ایران در غرب منزوی، در شرق محبوب
۱۳۸۸ شهریور ۱۱, چهارشنبه
ضعیف شدن شانس عضویت ایران در "سازمان همکاری‌های شانگهای"، لاینحل ماندن وضعیت حقوقی دریای خزر دربخش جنوبی آن بین ایران، ترکمنستان ، آذربایجان وهمچنین عدم دعوت از احمدی نژاد به "اجلاسیه غیر رسمی سران کشورهای حوزه دریای خزر"، که قرار است در ۱۳ سپتامبر در قزاقستان برگزار گردد، نشانه‌های ضعف سیاست خارجی ایران در منطقه ارزیابی می‌شود و کارشناسان به نقش ایران به عنوان یک "قدرت منطقه ای" و یکی از بازیگران اصلی سیاسی منطقه با تردید می‌نگرند.
آیا ایران یک قدرت منطقه ای است؟
به‌نظراین کارشناسان، ادامه سرکوب‌ها در ایران و بحث بر سر مشروعیت ریاست جمهوری آقای احمدی نژاد، سیاست خارجی وی را ضعیف‌ترخواهد کرد و ایران در میان کشورهای منطقه نیزمنزوی خواهد شد. در این رابطه آلکساندر راهر، کارشناس شورای روابط خارجی آلمان، نظر دیگری دارد و بر این باور است که ایران، همچنان یک قدرت منطقه ای محسوب می‌شود. وی می‌گوید: «کشورهای منطقه مثل غرب از ایران فاصله نمی‌گیرند. ترکمنستان و آذربایجان به همکاری‌های اقتصادی با ایران نیاز دارند. روسیه نیز به بازار ایران چشم دوخته و درصدد تامین نیازهای نظامی ایران است. بنابراین، کشورهای منطقه از جمله کشورهای آسیای مرکزی رابطه ویژه خود را با ایران حفظ خواهند کرد.»
مسابقه روسیه و چین برای کنترل بازار ایران
آلکساندر راهر در ادامه صحبت‌هایش اظهار می‌دارد که غرب تحریم علیه ایران را گسترش می‌دهد، اما روسیه و چین برای کنترل بازار ایران مسابقه گذاشته‌اند. وی همچنین می‌گوید: «دولت‌های غربی در تلاشند ایران را منزوی کنند، ولی ایران در میان همسایه‌های خود و کشورهای آسیای مرکزی منزوی نیست و رابطه خوبی با روسیه، چین، هندوستان و عراق برقرار کرده است.»
آلکساندر راهر، کارشناس آلمانی امور منطقه معتقد است که روسیه دیگر تنها قدرت منطقه محسوب نمی‌شود. وی با اشاره به نفوذ بیشتر چین در آسیای مرکزی می‌گوید:«در این بخش ازجهان، معادله قدرت در حال تغییراست و بایستی دید که سمت و سوی سیاسی این کشورها به کدام جهت خواهد بود. آنچه مسلم است، روسیه به تنهائی قدرت تعیین کننده درمنطقه نخواهد بود و آمریکائی‌ها هم حضور فعالی دارند. اتحادیه اروپا و حتی هندوستان و پاکستان هم در منطقه تاثیر گذارند.»
۷۰ میلیون ایرانی و بازار بدون رقابت برای روسیه
روسیه تابحال از نظام‌های استبدادی منطقه پشتیبانی و برای حفظ موقعیت آن‌ها تلاش کرده است، آیا این سیاست را در قبال ایران نیز اتخاذ می‌کند؟
در پاسخ به این پرسش آلکساندر راهر، کارشناس آلمانی به منافع روسیه اشاره می‌کند که با منافع غرب منافات دارد. این کارشناس امور روسیه، در گفتگو با بخش فارسی دویچه وله سیاست روسیه در قبال ایران را چنین تشریح می‌کند: «هفتاد میلیون ایرانی و بازار بدون رقابت این کشور برای روسیه اهمیت دو چندان دارد. روسیه علیرغم مخالفت با ایران اتمی، در تحریم‌های غرب علیه ایران شرکت نمی‌کند. در عین حال حاضر هم نیست در خط مقدم جبهه‌ی مخالفین، علیه "ایران اتمی" بجنگد».
این کارشناس درباره نگرانی‌های ایران نیز چنین توضیح می‌دهد: «روسیه درک می‌کند که ایران در میان قدرت‌های اتمی چون چین، پاکستان، هندوستان وحضور ناتو و آمریکا در منطقه، برای" تامین امنیت" خود تضمین می‌طلبد. روسیه مخالف هر گونه حمله نظامی به ایران است و از روی کارآمدن یک حکومت متمایل به غرب یا آمریکا در مرزهای جنوبی خود بیم دارد.»
ادامه سیاست پیشین با کمترین تاثیر
پیش بینی می‌شود که سیاست خارجی پیشین ایران در منطقه تغییری نخواهد یافت وکشورهای همسایه دراولویت این سیاست قرار خواهند گرفت.
ولی کارشناسان از کاهش تاثیرسیاست خارجی ایران در میان کشورهای منطقه نیز صحبت می کنند و تاکید دارند با توجه به وضعیت و تحولات کنونی ایران، نگرانی همسایه‌ها نیز بیشترمی‌شود.
نویسنده: طاهر شیرمحمدی
تحریریه: کیواندخت قهاری