Γερμανικά βιβλία για την ελληνική αρχαιότητα

Αναφερθήκαμε φέτος στη σημαντική νέα βιογραφία του Περικλή από τον Gustav Adolf Lehmann, μια προσπάθεια να κατανοηθεί η καίρια για την ελληνική δημοκρατία εκείνη προσωπικότητα και να εκτιμηθεί με τους όρους της δικής της εποχής και όχι της δικής μας. Και δεν έχουμε πει ακόμα τίποτα. Για παράδειγμα για την εκ νέου ανακάλυψη του Ευριπίδη, του ποιητή της κρίσης, και όχι μόνο στις θεατρικές σκηνές. Ο ιστορικός εκδοτικός οίκος de Greuter ξεκίνησε μια σειρά με τα θεατρικά έργα της αρχαιότητας, εκδόσεις δίγλωσσες, στα αρχαία ελληνικά και τα γερμανικά, με μακρά εισαγωγή και πλούσιο σχολιασμό. Οι δύο πρώτοι τόμοι, τι άλλο, Ευριπίδης: η Άλκηστις και η Εκάβη. Εικόνες μιας κοινωνίας που ωριμάζει μέσα από τις κρίσεις, εικόνες ηρώων που προχωρούν μέσα από συμπληγάδες. Αντιφάσεις και διαμάχες. Και δεν έχουμε πει ακόμα ούτε για το βιβλίο του Martin Hose με τίτλο «Ευριπίδης. Ο ποιητής των παθών» που μεταξύ άλλων δείχνει πώς η θεατρική γραφή πειραματιζόταν και άλλαζε καθώς προχωρούσε και ο πελοποννησιακός πόλεμος και άλλαζαν τα δεδομένα και διαφοροποιούνταν τα παθήματα της πόλης και των ανθρώπων.

Η νέα καταμέτρηση του γνωστού …

Μα, θα πείτε, δεν είναι όλα αυτά χιλιοειπωμένα και χιλιογραμμένα; Τι ξαναγράφουν γι αυτά οι σοφοί της Γερμανίας; Τι σημαίνει αυτή η πληθώρα βιβλίων και εκδόσεων για την αρχαία πόλη και τον κόσμο της; Να μια απάντηση από την εφημερίδα Berliner Zeitung: «Όλες αυτές οι μελέτες ισοδυναμούν με μια νέα καταγραφή, με μια νέα καταμέτρηση του γνωστού. Και δικαιολογημένα, γιατί το γνωστό δεν έχει γνωσθεί ποτέ πλήρως, αν δεν έχει κατανοηθεί μέσα στις αντιφάσεις του. Ζούμε σε ένα παρόν που το αργότερο με την τρέχουσα διεθνή χρηματοπιστωτική και οικονομική κρίση μαθαίνει ότι τα παραμύθια, που διηγείται στον εαυτό του ο καπιταλισμός, και η ιεραποστολική πίστη στην προοδευτικότητα των δυτικών κοινωνιών, όλα αυτά είναι μονόφθαλμα. Αυτό το σήμερα στρέφεται έχοντας αυτή την επίγνωση στην κεντρική ρίζα της καταγωγής του, την αρχαία Ελλάδα. Ξανακοιτάει πίσω του και το εξαγόμενο; Είμαστε γεννήματα θρέμματα αντιφάσεων.»

… και οι χαμένες ευκαιρίες

Να ωραία μαθήματα πνευματικής αγωγής από την αρχαία Ελλάδα που συνέπιπτε εν πολλοίς γεωγραφικά με τη σημερινή: ξαναδιαβάζουμε τους αρχαίους για να συνειδητοποιήσουμε πώς στην παιδική της ηλικία η ανθρωπότητα βίωνε και δούλευε και χώνευε τις αντιφάσεις, το συγκρουσιακό δυναμικό της ρέουσας πραγματικότητας. Α, δεν μας το έμαθαν αυτό στο δικό μας σχολείο, ότι μια τραγωδία μπορεί να είναι σπουδή των αντιφάσεων της ζωής που να μας αφορά και άμεσα. Και στο πανεπιστήμιο διαπραγματευόμασταν με τους καθηγητές μήπως και μας κόψουν λίγους στίχους από την τραγωδία που θα δίναμε εξετάσεις. Χαμένες ευκαιρίες αναμέτρησης.