«شما هرکسی را به هر دلیلی می‌توانید بازداشت کنید!»

سارالی وتیسون مدیربخش خاورمیانه "دیده بان حقوق بشر"، بر پایه‌ی اطلاعاتی که گزارش این سازمان در مورد ایران درج شده است، معتقد است که مسئولان حکومت ایران می‌توانند حقوق مردم را پایمال کنند و ادعا کنند که اقداماتشان قانونی است. در گزارش دیده بان حقوق بشر این جمله به چشم می‌خورد که: به عنوان کسی که قدرت حکومتی را در دست دارد «شما می‌توانید هرکسی را به هردلیلی بازداشت کنید.»

گزارش دیده بان حقوق بشر این بار نه قوه قضاییه، که وزارت اطلاعات جمهوری اسلامی را نشانه رفته است.

عیسی سحرخیز روزنامه نگار از تهران در مورد کارکرد "اطلاعاتی‌ها" می‌گوید:

« ما شاهد این مسئله هستیم که وزارت اطلاعات، بند ویژه‌ای درداخل زندان اوین دارد که از کنترل قوه قضاییه به معنای واقعی خارج است؛ همینطور در جایگاهی با عنوان ضابط قوه قضاییه کار می‌کند، ولی باز از مدیریت حتا رییس قوه قضاییه هم خارج است. یعنی نه قضات، نه بازپرس‌ها و نه مسئولان عالی‌رتبه‌ی قوه قضاییه را می‌بینیم که کنترل چندانی بر اینها ندارند و اینها به‌صورت مستقل عمل می‌کنند و حتا در مواردی بازپرس و رییس دادگاه هم از اینها فرمان می‌گیرند. و به یک معنا شاهد این ماجرا هستیم که وقتی اینها دستور می‌دهند افرادی آزاد بشوند یا خبر آزادی‌شان توسط سخنگوی قوه قضاییه داده می‌شود، می‌بینیم که از جای دیگر و تحت مدیریت دیگری دارند اداره می‌کنند. در واقع نشان داده می‌شود تمام این بازجویی‌ها، تمام این دستگیری‌ها، عمدتا الان که حاکمیت یکدست شده، از طریق این جریان دارد عمل می‌کند.

البته خب مواردی را هم داشتیم که مامورین دادستانی هستند که به‌صورت خاص عمل می‌کنند و یا نیروی انتظامی. ولی بهرحال درماجرای جنبش زنان، جنبش دانشجویی، مسایل مطبوعاتی و جامعه مدنی، این قوه قضاییه نیست که در واقع نقش اصلی را بازی می‌کند، بلکه وزارت اطلاعات است با روش خاص خودش و با زندان ویژ‌ه‌ای که در اختیار دارد."

در حقیقت آنچه در دوران اصلاحات به «وزارت اطلاعات موازی» نامیده می‌شد، به نظر می‌رسد اکنون به پیکر اصلی وزارت اطلاعات اصلی تبدیل شده است.

در این صورت آیا هیچ کنترلی بر رفتار این وزارت اطلاعات وجود دارد یا می‌تواند داشته باشد؟

آیا می‌شود مثلا هشدار داد یا تقاضا کرد که بر اعمال وزارت اطلاعات نظارت بشود؟

آیا مجلس واقعا توان نظارت بر وزارت اطلاعات را دارد؟

عیسی سحرخیز می‌گوید:

«مجلس هفتم نشان داد که توان نظارت بر هیچ چیزی را ندارد، وزارت اطلاعات که جایگاه خودش را دارد و در واقع این نمایندگانی هم که هستند، خودشان با توجه به اینکه در موردشان استعلام می‌شد از یکی از مراجع به اسم وزارت اطلاعات، خودشان به نوعی گروگان این نهاد هستند. و طبیعا هرگونه حرکتی می‌تواند برایشان دردسرهای آتی را داشته باشد. در جایگاه ضابط قوه قضاییه هم گفتیم که این کار نمی‌تواند عمل بکند. در نتیجه دارد کم کم می‌رود به صورت یک نهادی که مستقیما با توجه به ارتباط خاصی که وزیر اطلاعات با بیت رهبری دارد و جایگاهی که از پیش هم بعنوان رییس دادگاه ویژه روحانیت داشته است، یک نقش ویژه‌ای را ایفا می‌کند. و من بعید می‌دانم که تا این سیستم و این نوع مسایل وجود داشته و دارد، بشود آن نظارت را بر عملکرد اینها داشته باشند و طبیعتا مجلس که یک جایگاه ویژه را دارد، نمی‌تواند این کار را بکند.»

عیسی سحرخیز می‌گوید در این مردم معمولا از طریق مردم‌سالاری و دموکراسی می‌توانند نظارت داشته باشند و بطور مشخص با اتکا به "رکن چهارم" یعنی مطبوعات، ولی با برخوردهایی که با روزنامه‌نگاران و مطبوعات شده است، دست بسته هستند و از این راه هم نمی‌توانند نظارت لازم را داشته باشند.

به گفته سحر خیز:

«در نتیجه مثل خیلی از امور کشور هر کسی به گونه‌ای که خودش در توانش هست و زوری که در بازو دارد یا احکامی که در کیف دارد، از طریق آن این نوع فشارها را وارد می‌کند و متاسفانه، همانگونه که اشاره کردید، آن مسیر مثبتی را که در زمان آقای خاتمی پیش می‌رفت، یکباره دگرگون شده است در یک حاکمیت یکدست و هرگونه که می‌خواهند عمل می‌کنند.»

با این حال عیسی سحرخیز به این توجه می‌دهد که:

«هنوز آثار مثبت حاکمیت اصلاح‌طلبها درکشوروجود دارد. آگاهی و رشدی که مردم پیدا کرده‌اند به گونه‌ای هست که در واقع امیدواریم به وضعیتی که در ابتدای دوره‌ی آقای خاتمی و در انتهای دوره‌ی آقای هاشمی وجود داشته برنگردند و ما شاهد آن باندها و جریانهایی مثل سعید امامی نباشیم. الان هم طبیعتا آن فضاهایی که قبلا وجود داشت، بحث شکنجه‌ای که مطرح می‌شد و مباحث حاشیه‌ای، طبیعتا در آن حد و اندازه‌ها نیست. بازداشتگاههای مخفی با آن وضعیتی که قبلا وجود داشت نیست. ولی بهرحال اگر این مسیر بخواهد ادامه پیدا بکند، این نگرانی را می‌شود داشته باشیم که دارد به گونه‌ای شبیه گذشته بازسازی می‌شود.»