بحران انرژی و مشکل‌آفرینی ایران و روسیه برای خط لوله نابوکو

مشکل تامین انرژی برای جهان صنعتی همواره جدی‌تر می‌شود. ناآرامی‌های خاورمیانه و شمال آفریقا، بر نگرانی‌ها افزوده است. در این شرایط، کنسرن‌های انرژی اروپا، بیش از همیشه به اجرائی شدن پروژه خط لوله گاز نابوکو امید بسته‌اند. بهره‌برداری از نابوکو می‌تواند نیاز اروپا را به نفت خاورمیانه و گاز روسیه کاهش دهد.

افشای اسناد مشارکت ایران

"گونتر کوتینگر" کمیسر انرژی اتحادیه اروپا، معتقد است که خط لوله نابوکو، به زودی وارد مرحله اجرائی خواهد شد. این خط لوله، قرار است گاز آسیای میانه و قفقاز را به اروپا انتقال دهد. اما براساس اسناد بریتیش پترولیوم که اخیرا به دست روزنامه Derwesten آلمان افتاده، مشارکت ایران در منابع گاز جمهوری آذربایجان، ممکن است تحقق این طرح را با دشواری‌های بزرگ روبرو کند.

روزنامه "دروستن" که در غرب آلمان منتشر می‌شود، در گزارشی می‌نویسد که بر اساس اسناد بریتیش پترولیوم، شرکت نفت جمهوری اسلامی ایران، ده درصد سهام پروژه‌های مهم دو میدان گاز شاه دنیز اول و شاه دنیز دوم آذربایجان و همچنین ده درصد سهام خط لوله قفقاز جنوبی را در اختیار دارد. این خط لوله باید برای تکمیل نابوکو توسعه یابد.

روزنامه آلمانی می‌نویسد که خط لوله قفقاز جنوبی برای پروژه نابوکو نقشی شبیه گلوی یک بطری را دارد و هر متر مکعب از گاز ترکمنستان و آذربایجان باید از آن عبور کند.

مسئولان بریتیش پترولیوم تاکید کرده‌اند که جمهوری اسلامی نه می‌تواند درباره انتقال گاز اعمال نفوذ کند و نه مسئولیتی در ایجاد خط لوله نابوکو و بهره‌برداری از آن دارد، اما ده درصد سود این پروژه را دریافت خواهد کرد. همین مسئله هم می‌تواند مشکل آفرین باشد. هم‌اکنون اتحادیه اروپا با تحریم‌های خود شرکت نفت ایران را تحت فشار قرار داده است. گسترش بیشتر تحریم‌ها، در هر زمانی قابل تصور است.

روسیه و خطر ایجاد تنش میان آذربایجان و ارمنستان

در کنار مشکلی که مشارکت ایران می‌تواند برای خط لوله نابوکو فراهم کند، نقش روسیه نیز، در مرحله اجرا شدن این پروژه قابل پیش‌بینی نیست. هدف نهائی ایجاد خط لوله نابوکو کاهش نیاز اروپا به گاز روسیه است. زیرا اروپائی‌ها بیمناک آن‌هستند که روسیه در شرایط حساس، از گاز خود به عنوان سلاحی سیاسی علیه اروپا استفاده کند.

روس‌ها هم این را می‌دانند. "نوروز محمداف" رئیس بخش خارجی نهاد ریاست‌جمهوری آذربایجان می‌گوید:«روس‌ها، تنش مرگباری را میان آذربایجان و ارمنستان بر سر قره‌باغ دامن خواهند زد. قره باغ استخوان لای زخم ما است.» ارمنستان، در آشفتگی‌های پس از تلاشی اتحاد جماهیر شوروی ۲۰ درصد از خاک آذربایجان را تصرف کرده است.

شکست رکورد قیمت نفت

تردید بر سر اجرائی شدن خط لوله نابوکو در شرایطی تشدید شده است که بحران خاورمیانه و شمال آفریقا، بهای نفت خام را در بازارهای جهانی به شدت بالا برده است. در آغاز این هفته بهای هربشکه نفت شمال به حدود ۱۲۰ دلار رسید و رکورد ۳۰ ماه گذشته را شکست.

به‌گزارش فاینشنال تایمز آلمان، علت افزایش بهای نفت خام، علاوه بر ناآرامی‌های خاورمیانه و شمال آفریقا، افزایش تقاضای بازارهای جهانی به علت بهبود رشد اقتصادی کشورهای صنعتی است. محمود احمدی‌نژاد رئیس‌جمهوری اسلامی ایران روز دوشنبه این هفته اعلام کرد که حتی ۱۲۰ دلار برای هر بشکه نفت کم است و بهای نفت خام به‌زودی به ۱۵۰ دلار نیز خواهد رسید.

فاینشنال تایمز می‌نویسد:«درگیری‌های جهان عرب سبب شده است که کشورهای متاثر از ناآرامی‌ها برای ایجاد توازن در بودجه خود به درآمد نفتی بیشتری نیاز داشته باشند. عربستان سعودی توانائی آن را داشته است که بودجه خود را با درآمدهای نفتی کمتر هماهنگ کند، اما ایران با جمعیت بزرگ و هزینه‌های سنگین خود قادر به این کار نیست.

جواد طالعی

تحریریه: فرید وحیدی