پاپ و بحث کاندوم در رسانه‌های غربی
۱۳۸۹ آذر ۱, دوشنبه
رسانه‌های غرب در نظریه تازه‌ای که پاپ بندیکت شانزدهم پیرامون استفاده از کاندوم در موارد استثنائی اعلام کرده، دریچه‌ای را می‌بینند که ممکن است به تحولی تازه در کاهش دگم‌های کلیسای کاتولیک منتهی شود.
رهبر کاتولیک‌های جهان، در کتاب تازه خود با عنوان "نور جهان" استفاده از وسایل پیشگیری را، اگر به منظور جلوگیری از سرایت بیماری‌ها باشد، مجاز دانسته است. در روزهای اخیر، کمتر رسانه نوشتاری، شنیداری و تصویری جهان غرب بود که به این موضوع نپردازد و آن را تحولی هرچند کوچک در نظرات کلیسای کاتولیک نشمارد.
تجدید‌نظر پاپ در موضع پیشین خود
نظر تازه پاپ، به ویژه از آن‌جهت توجه رسانه‌ها را جلب کرد که وی در ماه مارس سال گذشته استفاده از وسایل پیشگیری را به‌طور عام نادرست خوانده بود. رهبر کاتولیک‌های جهان، در آن‌زمان گفته بود: «توزیع وسایل پیشگیری، مشکل ایدز را حل نمی‌کند، بلکه سبب تشدید آن می‌شود.»
اظهار نظر آن زمان پاپ، واکنش منفی رسانه‌ها و کارشناسان مبارزه با ایدز را در سراسر جهان برانگیخت و به نوشته روزنامه آلمانی "وستفلیشه آنتسایگر" نشانه‌ای از بیگانگی شدید رهبر کلیسای کاتولیک با جهان امروز تلقی شد.
اکنون همین روزنامه آلمانی در برخورد با نظر تازه پاپ می‌نویسد: «نگرش هوشیارانه می‌گوید که پاپ فقط یک کار کرده؛ او دیدگاه سابق خود را که به شدت با جهان امروز بیگانه بود، اصلاح کرده است. رهبر کلیسا، دروازه قلعه عدم تفاهم را، فقط اندکی به روی واقعیات امروز جهان باز کرده است.»
انفجار جمعیت و گسترش ایدز
واقعیت جهان امروز چیست؟ براساس آمارهای سازمان بهداشت جهانی و سازمان ملل متحد، هر سال میلیون‌ها انسان، به ویژه در آفریقا، قربانی گسترش شدید بیماری ایدز می‌شوند. از سوی دیگر، جمعیت جهان می‌رود تا به مرز ۷ میلیارد نفر برسد، در حالی که در سال‌های اخیر، بحران کمبود و گرانی مواد غذائی، سبب شورش اقشار فقیر جامعه در هائیتی، فیلیپین و چند کشور آفریقائی شده است.
برای کنترل جمعیت و مبارزه با گسترش بیماری ایدز استفاده از وسایل پیشگیری، از جمله کاندوم، ضرورت دارد. پاپ که تا ۲۰ ماه پیش مخالف سرسخت استفاده از این وسایل بود، اکنون اعلام کرده است که فقط در موارد بسیار استثنائی، استفاده از کاندوم، آن‌هم نه برای کنترل جمعیت، بلکه فقط برای مبارزه با ایدز، اشکالی ندارد.
به همین دلیل است که رسانه‌ها، نظر تازه پاپ را، به درز بسیار باریکی در دروازه سنگر کلیسا تشبیه می‌کنند؛ دروازه‌ای که به سختی به روی واقعیات امروز جهان گشوده می‌شود.
نظر پاپ و دگم‌های کلیسا
اما به هر حال، نظر پاپ در برخورد با دگم‌های شدید کلیسای کاتولیک، یک تحول تلقی می‌شود. مفسر خبرگزاری رویترز با اشاره به این نکته که بسیاری از واعظان کلیسای کاتولیک در آفریقا سال‌ها است که استفاده از کاندوم را برای مبارزه با ایدز مجاز می‌دانند، به این نتیجه می‌رسد که کار پاپ چندان هم مهم نیست.
درباره کتاب تازه پاپ، یک روزنامه‌نگار انگلیسی می‌گوید: «این کتاب، به گونه‌ای منتشر شده است که کلیسای کاتولیک بتواند بگوید دیدگاه رسمی واتیکان نیست.»
در کتاب "نور جهان"، رهبر کلیسای کاتولیک نوشته است: «بسیاری از انسان‌ها، با استفاده از کاندوم، هنگام عشق‌ورزی نوعی دارو را مصرف می‌کنند که خودشان تهیه کرده‌اند. با این همه ممکن است موارد استثنائی وجود داشته باشد.»
در توضیح یکی از این موارد استثنائی، بندیکت شانزدهم می‌نویسد: «مثلا وقتی یک مرد تن‌فروش از کاندوم استفاده می‌کند، این اولین قدم اخلاقی است و اولین بخش پذیرش مسئولیت برای ایجاد این خودآگاهی که همه چیز مجاز نیست و انسان نمی‌تواند هر کاری دلش می‌خواهد بکند.»
کاندوم فقط برای همجنس‌گرایان؟
خبرگزاری رویترز چنین تفسیر کرده که پاپ استفاده از کاندوم را تنها برای همجنس‌گرایان مجاز دانسته است. اما همین اقدام می‌تواند دری به سوی سایر گروه‌ها بگشاید.
پتر رشتلر، مدافع حقوق مردان همجنس‌گرا در بریتانیا، گفته است: «وقتی پاپ برخورد خود را با کاندوم عوض می‌کند، چرا نباید در مراحل بعد نظر خود را نسبت به حقوق زنان، برابری حقوقی همجنس‌گرایان، لقاح مصنوعی و تحقیقات ژنتیکی عوض کند»؟
مفسر روزنامه "برلینر تسایتونگ" نیز معتقد است که بسیاری از کاتولیک‌ها می‌توانند دیدگاه تازه پاپ را با توجه به واقعیات کشورهای خود، با شادمانی تفسیر و پخش کنند.
آلمانی‌ها و پاپ آلمانی
از آنجا که ژوزف راتسینگر، رهبر کاتولیک‌های جهان، آلمانی است، روزنامه‌های آلمان به موضع او اهمیت بیشتری داده‌اند و هرکدام تفسیری پیرامون آن نوشته‌اند. مثلا "نورنبرگر تسایتونگ"، اقدام پاپ را «تحولی تاریخی در کلیسای کاتولیک» دانسته و "وستفالن بلات" نوشته است: «واژگان پاپ، امیدآفرین هستند. کلیسای کاتولیک آنطور که ادعا می‌شود، بیگانه با جهان نیست. پاپ آلمانی، چندان هم محافظه‌کار و ناآموختنی نیست».
سایر روزنامه‌های آلمان نیز، اقدام پاپ را تحولی تازه دانسته‌اند، اما اغلب نوشته‌اند که این تحول، بسیار کوچک است و کلیسای کاتولیک، تا پذیرش واقعیات غیرقابل انکار جهان امروز، فاصله‌ای بسیار دارد.
جواد طالعی
تحریریه: کیواندخت قهاری