« تغییرات دیگری پس از رفتن متکی در راهند»
۱۳۸۹ آذر ۲۳, سه‌شنبه
منوچهر متکی هنگامی از سمت خود برکنار شد که نزدیک به نیمی از سفارت‌خانه‌های ایران در کشورهای خارجی فاقد سفیر هستند و کشف کانتینرهای حامل سلاح و مهمات در نیجریه یا بنادر جنوبی ایتالیا، فشار زیادی بر وزارتخارجه وارد کرده بود.
متکی از معدود وزیران حاضر در دو کابینه نهم و دهم بود و از نظر سیاسی در طیف اصولگرایان سنتی و نزدیکان علی لاریجانی به شمار می‌رفت. اعتراض متکی به موازی کاری در سیاست خارجی ایران و تعیین نمایندگانی از سوی احمدی‌نژاد در این حوزه، تنشی جدی میان او و رییس دولت دهم ایجاد کرد که با تذکر آیت‌الله خامنه‌ای، مهار شد.
امیر محبیان، عضو شورای سردبیری نشریه "اصولگرا"ی "رسالت" در گفتگو با دویچه‌وله تاکید می‌کند که احمدی‌نژاد برای پیشبرد تحولات "جهش‌گونه" دولت دهم، نیاز به کسانی دارد که سریع‌تر مجری تئوری‌ها و نظراتش باشند.
دویچه‌وله: یکی از گمانه‌زنی‌ها در باره برکناری آقای متکی این است که ایشان در ارتباط با پرونده هسته‌ای و مذاکرات آتی با غرب عزل شده‌اند. شما با این برداشت موافقید؟
امیر محبیان:
نه! مذاکرات هسته‌ای به تنهایی در اختیار و مسئولیت وزارت خارجه نیست. تصمیم‌گیری در این باره در سطح کلان صورت می‌گیرد و مجریان آن وزارت خارجه، شورای امنیت و دکتر سعید جلیلی هستند.خودتان شخصا دلیل برکناری اقای متکی را در حالی‌که ایشان در سفر خارج بود، چه می‌دانید؟
تصمیم برای کنارگذاشتن دکتر متکی از مدت‌ها قبل اتخاذ شده بود. اما با توجه به شرایط مذاکرات و برخی مسائل مانند زمان مناسب و جایگزین مورد تایید مجلس به تعویق افتاد. من فکر می‌کنم که توافق مجلس با دکتر صالحی محرز شده و اعلام این تصمیم در زمان کنونی هم به‌خاطر آن است که در تعطیلات ایام عزاداری از ابعاد تبلیغاتی این برکناری کاسته می‌شود.
آقای علاءالدین بروجردی، رییس کمیسیون امنیت ملی مجلس از این برکناری ابراز شگفتی و بی‌خبری کرده و آقای محمد کرمی، عضو دیگر هیات رییسه این کمیسیون هم قبلا گفته بود که رییس جمهور در صورت کنار گذاشتن آقای متکی باید منتظر واکنش مجلس باشد.
من فکر نمی‌کنم مجلس واکنش ویژه‌ای در این زمینه نشان دهد. امکان دارد که بعضی نمایندگان مجلس مثلا به نحوه نادرست این برکناری اعتراض کنند و مواضعی بگیرند اما گمان نکنم که واکنشی جدی نشان دهند.
آقای احمدی‌نژاد می‌تواند بدون مشاوره با نمایندگان چنین تصمیمی بگیرد؟
رییس جمهور اگر مشورتی با کمیسیون یا نماینده‌ای در مجلس انجام دهد، به این منظور نیست که تصمیم بگیرد بلکه می‌خواهد ببیند مجلس زمینه لازم را برای جانشینی که در نظر گرفته دارد یا نه. بنابراین مشورت‌ها جهت کسب نظر کلی مجلس است نه برای تصمیم‌گیری. به نظر می‌رسد که ایشان تصمیم خود را گرفته و می‌داند که نمایندگان با دکتر صالحی موافقت دارند.
تحلیل دیگری هم هست که آقای احمدی‌نژاد با این تصمیم خواسته که خیال خود را از هرگونه سهمیه دادن به آقای لاریجانی چه در کابینه، چه در مجلس راحت کرده باشد.
آقای دکتر متکی هر چند در مقاطعی با دکتر لاریجانی کار می‌کرد، اما در حوزه وزارتخارجه با سیاست‌های دولت همراه بود. این استدلال درست نیست وگرنه آقای احمدی‌نژاد باید از ابتدا زیر بار وزارت آقای متکی نمی‌رفت. مسلما اختلاف‌هایی میان آقایان متکی و احمدی‌نژاد وجود داشته اما ایشان در نهایت، مجری سیاست‌های رییس جمهور بودند.
آقای احمدی‌نژاد با این تصمیم نشان می‌دهد که دنبال نیرویی است که بتواند سریع‌تر، مجری تئوری‌ها و نظرات خودش باشد . ایشان می‌خواهد دردو سال آینده تحولاتی در سیاست خارجی ایجاد کند و شاید این دلیل برکناری آقای متکی است، نه اختلافات شخصی.
این نخستین تغییر در دولت دهم بود. آیا باید منتظر دور جدیدی از تغییر یا تصفیه در کابینه برای یکدست کردن هیات وزیران ماند؟
به نظر می‌رسد آقای احمدی‌نژاد برنامه‌های زیادی برای ایجاد تحولات جهش‌گونه در سیاست‌های دولت داشته باشد. از قرار ایشان می‌خواهد تصویر کاملا مثبتی از فعالیت دولت دهم در اذهان ایجاد کند. به همین دلیل ممکن است نیروهای موفق و موافق را نگاه دارد و سایرین را که نتوانسته‌اند برنامه‌ها را طبق نظر ایشان انجام دهند، عوض کند. این احتمال وجود دارد.
گفتید احتمال مخالفت و اعتراض جدی نمایندگان مجلس با رفتن آقای متکی وجود ندارد. آیا تعییرات بعدی را هم مجلس با بی‌تفاوتی نظاره خواهد کرد؟
رییس جمهور به نحوی از کانال‌های موجود، نظر نمایندگان مجلس را می‌گیرد. اما روحیات ایشان طوری است که اول تصمیم می‌گیرد و بعد فضای لازم را برای این تصمیم‌ها ایجاد می‌کند. ایشان بر حسب شرایط تصمیم نمی‌گیرد و فشاری را نمی‌پذیرد.
برداشت من اینست که دگرگونی‌های دیگری در راهند، اما هنوز روشن نیست که چه کسانی عوض می‌شوند و چه کسانی می‌آیند. مشخص است که آقای احمدی‌نژاد درصدد افزایش قدرت حرکتی دولت است و لازمه این، تغییراتی در کابینه است.
مهیندخت مصباح
تحریریه: مصطفی ملکان