آیا روماتیسم ناشی از باکتری‌های روده است؟

تورم انگشتان دست و پا، درد و سفت شدن مفاصل و از دست دادن شکل طبیعی دست‌ها، از علایم روماتیسم اند. برای فرد مبتلا به این بیماری انجام دادن کارهای روزمره بسیار دشوار می‌شود، مانند غذا خوردن با قاشق و پنجه، بستن دکمه‌های لباس، و یا نظافت بدن. حتی اگر علایم روماتیسم عمدتاً روی دست‌ها مشهود باشند، تمام بدن از التهاب روماتیسمی متأثر می‌گردد.

طبق گزارش انجمن روماتیسم آلمان، حدود یک درصد مردم سراسر جهان از بیماری روماتیسم رنج می‌برند. تنها در اروپا حدود سه میلیون نفر به این بیماری مبتلا اند. ابتلا به روماتیسم بستگی به سن و سال ندارد بلکه در پهلوی سالمندان، کودکان، نوجوانان و جوانان نیز می‌توانند به این بیماری دچار شوند. همچنان قابل توجه است که زنان دو تا سه برابر بیشتر از مردان به روماتیسم مبتلا می‌گردند.

صفحه یوتیوب دویچه وله دری

تلاش بی‌نتیجه برای یافتن علت ابتلا

تا کنون علت دقیق «روماتوئید آرتریت» یا به اصطلاح روماتیسم مفصلی، که به آن «پولی آرتریتس» یا «التهاب مزمن مفاصل متعدد» نیز می‌گویند، مشخص نشده است. عواملی مانند به ارث گرفتن، استرس یا تغییرات آب و هوا، با این بیماری «خود ایمنی» مرتبط دانسته می‌شوند.

حالا پژوهشگران ایالات متحده امریکا به این باور اند که یک علت احتمالی این بیماری مزمن را یافته اند: به اساس مطالعات آنها، مایکروبیوم روده، اسید آمینه مفید «تریپتوفان» را به یک ماده التهابی تبدیل می‌کند و این امر می‌تواند سبب ایجاد روماتیسم گردد. یک تیم به سرپرستی کریستینه کوهن، رئیس بخش روماتولوژی دانشگاه کلورادو، نتایج این پژوهش را در مجله تحقیقات بالینی منتشر کرده است.

آمینه اسید حیاتی

تریپتوفان یکی از بیست و دو آمینه اسید در بدن بوده و از جمله برای تولید پروتئین‌ها، انزایم‌ها و انتقال‌دهنده‌های عصبی یا پیام رسان های کیمیایی سیستم عصبی بسیار مهم است. مثلاً تریپتوفان به عنوان پیش ساز برای پیام رسان سیروتونین، مانند یک ضد افسردگی طبیعی عمل می‌کند.

بدن ما نمی‌تواند خودش تریپتوفان تولید کند، بلکه ما باید این آمینه اسید حیاتی را با غذا دریافت کنیم. مقادیر زیاد تریپتوفان به خصوص در پنیر سفت، گوشت مرغ، بادام کوهی و انواع دیگر بادام‌ها، دانه‌های سویا یا مُشنگ و همچنان چاکلیت تیره و تلخ یافت می‌شود.

وقتی کمک کنندگان به دشمن مبدل می‌شوند

اما تریپتوفان همزمان می‌تواند باعث ایجاد التهابات در بدن شود، به ویژه در صورت تماس با باکتری. هنگامی که مبتلایان به روماتیسم غذاهای حاوی تریپتوفان می‌خورند، اسید آمینه با میکروبیوم روده آنها، متفاوت از افراد سالم، تجزیه می‌شود. اگر تریپتوفان سپس با باکتری‌ها مواجه شود، تولید مالیکول پیام رسان «ایندول» افزایش می‌یابد. ترکیب کیمیایی ایندول نیز در اصل بسیار مفید و دارای خواص ضد التهابی و ضد سرطانی است.

اما آزمایش‌ها بالای موش نشان داده است که افزایش تولید ایندول می‌تواند به ایجاد سلول‌های خود واکنشی «تی» منجر شود، سلول‌های که بر ضد انساج خود بدن هدایت می‌شوند. این سلول‌های T به سلول‌های سالم حمله می‌کنند و در نتیجه یک واکنش خود ایمنی التهابی رخ می‌دهد که می‌تواند باعث ایجاد آرتریت روماتوئید گردد.

