از سفر خاتمی به ژاپن جلوگیری شد

در خبر مربوط به لغو این سفر، روشن نشده که آقای خاتمی به چه ترتیبی از انجام این سفر منع شده است. سراج‌الدین میردامادی، روزنامه‌نگار و تحلیلگر سیاسی مقیم پاریس در گفتگو با دویچه‌وله، تنها به ذکر این نکته اکتفا می‌کند که گویا چند ساعت پیش از حرکت، به آقای خاتمی اطلاع داده شده که اجازه سفر ندارند.

دویچه‌وله: پاره‌ای محافل خبری نوشته‌اند که رسانه‌های نزدیک به دولت پیش از این با انتشار اخبار نادرست و شایعه‌پراکنی‌های مختلف، به نوعی نسبت به ممنوع‌الخروجی آقای خاتمی زمینه سازی کردند. این زمینه‌سازی بود یا یک نوع‌ برآورد؟

سراج‌الدین میردامادی: به نظر من این سناریوی از پیش نوشته‌شده‌ای بود. به این معنا که تلاش می‌کردند آقای خاتمی را با این شایعه‌ها، از مسافرت باز دارند و خود ایشان تصمیم به مسافرت نگیرد. در حالی‌که این ممنوع الخروجی پس از بحران اخیر برای اکثر شخصیت‌ها بوده است. دیدیم که جلوی سفر فرزندان آقای کروبی را گرفتند. نزدیکان آقای هاشمی دچار چنین مشکلاتی شدند و این خودش یک حلقه‌ای بود برای فشار بیشتر به رهبران اعتراضات و اینک نوبت آقای خاتمی رسید.

می‌گویید ترجیح این بود که خود آقای خاتمی اقدام به سفر نکند. منظورتان این است که مسئولان جمهوری اسلامی در پرداخت هزینه برای سیاست‌های محدودکننده خود احتیاط می‌کنند؟

تاحدودی همینطور است. آقای خاتمی در چهار سال گذشته سعی کرده بود که هر کجا سفر می‌کند، نظر وزارت‌خارجه آقای احمدی‌نژاد را تاحدودی در خصوص مصالح کلی کشور لحاظ کند. اگر در جایی توصیه‌ای غیراداری از کارشناسی وزارت خارجه صورت می‌گرفت که سفرشان به مصالح عالیه کشور نیست و خودشان هم همین تشخیص را می‌دادند، منصرف می‌‌شدند. نمونه‌اش اجلاس داوس در سوییس بود که اول قرار بود شرکت کنند. اما ظاهرا به دلیل توصیه‌ای که به ایشان شد و بحران پس از انتخابات هم در ماه‌های اولیه بود، با وجود اعلام قبلی و آماده بودن ویزا و همه چیز، خودشان تصمیم گرفتند شرکت نکنند. آقای خاتمی همیشه شخصا ملاحظاتی داشته اما این بار به نظر میرسد که موضوع به‌دلیل دستور اکید بوده و موانع جدی اداری و حقوقی جلوی ایشان را گرفته است.

اما هم‌‌زمان به نظر می‌رسد این رفتار مقامات نظام نوعی پیام از موضع قدرت نیز باشد. انگار می‌خواهند نشان دهند که علیرغم توجهی که دنیا به آقای خاتمی دارد، اهمیتی به تاثیر یا طنین این اخبار نمی‌دهند.

بطور کلی در منطق رفتار حاکمیت کنونی، تلاش می‌شود با کوته‌بینی و پاک کردن صورت مسئله مسائل و مشکلات را دور بزنند. تدبیر و عقلانیت و گفتگو براساس تفاهم و اقناع و مبتنی بر قوانین موجود جایی در این منطق ندارد. حاکمیت می‌داند که ممنوع‌الخروجی آقای خاتمی هزینه‌هایی در بر خواهد داشت، اما عزت و احترامی که ایشان در جامعه جهانی، افکار عمومی و رسانه‌های خارجی دارد، با میزان اعتبار آقای احمدی‌نژاد تفاوت بسیار دارد. این ضربه بزرگی برای دولت کنونی است و در نتیجه ترجیح می‌دهند این هزینه را پرداخت کنند، تا تفاوت آبرو و احترام این دو چهره، بیش از این به جمهوری اسلامی لطمه نزند.

آقای خاتمی برای شرکت در جلسه شورای ‌‌‌‌سالانه تعامل در زمینه خلع سلاح هسته‌ای عازم ژاپن بودند. فکر نمی‌کنید خود همین سوژه، اهمیت زیادی در ممانعت از خروج ایشان داشته؟

چرا، می‌توان این را گفت. کنفرانس واشنگتن و مواضعی که آقای اوباما علیه ایران گرفت، ایران را به تدارک کنفرانس مشابهی با شرکت ۱۵ کشور در تهران واداشته و پاسخ‌هایی هم که آیت‌الله خامنه‌ای به آقای اوباما داد، نشان‌دهنده اهمیت موضوع است. شرکت آقای خاتمی در اجلاس ژاپن می‌توانست موضع تدافعی و واکنشی جمهوری اسلامی در این زمینه را − صرفنظر از این‌که آقای خاتمی چه موضعی بگیرد − به چالش بکشد. نفس برپایی این اجلاس و حضور رییس جمهور سابق که در جبهه معترضان حاکمیت کنونی است، می‌توانست موضع حاکمیت را به‌خودی خود تضعیف کند.

مصاحبه‌گر: مهیندخت مصباح
تحریریه: یلدا کیانی