ترکیه و ایران، تقابل بیش از "برادری"

خبرگزاری ‌‌آلمان در تفسیری به قلم فرشید مطهری و کارستن هوفمن به تحلیل مناسبات ایران و ترکیه پرداخته است. در این تفسیر از جمله به این نکته اشاره شده است که ترکیه و ایران راه همواری برای حفظ مناسبات دوستانه و همکاری‌های اقتصادی و سیاسی ندارند. ترکیه از این که ایران اوضاع منطقه را ناامن کرده ناخشنود است و به این کشور هشدار داده است که تنش را افزایش ندهد.

در هفته‌های اخیر روابط دو کشور بسیار سرد شد. پایگاه دفاع ضد موشکی آمریکا در خاک ترکیه مورد انتقاد ایران قرار گرفت و حملات لفظی متقابل ایران در این زمینه با انتقاد شدید رهبران ترک روبرو گردید.

ترکیه و ایران بر سر نقش رهبری منطقه رقابتی سخت باهم دارند، رقابتی که به ترکیه در مقام یک میانجی موفق، نقشی برتر می‌دهد. به همین دلیل نیز این کشور تلاش می‌کند ایران را به حداقل توافقی با غرب برساند و این موفقیت را به نام خود رقم زند. چیزی که ناظران اوضاع منطقه آن را بعید می‌دانند.

ترکیه در عین حال مایل است از دامنه تنش ایران با جامعه جهانی بکاهد، تا هم مناسبات پرسود اقتصادی با ایران را خدشه‌دار نکند و هم راه داد وستد خود با ‌آسیای دور را از تنش‌آفرینی‌های تهران حفظ کند.

به باور نویسندگان این تفسیر، بخش دیگری از تلاش‌های ترکیه متوجه تغییر در سیاست ایران نسبت به سوریه و عراق است. حمایت از حکومت سوریه و این اتهام که ایران به دعوا میان سنی و شیعه در عراق دامن می‌زند، دو گره مهم است که روشن نیست ترکیه بتواند آن را باز کند.

احمد داووداوغلو، وزیر خارجه ترکیه، قبل از سفرش به ایران در این باره هشدار داد که جنگ سرد میان شیعه و سنی ممکن است دهه‌ها بر منطقه سایه ‌اندازد. او بدون اشاره مستقیم به ایران گفت که این تنشی مرگبار برای منطقه خواهد بود.
.
ترکیه در عین حال به شکلی مدبرانه زیرپای ایران را خالی می‌کند و متحدان آن را به سوی خود می‌کشاند. نویسندگان این تفسیر به اسماعیل هنیه، یکی از رهبران سازمان حماس اشاره می‌کنند که در آنکارا مانند یک ستاره دنیای سیاست مورد استقبال قرار می‌گیرد. سازمانی که از ایران کمک مالی می‌گیرد.

آن‌ها نتیجه گرفته‌اند که میان ایران و ترکیه رابطه‌"عشق و کین" حاکم است. بخصوص که ترکیه کشوری اسلامی است، اما اسلام آن با دنیا سر قهر ندارد. برای ایران کشوری اسلامی که مورد پذیرش جامعه جهانی است، از یک کشور سوسیالیستی نیز نفرت‌انگیزتر است.

این تفسیر می‌افزاید، حکومت ایران سکولاریسم را در کشوری اسلامی بزرگترین خطر برای بقای خود به شمار می‌آورد. از آن سو رهبران ترکیه نیز از هیچ فرصتی برای نشان دادن تفاوت‌های آشکار خود با رهبران ایران فروگذار نمی‌کنند.

ایران به درستی این را درک کرده است که «اگر ترکیه خوب است، پس ایران بد است. این حساب دو دو تا چهارتاست»

اختلاف نظر بر سر سوریه نیز گره‌گاه مهم مناسبات دو کشور است. ایران معقتد است که ترکیه با خصومت در قبال حکومت سوریه، یک متحد اصلی در مبارزه با اسرائیل را ضعیف می‌کند.
 
NK/BM