کاپیتان البوسیفی، نخستین خلبان زن در لیبی

وقتی مسافران صدای کاپیتان کلثوم البوسیفی را می‌شوند، با چهره‌ای مضطرب روی صند‌لی‌هایشان جا به جا می‌شوند و احتمالا نخستین سئوالی که در ذهنشان نقش می‌بندد این است که آیا بار دیگر روی خانواده یا دوستانشان را خواهند دید یا خیر. به خصوص اگر این مسافران مرد باشند نگرانی‌شان دو چندان خواهد شد، زیرا در کشوری اسلامی و متعصب که مردان حرف اول و آخر را می‌زنند، نشستن یک زن در کابین خلبان نه تنها "طبیعی" نیست، بلکه از عجایب روزگار است.

کاپیتان البوسیفی از این موضوع به خوبی مطلع است‌، اما چندان اهمیتی به آن نمی‌دهد. برای این زن محجبه در آن لحظه که هواپیما پهنه‌ی آسمان را می‌پیماید، تنها چیزی که اهمیت دارد، هدایت هواپیما و امنیت جان مسافرانش است.

این کاپیتان مسلمان اولین خلبان زن خط هواپیمایی "الافریقیه" متعلق به دولت لیبی است. ۳۲ سال بیشتر ندارد و از همان کودکی رویای پرواز در آسمان را در سر می‌پرورانده. چالش زندگی کلثوم ابوسیفی از لحظه‌ای آغاز می‌شود که تصمیم می‌گیرد‌پا در قلمرو مردانه‌ی پرواز در کشورش بگذارد و خلبان شود. نه همکاران مرد و نه جامعه‌ی سنتی لیبی روی خوش به این دختر جوان و مستعد نشان می‌دهند.

در سال ۲۰۰۳ او با موفقیت از مدرسه خلبانی فارغ‌التحصیل می‌شود و بورس هفت‌ماهه‌ای را برای گذراندن دوره‌ی تکمیلی در اسپانیا دریافت می‌کند. کاپیتان ابوسیفی به دست آوردن این بورس تحصیلی را تنها مدیون یک نفر است؛ شخصی که در غرب او را دیکتاتوری می‌دانند که سال‌هاست یک ‌تنه بر لیبی حکومت می‌کند.

دستمزد برابر

"زنان همانند مردان می‌خورند و می‌آشامند‌، همانند مردان عاشق می‌شوند یا متنفر، فکر می‌کنند، می‌آموزند و می‌فهمند." این‌سخنان ‌که بر برابری جنسی میان زن و مرد تأکید می‌کنند، به ظاهر می‌توانند از دهان یک سیاستمدار غربی بیرون آمده باشند، اما نکته اینجاست که این اعتقاد به برابری زن و مرد در "کتاب سبز" معمر قذافی، رئیس‌دولت لیبی آمده است؛ کتابی که قذافی خود آن را نوشته و حرف اول و آخر در دولت وی را می‌زند.

کلثوم البوسیفی معمر قذافی را حامی زنان و حقوقشان می‌داند. او کسی است که زنان را به تیم محافظان شخصی‌اش راه داده و در سال ۱۹۷۵، اندکی پس از انتشار کتاب سبزش آکادمی پلیس زنان را افتتاح کرده و به این ترتیب آنها را وارد نیروی پلیس این کشور کرده است. البته به نظر می‌رسد که جامعه سنتی لیبی در این مورد چندان همپای رییس دولت نبوده است زیرا همچنان به ندرت پیش می‌آید که زنی بدون داشتن همراه مرد از خانه خارج شود.

از همین رو هم در چنین جو به شدت محافظه‌کارانه‌ای شنیدن صدای زنی جوان که خود را به عنوان کاپیتان هواپیمای غول پیکر ایرباس معرفی می‌کند، باید هم عرق سرد را بر پیشانی مردان بنشاند.

کاپیتان البوسیفی از سال ۲۰۰۵ کارش را شروع کرده و می‌گوید که دستمزدش هم‌اندازه همکاران مردش است و اضافه می‌کند در طی این سال‌ها آنها یاد گرفته‌اند که برای او احترام قائل شوند؛ احترامی که به گفته‌ی البوسیفی برخواسته از شخصیت قوی‌اش و نشان دادن توانمندی‌هایش به آنهاست. به جز او تنها یک زن دیگر در لیبی به عنوان خلبان کار می‌کند.

کلثوم البوسیفی دو سال پیش ازدواج کرده است. بر عکس هواپیمای مسافری‌اش، در خانه اما فرمان هدایت دست همسرش است و زمانی که وارد خانه می‌شود دیگر خبری از کاپیتان البوسیفی نیست. حقیقتی در کشور لیبی که حتی رییس دولت هم در کتاب سبزش شاید چندان تمایلی به اشاره به آن نداشته است.

SN/FW