گشتی در ترانههای بومی و کهن ایران: کنسرت گروه شاندیز در بوخوم
۱۳۸۶ اسفند ۱۹, یکشنبهگزارشی از کیواندخت قهاری
شنبه شب، به مناسبت هشتم مارس، روز جهانی زن در شهر بوخوم، در محل مرکز کتاب آیدا گروه موسیقی شاندیز برنامه اجرا کرد. تماشاگران از شهرها و کشورهای مختلف آمده بودند. حدود پنجاه نفر سالن مرکز را پر کرده بودند.
فضای مرکز کتاب آیدا با کتابفروشیهای معمولی که در آلمان وجود دارند، متفاوت است. در اینجا در کنار کتابها نقاشیهایی جلب نظر میکنند که به دیوار آویخته شدهاند، نقاشیهایی که کار نقاشان ایرانی مقیم آلماناند و برای فروش هستند. صدای موسیقی در فضا طنین انداز است. در ته راهرویی باز، اتاقی است که بالای آن تابلوی "کلاس موسیقی" آویزان است.
گروه شاندیز از هلند به آلمان آمده بود. این گروه دو روز پیش هم در شهر اسن برنامه داشت. حمید طباطبایی آهنگساز، پیانونواز و تنظیم کننده ترانههای برنامههای امشب، مهرناز صالحی، خواننده تک خوان و ایمره کبلوسک Imre Keblusek نوازنده ویولونسل اهل هلند اعضای گروه شاندیزند.
برنامه گروه شاندیز از دو بخش تشکیل شده بود. نخستین بخش دربرگیرنده ترانههای فولکلوریک از مناطق گوناگون ایران بود با زبانهای مختلف فارسی، کردی، آذری لری، گیلکی و مازندرانی. این ترانهها را حمید طباطبایی برای آواز، ویولونسل و پیانو تنظیم کرده بود. طباطبایی برداشت خود را از این ترانهها عرضه کرده و به آن موسیقی کلاسیک را نیز افزوده بود.
مسعود والا از "بنیاد ایرانی در حرکت" همراه با برنامه بر روی پردهای تصاویری از طبیعت ایران و متن برگردان ترانهها به زبان آلمانی را به نمایش گذاشته بود تا حاضران آلمانی نیز بتوانند به محتوای ترانهها پی ببرند.
خواننده تکخوان گروه مهرناز صالحی است. برای ایرانیان و دیگر کسانی که وضعیت سیاسی و اجتماعی ایران را میشناسند و میدانند که آواز خواندن زن به عنوان سولیست در ایران ممنوع است، اجرای برنامه با خواننده تک خوان زن، خود نماد گرامیداشت روز زن است.
مهرناز صالحی در پاسخ به این پرسش که آیا ترانههایی را که اجرا کردند به مناسبت روز جهانی زن انتخاب کرده بودند گفت: «بخاطر روز زن ما این را انتخاب نکردیم. اما بخاطر روز زن ما انتخاب شدیم که این روز عزیز را این گونه گرامی بداریم. یعنی من خودم به عنوان یک زن افتخار میکنم که اینجا برنامه داشتم و اجرا کردم. البته دو روز پیش هم در اسن برنامه داشتیم. من چون یک زن هستم میتوانم بگویم که یک مقدار میتواند مربوط باشد به روز زن، به عنوان یک زن ایرانی در خارج از کشور که اینجا شروع کردم به خواندن و تا اینجا پیش آمدم، این خود فکر میکنم که خیلی مهم است و میتواند برای روز زن چیز با ارزشی باشد.»
مهرناز صالحی تعلیم آواز کلاسیک و اجرای آواز روی صحنه را در هلند آغاز کرده است. برای همین به گفته خود این درد را که نتواند به عنوان خواننده زن در ایران روی صحنه برود تجربه نکرده است. وی گفت: «آن تجربه را ندارم که یک زن نتواند برنامه اجرا کند و این یک درد بزرگی است که خواننده نتواند برنامه اجرا کند. من این را نمیتوانم احساس کنم، چون این مشکل برای من نبوده و من کارمم را در اینجا شروع کردم.»
بخش دوم برنامه گروه شاندیزمجموعهای بود از ترانههای قدیم ایران که در نیمه اول قرن بیستم ساخته شدهاند، آثاری از علی تجویدی، مرتضی نی داوود، موسی معروفی، عارف قزوینی و علیاکبر شیدا با تاثیر موسیقی اروپایی بر آن.
حمید طباطبایی که از ۹ سالگی به یادگیری موسیقی کلاسیک در ایران پرداخته و در ۲۰ سال اخیر در هلند به همکاری با آهنگسازان هلندی و ساختن آهنگ مشغول بودهدر مورد چگونگی بوجود آمدن برنامه خود گفت: «از نیمههای سال ۲۰۰۱ بود که من با مهرناز شروع کردم به دست چینی از ترانههای بومی و فولکلوریک ایران و من آنها را برای آواز و پیانو نوشتم. در سال ۲۰۰۲ ما چند کنسرت آزمایشی در آمستردام و اوترخت گذاشتیم که موفق بود. بعد من به فکر افتادم که بازنویسی بهتری بکنم، ویولونسل هم وارد کردیم و با کمک مالی چند تن از دوستان صدابرداری کردیم و در سال ۲۰۰۳ سی دی "شاندیز، گشتی در ترانههای بومی" را درآوردیم. در واقع ما از سال ۲۰۰۲ شروع کردیم به کنسرت دادن در هلند، بلژیک و آلمان. البته این ترانهها بعد دستکاری شد، کمتر و بیشتر شد. از پارسال تابستان هم من این بخش ترانههای کهن را به آن اضافه کردم و بهمین خاطر الان کاملا شکل دیگری پیدا کرده است. بخش اول شد ترانههای بومی بخش دوم شد ترانههای کهن.»
گروه شاندیز در ماه مه ۲۰۰۸ در شهر اسن با مجموعهای از کارهای فروغ فرخزاد همراه با موسیقی حمید طباطبایی به روی صحنه میرود.