پیشرفت تازه در روند از سرگیری مذاکرات هسته‌ای
۱۳۸۹ آبان ۲۵, سه‌شنبه
سخنگوی وزارت امور خارجه ایران از توافق تهران با گروه ۵+۱ در مورد زمان دور جدید مذاکرات خبر داد. خبرگزار‌های ایران تاریخ دقیقی را از قول رامین مهمانپرست ذکر نکرده‌اند، اما خبرگزاری آلمان می‌گوید که وی از روز ۵ دسامبر نام برده است.
سعید جلیلی، دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران در نامه‌ای که روز ۹ نوامبر برای کاترین اشتون، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا فرستاد، پیشنهاد کرد که مذاکرات هسته‌ای میان نمایندگان ایران و گروه ۵+۱ در روز ۲۳ نوامبر یا ۵ دسامبر سال جاری در شهر استانبول ترکیه برگزار شود.
گروه ۵+۱ از اعضای دائم شورای امنیت، یعنی آمریکا، روسیه، چین، بریتانیا، فرانسه و آلمان تشکیل شده و معمولاَ مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا به نمایندگی از سوی این گروه با مقامات ایرانی در تماس بوده است.
این گروه هدایت تصمیم‌ها و رویکردهای بین‌المللی نسبت به برنامه‌های اتمی جمهوری اسلامی را به عهده دارد. تهیه پیش‌نویس قطعنامه‌های تنبیهی شورای امنیت علیه ایران هم توسط اعضای این گروه انجام شده است.
در روزهای گذشته خبرگزاری‌ها گزارش دادند که خانم اشتون با تاریخ ۵ دسامبر به عنوان روز مذاکرات موافقت کرده، اما خواسته است که دور اول گفت‌وگوها در سوئیس یا اتریش برگزار شود. او گفته است که با برگزاری دور دوم مذاکرات در استانبول مخالفتی ندارد. دولت آمریکا نیز نظر مشابهی را در باره‌ی زمان و مکان مذاکرات بیان کرده است.
ناخشنودی در ایران
انگیزه جمهوری اسلامی از پیشنهاد ترکیه به عنوان مکان مذاکرات ظاهرا این بود که مناسبات حسنه میان دو کشور به سود تقویت موضع ایران در مذاکرات تمام شود. از همین رو مخالفت غرب با این پیشنهاد ناخشنودی تهران را به دنبال داشته است.
جواد جهانگیرزاده، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی ایران در همین رابطه به خبرگزاری ایسنا گفته است: «تركیه از این جهت برای انجام مذاكرات میان ایران و ۵+۱ مناسب بود كه هم در بیانیه تهران حضور داشت و علاوه بر آن مذاكرات در منطقه انجام می‌شد؛ اما انتقال محل مذاكرات به غیر از كشورهای منطقه به تحقق خواسته‌های كشورهای غربی كمک می‌كند.»
جهانگیرزاده در ادامه، مخالفت غرب با پیشنهاد ایران را نشان‌دهنده‌ی وجود «مسائلی در پشت ماجرا» و دلیلی بر تلاش غرب برای «منحرف‌کردن اصل مذاکرات» توصیف کرده و آن را «نگران‌کننده» دانسته است. با این همه، وی گفته است که جمهوری اسلامی در همه جا می‌تواند «از خود دفاع کند».
واکنش به رد پیشنهاد ایران از سوی غرب
مهمانپرست که روز سه‌شنبه (۱۷ نوامبر / ۲۵ آبان) در یک کنفرانس مطبوعاتی در تهران سخن می‌گفت، به سئوالی پیرامون اظهارات وزیر خارجه آمریکا مبنی بر رد پیشنهادات ایران برای مذاکره با گروه ۵+۱، پاسخ صریحی نداد و تنها گفت: «اگر برای مذاکرات توافق طرفین باشد و نیت طرفین همکاری و حل موضوعات جهانی باشد، درباره زمان و مکان و چگونگی مذاکرات می‌شود به توافق رسید.»