در صورتی که چنین نتیجه‌ای در آزمایش بالای انسان نیز بدست بیاید، رویکردهای درمانی جدیدی را ممکن می‌سازد. مثلاً اگر بتوان از تشکیل ایندول جلوگیری کرد، آرتریت روماتوئید یا رماتیسم مفصلی، مدت‌ها قبل از اینکه مفاصل شدیداً تورم کنند و بد شکلی‌های دردناک در ناحیه دست‌ها رخ بدهد، می‌تواند در مراحل اولیه درمان شود.

به صفحه اینستاگرام دویچه وله بپیوندید!

رژیم غذایی می‌تواند در برابر روماتیسم وقایه کند

از آنجایی که مایکروبیوم روده ممکن است چنین نقش مرکزی در ایجاد روماتیسم داشته باشد، یک رژیم متعادل غذایی می‌تواند در برابر آرتریت روماتوئید یا روماتیسم مفصلی محافظت کند.

انجمن روماتیسم آلمان مصرف کمتر گوشت سرخ (خوک، گاو، گوسفند) و فقط یک وعده گوشت در هفته را توصیه می‌کند. در عوض ماهی و سایر خوراکی‌های دریایی، که پروتئین لازم را تامین می‌کنند، شامل یک رژیم خوب غذایی شمرده می‌شوند. همچنان توصیه می‌گردد که به جای چربی‌های حیوانی، بهتر است از چربی‌ها و روغن‌های گیاهی یا نباتی با محتوای بالای اسید لینولئیک استفاده شود، مثلاً روغن گیاه گلرنگ یا گل خشت، روغن کنجد، روغن جواری و یا روغن گندم.

مرتبط:شکر برخی باکتری‌های مفید روده را می‌کشد

انجمن روماتیسم آلمان همچنان خوردن مقدار زیاد میوه و سبزیجات را نیز توصیه می‌کند،  که مواد مغذی، فایبر و مواد ثانوی گیاهی بدن را تأمین می‌کنند. افزون بر آن مصرف محصولات تهیه شده از غلات کامل و بادام‌ها و سایر مغزیات، لبنیات به عنوان منبع کلسیم و تعداد کمی تخم مرغ، نوشیدن آب فراوان و چای شیرین ناشده توصیه می‌گردد.

به ویژه برای بیماران روماتیسم توصیه می‌شود که تا حد امکان غذای تازه بپزند و کمتر غذای آماده مصرف کنند، زیرا غذاهای آماده شده اغلب حاوی مقدار زیادی نمک، اسیدهای چرب اشباع شده، و همچنان تخم مرغ و شکر پنهان اند.

کریستینه کوهن، متخصص روماتیسم، رژیم غذایی به اصطلاح «مدیترانه یی» را توصیه می‌کند، که بر مصرف نسبتاً بالای روغن زیتون، حبوبات، غلات کامل، میوه و سبزیجات و مصرف متوسط ماهی و لبنیات استوار است. او می‌گوید: «از قرار معلوم یک رژیم غذایی غنی از فایبر گیاهی و گوشت بدون چربی، یعنی رژیم کامل غذایی مدیترانه یی، مایکروبیوم را در وضعیت سالم‌تری قرار می‌دهد.»

او می‌افزاید که همچو یک رژیم غذایی مدیترانه یی، خواص مفید و ضد التهابی آمینه اسید تریپتوفان را حفظ می‌کند، در حالی که رژیم معمولی غذایی غربی، بیشتر سبب تقویت التهاب می‌گردد.

منابع:

• تولید ایندول وابسته به مایکروبیوتا، باعث ایجاد آرتریت ناشی از کلاژن در موش می شود، سال ۲۰۲۴ - https://www.jci.org/articles/view/167671
• برگه اطلاعاتی انجمن روماتیسم آلمان: آرتریت روماتوئید (پولی آرتریت مزمن)، چاپ نهم - https://www.rheuma-liga.de/fileadmin/public/main_domain/Dokumente/Mediencenter/Publikationen/Merkblaetter/1.2_Rheumatoide_Arthritis.pdf