ایرانیان و تحصیل درآلمان: مشکل انتخاب رشته، گرفتن پذیرش و مسئله مخارج

در سال‌های گذشته دانشجویان ایرانی زیادی کشورآلمان را برای شروع یا ادامه‌ی تحصیل برگزیده‌اند. یکی از دلایل این انتخاب سوای دلایل شخصی، ارزان تمام شدن تحصیل در دانشگاه‌های آلمان است. یعنی به عبارت درست‌تر، بود. تا ترم تابستانه‌ا‌ی گذشته، به غیر از پرداخت هزینه‌های معمول اداری، دانشجو غول وحشتناکی به نام شهریه را پیش رو نداشت و تحصیل در دانشگاه‌های آلمان رایگان بود. تا این‌که سیاستگذاران آموزشی دربسیاری از ایالت‌های آلمان، قانونی را به تصویب رساندند که بر طبق آن دانشجویان مجبور به پرداخت شهریه‌اند. یکی از این ایالت‌ها، ایالت بادن‌ووتنبرگ است که در مقایسه با بسیاری از ایالت‌های دیگر، مدارس و دانشگاه‌های آن از سطح علمی بالایی برخوردارند. اما فکر می‌کنید، دانشجوی ایرانی کدام ایالت آلمان را برای تحصیل انتخاب می‌کند؟ به چه رشته‌هایی علاقه‌ی بیشتری دارد؟

ایرانی آنجا بیشتر است که ارزان‌تر است!

رینهارد برونر(Reinhard Brunner) از مرکز مشاوره‌ی دانشجویی شهر توبینگن (Tübingen)در ایالت بادن‌ووتمبرگ(Baden-Württemberg) می‌گوید، آمار دقیقی از تعداد دانشجوی ایرانی در کل ایالت در دست نیست. برونر اما معتقد است که تعداد این دانشجویان در مقایسه با استان‌های دیگر کمتر است. به گفته‌ی او در نیمسال تحصیلی جاری تنها ۱۲ دانشجوی ایرانی از دانشگاه توبینگن که شهر دانشجویی کوچک ولی معروفی در این ایالت است، پذیرش تحصیلی گرفته‌اند. او علت آن را در وهله‌ی نخست، شرایط سخت پذیرش در این ایالت می‌داند. از سوی دیگر به عقیده‌ی او مخارج بالای زندگی در ایالت بادن ووتنبرگ از دلایل دیگری است که در این عدم استقبال دانشجویان ایرانی بی‌تأثیر نیست.

مدرک، اصل یا تقلبی؟ مسئله این است

فکر می‌کنید با مدارک تفلبی می‌توان پذیرش دانشجویی گرفت؟ ارزیابی مدارک تحصیلی متقاضیان ایرانی و تأیید اصل بودن این مدارک چگونه صورت می‌گیرد؟ برونر با خنده می‌گوید که نمی‌تواند اسرار دانشگاه را فاش کند ولی بلافاصله اضافه می‌کند که برای بررسی اصل بودن مدارک شیوه‌های مطمئنی دارند. پیش از گفت‌و گو با برونر، منشی او بر روی مانیتور کامپیوترش، عکس اسکن شده‌ی چند کارنامه‌ی تحصیلی متقاضیان ایرانی را نشان می‌دهد و می‌گوید: « ما که از خط سر در نمی‌آوریم، برای همین، اول از همه که کارنامه‌ای به دستمان می‌رسد، نگاه می‌کنیم ببینیم شبیه این هست یا نه». خانم منشی با دست به کارنامه‌ای از یکی از دانشگاه‌های آزاد ایران اشاره می‌کند که وارونه اسکن شده‌است. برای برونر ماجرا را تعریف می‌کنم. سر تکان می‌دهد و می‌گوید: «این ملاک ارزشیابی نیست. تنها برای داشتن تصوری از کارنامه‌های ایرانی است.» او در ادامه تأکید می‌کند که اگر دانشجویی با مدارک تقلبی اقدام به درخواست پذیرش کند، با او شدیداً برخورد شده و او شانس ورود به دانشگاه در سراسر آلمان را از دست می‌دهد. پرسش بعدی: آیا دانشجوی متقلب ایرانی هم داشته‌اید؟ پاسخ برونر برای نیمسال تحصیلی جاری خیر است. اما به گفته‌ی او در گذشته مواردی از این دست در بین ایرانی‌ها هم دیده شده.

پرسش: می‌خواهید در آینده چه‌کاره شوید؟ دانشجوی ایرانی: به غیر از دکتری؟

در ایران حتماً یک بار هم که شده مجبور به نوشتن انشای کذایی‌یِ"می‌خواهید چه‌کاره شوید؟" شده‌اید. یادتان هست که بیشترمان می‌خواستیم دکتر شویم؟ وقتی بزرگتر شدیم نظرمان عوض شد و گلایه کردیم از سد کنکور و رتبه‌ی ۴ رقمی‌ای که خجالت می‌کشیدیم به کسی نشانش دهیم و انتخاب اجباری یک رشته در "دار قوز آباد" و فریاد وانفسا که اگر ورود به دانشگاه و انتخاب رشته آزاد بود، هر کسی آن رشته‌ای را انتخاب می‌کرد که دوست داشت؟ حتماً یادتان ست. اما بچه‌های ایرانی در خارج از کشور، در آلمان، جایی که سدی به نام کنکور وجود ندارد و احتمالاً دور از سرکوفت بزرگترهای خانواده، چه رشته‌ای را انتخاب می‌کنند؟ ایرانی‌ها در آلمان می‌خواهند چه کاره شوند؟

برونر پاسخ می‌دهد. او معتقد است که بین متقاضیان ایرانی، رشته‌های پزشکی از جذابیت خاصی برخوردارند. علت چیست؟ به گفته‌ی برونر شاید "سنت". او می‌گوید در خانواده شاید پدر یا کسی پزشک بوده و در ایران حتماً به پزشک به دیده‌ی خاصی نگاه می‌شود و به همین دلیل بچه هم می‌خواهد "پزشک" شود. برونر ادامه می‌دهد که این پدیده، یعنی محبوبیت رشته‌های پزشکی تنها مختص بچه‌های ایرانی نیست، "پاکستانی‌ها و عرب‌ها" هم بیشتر به دنبال این‌گونه رشته‌ها هستند.

دکترها، بازار کار در آلمان خراب است!

بازار کار رشته‌های پزشکی در آلمان چگونه است؟ برونر اظهارنظری نمی‌کند. اما یافتن پاسخ دشوار نیست. گویا آلمانی‌ها زیاد دندان خراب ندارند. چرا؟ بسیاری از بچه‌های ایرانی که در آلمان دندانپزشکی خوانده‌اند وضعیت بازار کار را بد می‌دانند و به مهاجرت به انگلیس یا کشورهای اسکاندیناوی می‌اندیشند. وضعیت رشته‌های دیگر پزشکی هم بهتر نیست. درآمد کم، استرس بالا و اضافه‌کاری‌های ناخواسته، نمونه‌ای از مشکلاتی هستند که پزشکان در آلمان با آن روبرو هستند.

آیا باز هم می‌خواهید پزشک شوید؟ اگر پاسخ آری است، به آلمان بیایید. برونر معتقد است که دانشگاه‌های آلمان سطح علمی خوبی در همه‌ی رشته‌ها از جمله در رشته‌های پزشکی دارند.

الف