Το «πάρτι της ευκλείδειας γεωμετρίας»

Από το πρώτο γραμμικό σχέδιο προέκυψαν 18 ασπρόμαυρα ή με χρώμα σε μία σειρά εκτυπώσεων που ο Νίκος Αλεξίου εκθέτει στη γκαλερί της Φρανσουάζ Χάιτς στο Μόναχο από τις 14. Σεπτεμβρίου μέχρι τις 3. Νοεμβρίου. Είναι o κύκλος the end, όλη η σειρά από το δάπεδο της μονής Ιβήρων. Είναι εκτυπώσεις από το αρχείο του υπολογιστή σε εξαιρετικό χαρτί βαμβακερό και με καταπληκτικά μελάνια, για να αποδοθεί στην εκτύπωση η λεπτομέρεια, «αγγίζοντας την ποιότητα του χαρτονομίσματος».

Εδώ οι διαστάσεις τους είναι 70x70 εκ. ενώ στη Βενετία είναι 3.30x3.30 μ.. «Έχω τέσσερις διαστάσεις σ΄ αυτή τη σειρά» λέει ο Νίκος Αλεξίου, «από κάποια μικρά μέχρι τα πολύ μεγάλα. Αλλά είναι διαφορετικό. Το 3.30 επί 3.30 δεν είναι ένα σχέδιο στον τοίχο μια εγκατάσταση στο χώρο. Όταν είσαι στα τρία τέσσερα μέτρα μακριά του και προχωράς προς αυτό, είναι σαν να ανοίγει και μπαίνεις πια μέσα».

Για το καλλιτέχνη Νϊκο Αλεξίου είναι μια περιπέτεια που ξεκίνησε πριν 12 χρόνια, όταν βρέθηκε στο ψηφιδωτό δάπεδο του καθολικού της Μονής Ιβήρων, τον ομφαλό του μοναστηριού. «Σαν να βούτηξα σ΄ αυτό και κάθε μέρα εύρισκα ενδιαφέρον να το περπατάω να το ξανασχεδιάζω. Δηλαδή αυτό που έκανα ουσιαστικά είναι να το ξανασχεδιάσω».

Στην αναπαράσταση του ψηφιδωτού προσπάθησε να είναι όσο γίνεται πιστός, μετρούσε τις ψηφίδες που είχε το πραγματικό μωσαϊκό και τόσες ακριβώς σχεδίαζε. Πιστός έμεινε και στην κωδικοποίηση των χρωμάτων. «Τα χρώματα είναι τα τέσσερα βασικά πετρώματα», λέει ο Ν. Αλεξίου «τα χοντροκόκκινα μάρμαρα, η ώχρα τα λευκά μάρμαρα και οι πρασινόμαυροι γρανίτες. Στην αναπαράσταση που κάνω αντικαθιστώ τα βασικά αυτά χρώματα με τα βασικά χρώματα των εκτυπώσεων, της σύγχρονης τυπογραφίας. Που είναι: η ματζέντα, το κυανό, το κίτρινο και το μαύρο. Τα χρώματά μου εδώ είναι καθαρά. Χωρίς πρόσμειξη».

Τα σχήματα που χτίζουν τον κόσμο

Ξανασχεδιάζοντας το ψηφιδωτό, ο Νίκος Αλεξίου απορροφήθηκε στους κύκλους, τα τρίγωνα και τα τετράγωνά του, σε μοτίβα που τα συναντάμε πολλά χρόνια πίσω. «Αυτά τα πάτερν αυτά τα μοτίβα που τα συναντάμε ήδη στα μινωικά χρόνια και έκτοτε τα ξανασυναντάμε σε όλους τους πολιτισμούς που γεννήθηκαν γύρω από τη Μεσόγειο, θα τα δούμε στο Αιγαίο, θα τα δούμε στην Ιταλία αργότερα. Είναι τρία βασικά σχήματα που επαναλαμβάνονται και χτίζουν αυτόν τον κόσμο: Είναι το τρίγωνο, το τετράγωνο και ο κύκλος. Σα να είναι το πάρτι της ευκλείδειας γεωμετρίας. Έκτοτε νοιώθω σαν να μην έχει εφευρεθεί κάτι καινούριο που να τα έχει ξεπεράσει αυτά. Εξού και παραμένουν ακόμα ζωντανά και καινούρια και θα τα ξανασυναντήσουμε στο σύγχρονο κόσμο, χωρίς να θέλουν να μιμηθούν, χωρίς να νοσταλγούν κάποιο παρελθόν, επανέρχονται ως κάτι που το γνωρίζει η φύση του ίδιου του ανθρώπου».

Είναι η επιστροφή σε μια αφετηρία κοινή για όλους, σε μια γλώσσα κοινή για πολιτισμούς που δεν είχαν μεταξύ τους επαφή από την Κίνα μέχρι τους Κέλτες, Μια γλώσσα που φτάνει μέχρι το σύγχρονο ντιζάιν. «Είναι ένα αρχέτυπο», σημειώνει ο Ν. Αλεξίου. «Γι΄ αυτό θα τα δούμε στο σύγχρονο ντιζάιν. Τώρα που έβλεπα ξανά την Αρένα του Μονάχου είναι εντυπωσιακό το πώς αυτό το μοτίβο γίνεται καταπληκτικό σύγχρονο κτίριο που είναι ένα αριστούργημα αυτό το στάδιο. Και τι είναι; Ένας ρόμβος που επαναλαμβάνεται».Ο άνθρωπος εξελίσσεται μαθαίνοντας από αυτά τα πολύ βασικά μέτρα, είναι η ερμηνεία που δίνει ο Νίκος Αλεξίου.

Το πώς συναντώνται αυτά τα μοτίβα είναι ένα «ταξίδι», κυριολεκτικά και μεταφορικά. Είχαν γίνει πολύ της μόδας στη δεκαετία του 60 την εποχή της ψυχεδέλιας. Ένα ταξίδι και για τον ίδιο το Νίκο Αλεξίου.«Σα να είναι ένα μεταίχμιο, μια μεμβράνη, ένα όριο στο οποίο ο άνθρωπος μπαινοβγαίνει. Αναπαριστά τον κόσμο. Σα να είναι μια μεμβράνη που θα βουτήξεις μέσα σ΄ αυτήν και θα σε περάσει σε μια άλλη διάσταση, ή θα σε ξαναφέρει. Ήμουν αχόρταγος με αυτό το σχέδιο. Ήθελα να το κάνω ξανά και ξανά. Δηλαδή το στοιχείο της επανάληψης. Δεν ξέρω αν το θέμα είναι τα σχήματα ή αν το θέμα μου είναι το δάπεδο αυτό ή τα δάπεδα αυτά, ή αν το θέμα μου τελικά είναι ο τρόπος. Δηλαδή το πώς χτίζω, το πώς σκηνοθετώ την ημέρα και το πώς σκηνοθετώ τον εαυτό μου και τους συνεργάτες μου στο να βουτήξουμε και να περάσουμε μια μέρα μ΄ αυτό το θέμα. Είναι ένα ταξίδι αυτό. Και είναι και ο τρόπος του καλλιτέχνη να επικοινωνήσει με τον κόσμο».