سخنگوی وزارت خارجه ایران اظهار داشت که رایزنی‌ها در این موضوعات در دستورکار است. وی افزود: «فکر می‌کنیم مذاکرات شروع می‌شود و در طی مذاکرات باید دید چه مقدار با روحیه همکاری مواجه می‌شویم و چه مقدار می‌توان به نتیجه‌بخش بودن مذاکرات امیدوار بود.»
محمود احمدی‌نژاد در ماه‌های اخیر شروط متفاوتی را برای از سرگیری مذاکرات هسته‌ای اعلام کرده است. او خواسته که غرب درباره‌ی "بمب اتمی" اسرائیل اظهار نظر کند و نیز اعلام کند که آیا پیمان منع گسترش تسلیحات هسته‌ای (ان پی تی) را به عنون یک معاهده بین‌المللی می‌پذیرد یا نه. تعیین هدف مذاکرات و اعلام حسن نیت نسبت به روند و نتیجه آن و نیز افزودن کشورهایی مانند ترکیه و برزیل به ترکیب گروه ۵+۱ از دیگر شروط احمدی‌نژاد بوده‌اند.
غرب پیوسته به شروط احمدی‌نژاد بی‌اعتنایی نشان داده است و موضوع مذاکرات را صرفاَ پرداختن به برنامه هسته‌ای ایران و چگونگی اعتمادسازی تهران درباره‌ی آن اعلام کرده است.
غنی‌سازی، جزیی از "حقوق اساسی ایران"؟
احمدی‌نژاد اخیراَ دوباره در اشاره به مناقشه هسته‌ای با گروه ۵+۱ اعلام کرد که «بر سر حقوق اساسی» مردم ایران با کسی مذاکره نخواهد کرد. خبرنگار خبرگزاری رویترز در کنفرانس مطبوعاتی روز سه‌شنبه از سخنگوی وزارت خارجه ایران پرسید که آیا «غنی‌سازی اورانیوم» هم جزیی از «حقوق اساسی» مورد اشاره احمدی‌نژاد است. مهمانپرست به این پرسش نیز پاسخ مشخصی نداد و تنها گفت: «مذاکره با ۵+۱ و بحث‌هایی که باید مطرح شود توسط تیم‌های مذاکره‌کننده مورد رایزنی قرار می‌گیرد.» او افزود که «مفهوم آمادگی طرفین برای شروع مذاکرات این معنی را می‌دهد که درباره موضوعات مورد بحث، چارچوب‌هایی در حال شکل گرفتن است.»
گیتس: تحریم بهتر از حمله نظامی است
در این میان، رابرت گیتس، وزیر دفاع آمریکا بار دیگر حمله نظامی به ایران را رویکردی غیرموثر در توقف برنامه هسته‌ای این کشور دانسته است. وی که روز سه‌شنبه (۱۶ نوامبر / ۲۵ آبان) در جمعی از مدیران اقتصادی و سیاسی آمریکا سخن می‌گفت، حمله نظامی را عاملی دانست که می‌تواند شکاف‌ها میان حکومت و مردم ایران را کم کند و به انسجام میان آنها بیانجامد.
گیتس با تاکید بر این‌که باید رویکرد دیگری برای توقف برنامه هسته‌ای ایران در پیش گرفت، تصریح کرد که حمله نظامی صرفاَ این برنامه را با تاخیر مواجه می‌کند، و می‌تواند دولت ایران را به تلاش‌های فشرده‌تر برای ساخت سلاح هسته‌ای سوق دهد.
گیتس مجدداَ بر اولویت تحریم‌ها نسبت به حمله نظامی تاکید کرد. او یک هفته پیش نیز در جریان سفر به استرالیا با اشاره به تحریم‌های شدیدتر سازمان ملل که اینک در حال اجرا هستند، آنها را تأثیرگذار دانست و دامنه‌ی این تاثیر بر فعل و انفعالات اقتصادی ایران را فراتر از انتظار توصیف کرد.
FW/DK