیم میان موفقیت تحصیلى و تعلق اجتماعى – طبقاتى مشاهده نمى‌شود . این مسئله نه تنها چالشى جدى براى سیاست در حوزه آموزش و پروش است، بلکه در سال‌هاى آینده به عنوان یکى از موضوعات محورى بحث در زمینه عدالت اجتماعى در آلمان مطرح خواهد بود.»