Ένα ευρώ αποζημίωση στον συγγραφέα Πέτερ Χάντκε

Γνωστός ο Αυστριακός συγγραφέας Πέτερ Χάντκε, ένας εν ζωή κλασσικός της μοντέρνας λογοτεχνίας του 20ού αιώνα. Γνωστές επίσης και οι παρεμβάσεις του κατά τη διάρκεια των γιουγκοσλαβικών πολέμων υπέρ μιας αντικειμενικότερης αντιμετώπισης των εμπόλεμων πλευρών, κατά της αποκλειστικής και απόλυτης ενοχοποίησης των Σέρβων, αυτής που δημιούργησε το ψυχολογικό υπόβαθρο για την επέμβαση του ΝΑΤΟ στην περιοχή. Άγνωστες κάποιες λεπτομέρειες, αλλά ενδιαφέρουσες και ενδεικτικές ακόμα και εκ των υστέρων. Πριν από ένα μήνα δικαστήριο του Παρισιού καταδίκασε το σημαντικότερο γαλλικό πολιτικό περιοδικό, το Nouvel Observateur, στη συμβολική ποινή του ενός ευρώ. Αυτή την αποζημίωση είχε ζητήσει ο Πέτερ Χάντκε, επειδή μετά την παρουσία του στην κηδεία του πρώην προέδρου της Γιουγκοσλαβίας Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς την άνοιξη του 2006 το περιοδικό είχε γράψει ότι ο συγγραφέας στον σύντομο επικήδειό του είχε επιδοκιμάσει τη σφαγή στη Σρεμπρένιτσα και άλλα εγκλήματα πολέμου. Το δικαστήριο εξέτασε τα στοιχεία και απεφάνθη ότι το άρθρο υπήρξε αναληθές και κακόβουλο.

Γιατί τα μέσα μαζικής ενημέρωσης σιώπησαν;

Το ένα ευρώ θα έχει εμβασθεί πια στον λογαριασμό του συγγραφέα, αλλά τα γαλλικά μέσα, οι εφημερίδες, το ραδιόφωνο, η τηλεόραση δεν ανέφεραν την είδηση, πόσο μάλλον να την σχολιάσουν. Τα ίδια μέσα που το 2006 έδιναν έκταση σε δυο άλλα σκάνδαλα γύρω από τον Χάντκε: τη δημόσια αμφισβήτηση της απονομής σ’ αυτόν του γερμανικού λογοτεχνικού βραβείου Χάινριχ Χάινε, με αποτέλεσμα να το αρνηθεί τελικά ο ίδιος. Και τη δημόσια συζήτηση στη Γαλλία, όταν λίγο μετά η Comédie Française ανέβαλε το ανέβασμα ενός έργου του. Και όλα αυτά γιατί τελικά; Μήπως επειδή ο Χάντκε επιδοκίμασε σερβικά εγκλήματα πολέμου; Όχι βέβαια, ένας τέτοιος ισχυρισμός θα ήταν αναληθής και κακόβουλος, σύμφωνα με τη δικαστική ετυμηγορία. Προς τί η μήνις κατά του συγγραφέα; Μα, επειδή τόλμησε να εγκαταλείψει εξοργισμένος τη συναγωγή και να γίνει αποσυνάγωγος. Και εκρίθη σαλός.

Υπάρχουν ηθικοί πόλεμοι;

Όποιος διαβάσει όντως τα περίφημα πια οδοιπορικά του Χάντκε στη Σερβία της δεκαετίας του 90, το «Χειμωνιάτικο Ταξίδι» και μετά το «Καλοκαιρινό Συμπλήρωμα» και στη συνέχεια το «Ρωτώντας με δάκρυα στα μάτια», αντιλαμβάνεται περί τίνος πρόκειται: ο Χάντκε έρριξε μια ευπροσήγορη ματιά στην καθημερινότητα των ανθρώπων στη Σερβία όχι για να αμφισβητήσει τις όποιες ευθύνες της πολιτικής τους ηγεσίας, αλλά για να κλονίσει την αστήρικτη βεβαιότητα της απόλυτης και κολαστέας ενοχής τους, μια βεβαιότητα που διαδόθηκε και εδραιώθηκε στη Δυτική Ευρώπη πριν από τη νατοϊκή επέμβαση. Και αυτό ακριβώς ενόχλησε. Ότι ένας διάσημος συγγραφέας αμφισβητούσε το ηθικό υπόβαθρο της στρατιωτικής επέμβασης, έστω και αν στην ουσία επισήμαινε το αυτονόητο, ότι σε μια εμφύλια σύρραξη δεν υπάρχουν οι απόλυτα ένοχοι και οι απόλυτα αθώοι. Και ενοχλεί ακόμα, τώρα που με τους πολέμους στο Αφγανιστάν και το Ιράκ προτιμούμε να ξεχάσουμε τον πόλεμο που κάναμε στη γειτονιά μας, τον δίκαιο, υποτίθεται, και ηθικά άμεμπτο πόλεμό μας, σαν να υπήρχε ποτέ στην ιστορία της ανθρωπότητας τέτοιος πόλεμος, ηθικός και ωραίος. Και τώρα να μας το θυμίζει αυτός ο ιδιόρρυθμος Πέτερ Χάντκε. Ε, όχι και να δώσουμε έκταση στο συμβολικό ευρώ που του επιδίκασε η Θέμις!