پاک‌کن دیجیتال برای آموختن فراموشی به اینترنت
۱۳۸۹ بهمن ۷, پنجشنبهامروزه با حافظه‌ی بی‌پایانی سر و کار داریم که هیچ چیز را از خاطر نمی‌برد، نه عکسی را که در فیس بوک منتشر کرده‌ایم، نه کامنتی را که پای یک مقاله گذاشته‌ایم. منتشر کردن تمامی این داده‌ها در اینترنت تنها چند لحظه از وقت‌مان را می‌گیرد. اما تکلیف چیست اگر نخواهیم سال‌ها بعد کسی به آنچه منتشر کرده‌ایم پی ببرد؟
چندی پیش در دانشکده‌ای در دانشگاه کلمبیا به دانشجویان توصیه شد از اسناد منتشرشده در ویکی‌لیکس نقل قول نیاورند اگر نمی‌خواهند شانس ترقی شغلی خود را در آینده بر باد دهند.
ویکتور مایر- شون‌برگر، حقوق‌دان، برنامه‌نویس و کارشناس اینترنت که به تازگی کتابی از او با نام "دیلیت، فضیلت فراموشی در عصر دیجیتال" به چاپ رسیده یکی از طرفداران سرسخت آموختن فراموشی به اینترنت است. او معتقد است، در دوره‌ای زندگی می‌کنیم که ذخیره کردن داده‌ها ارزان است و آسان، اما پاک کردن آنها گاهی زمان‌بر و پیچیده. نویسنده می‌گوید، گوگل تبلیغ می‌کند کاربر دیگر نیازی به پاک کردن ایمیل‌هایش ندارد، یاهو ظرفیت نامحدود برای ذخیره‌ی داده‌ها در اختیار کاربران می گذارد. شعار عصر ما این است که همه چیز را می توان به خاطر آورد.
این کارشناس اینترنت با آوردن مثال‌های گوناگون از معایب حافظه‌ی صد در صدی عصر دیجیتال، معتقد است که یکی از مکانیسم‌های رفتاری پایه‌ای بشر که همان فراموشی است، رو به زوال است. پیشنهاد او برای بازسازی تناسب میان به خاطر آوردن و از یاد بردن، دادن تاریخ انقضا به داده‌های منتشر شده در اینترنت است تا همانند جهان واقعی پس از پایان یافتن این مهلت از بین بروند یا به عبارت دیگر فراموش شوند.
X-Pire! برای فراموشی گذشته
ایده‌ی تاریخ انقضا، میشاییل باکس، پرفسور در رشته‌ی امنیت اطلاعات از شهر زاربروکن آلمان را به فکر طراحی یک نرمافزار انداخت. نرم‌افزاری که در حقیقت مانند یک پاک‌کن دیجیتال عمل می‌کند.
این نرمافزار که X-Pire! نام دارد هم اکنون تنها برای رمزگذاری عکس‌ها به کار می‌ود و به این ترتیب عمل می‌کند: پیش از گذاشتن عکس در اینترنت، عکس مورد نظر با نرم افزارX-pire! قفل می‌شود و رمز آن در اختیار کاربر قرار می‌گیرد. کاربر به آن تاریخ انقضا می‌دهد و این رمز در سرورهایی خاص ذخیره می‌شود.عکس قفل‌شده در اینترنت منتشر می‌شود. حال اگر کسی بخواهد این عکس را مشاهده کند، باید از قبل نرمافزار X-Pire! را نصب کرده باشد. در این صورت رمز مربوط به عکس از سروری که در آن ذخیره شده است داون‌لود می‌شود و کاربر قادر به مشاهده‌ی عکسی است که رمزگذاری شده. با پایان یافتن تاریخ انقضا، سرور دیگر شناسه‌ی عبور را اعلام نمی‌کند و عکس دیگر قابل مشاهده نیست.
به گفته‌ی میشاییل باکس با تکمیل این نرمافزار انواع دیگری از داده‌ها مثل پی دی اف یا حتی کل یک وب سایت را می‌توان با دادن تاریخ انقضا پاک کرد.
یکی از انتقادهایی که به این نرمافزار وارد می‌شود سواستفاده از عکس‌های قفل شده در فاصله‌ی زمانی گذاشته‌شدن در اینترنت تا پایان تاریخ انقضاست. پروفسور باکس تآکید می‌کند که این نرمافزار تنها تضمین می‌کند که عکس‌ها پس پایان تاریخ انقضا از بین می‌روند. اما اگر تا تاریخ از بین رفتن‌شان دوباره کپی شده و در شبکه قرار داده شوند، مسلما قابل رویت خواهند بود.
بر اساس اطلاعاتی که روز دوشنبه (۲۴ ژانویه) منتشر شده است با پرداخت ۱۰ یورو در ماه می‌توان از نرمافزارX-Pire! برای رمزگذاری عکس‌ها استفاده کرد.
نویسنده‌ی کتاب "دیلیت" معتقد است که با تمام این تدابیر نمی‌توان مسئله‌ی امنیت اطلاعات را صد در صد حل کرد اما به اعتقاد او برداشتن چنین گام‌هایی باعث توجه دادن بیشتر کاربران به معضلی به نام حافظه‌ی دیجیتال می‌شود.
البته مخالفان فراموشی دیجیتال می‌گویند که چرا باید چیزی را منتشر کرد که می‌خواهیم بعدها کسی بویی از آن نبرد.
برخی هم معتقدند شاید نیازی نباشد که به اینترنت فراموشی را بیاموزیم. شاید نسلی که از کودکی با اینترنت خو گرفته است یاد می گیرد چگونه با حافظه‌ی بی عیب و نقصی که چیزی را از یاد نمی‌برد زندگی کند.
یلدا کیانی
تحریریه: فرید وحیدی