مقاومت علیه تخریب باغ اکولوژی نوشهر

اعتراض‌ها به تخریب قدیمی‌ترین باغ اکولوژی ایران یا باغ گیاه‌‌شناسی نوشهر همچنان ادامه دارد. ‌

شنبه‌ی گذشته، هشتم آبان‌‌ماه، چندین هکتار از این باغ توسط اداره‌‌ی کل بنادر و کشتیرانی‌استان مازندران و به بهانه‌ی اتصال جاده کمربندی به بندر نوشهر تخریب شد.

تنها در مدت چند ساعت بولدوزرها و لودرهای اداره‌ی بنادر و کشتی‌رانی بیش از ۵۰ هزار اصله درخت و نهال را نابود کردند. خبرهای رسیده از ایران حاکی از آن است که قرار بود، نزدیک به ۱۱ هکتار از این باغ تخریب شود. ولی با مقاومت پرسنل باغ اکولوژی و شکایت به مراجع قضایی، دادستان نوشهر دستور توقف این عملیات را صادر کرد.

آخرین خبرهایی که در این باره منتشر شده حاکی از آن است که وزیر جهاد کشاورزی طی نامه‌ای به وزیر کشور خواستار توقف این عملیات شده است.

همچنین جمعی از اساتید، دانشجویان و کارکنان گرو‌ه‌های مختلف محیط زیست دانشکده‌‌ی علوم دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات با امضای طوماری اعتراض شدید خود به این اقدام را اعلام کرده‌اند.

اعضای هیأت علمی مؤسسه‌ی تحقیقات جنگل‌ها و مراتع نیز با صدور بیانیه‌ای نه تنها خواستار توقف عملیات تخریب شده‌اند، بلکه خواسته‌اند تا «مدیرانی که توسعه را فقط در احداث جاده و گسترش فیزیکی به هر بهایی می‌دانند از کار برکنار شده و مسببان این تخریب محکوم و توبیخ» شوند.

محمد درویش که خود از اعضای هیأت علمی مؤسسه‌ی تحقیقات جنگل‌ها و مراتع است در مورد ارزش این باغ می‌گوید: « ماجرا مربوط می‌شود به تجاوز به قدیمی‌ترین باغ اکولوژی کشور در نوشهر که تأسیس آن برمی‌گردد به سال ۱۳۳۳ هجری شمسی. در آن سال نه تنها در ایران بلکه در خاور میانه هم هیچ باغ اکولوژی وجود نداشت. این عرصه را که متعلق به اداره‌ی کشاورزی آن زمان بود، به خاطر ویژگی‌های جلگه‌ای خاص آن انتخاب کردند و در حال حاضر گونه‌های درختی با قدمت بیش از ۹۰ سال در این باغ ۵۴ ساله‌ وجود دارد که این خود نشان‌دهنده‌ی ارزشمندی بی‌نظیر محیط طبیعی آن است».

باغ گیاه‌شناسی مکانی است که در آن مجموعه‌ای از گیاهان بومی و غیر بومی در فضای باز و گلخانه‌ها کشت می‌شوند. باغ‌های گیاه‌شناسی در زمینه‌های مختلف تحقیقاتی و همچنین آموزش همگانی و آشنا ساختن مردم با اهمیت گیاهان و لزوم حفاظت از آنها نقش بسزایی دارند.

دیگر چاره‌ها

محمد درویش می‌گوید،‌ می‌شد به آسانی جلوی این تخریب را گرفت: «ما به راحتی می‌توانستیم، این جاده‌ را از کنار باغ اکولوژی عبور دهیم. فقط کافی بود که هزینه‌ی چند خانه‌‌ی مسکونی را به صاحبان آنها پرداخت کنیم. ولی ما فکر کردیم که این ارزان‌ترین راه است چون به اصطلاح در دولت جیب‌به جیب می‌شود. ولی در حقیقت این گران‌ترین راه بود به خاطر اینکه ما دیرینه‌ترین باغ اکولوژی خود را با تنش خیلی جدی مواجه کردیم و می‌خواهیم تقریبا ۲۵ درصد از این باغ را از حیز انتفاع خارج کنیم و همین باعث می‌شود که دست کم ۳۰ درصد دیگر از باغ هم توان زیست‌پالایی Bioremediation)) و آرامش و امنیت لازم برای بقای زیست‌مندانش را از دست بدهد».

این عضو هیأت علمی مؤسسه‌ی تحقیقات و جنگل‌ها معتقد است که با احداث جاده‌ی کمربندی و عبور ماشین‌آلات سنگین به سمت بندر نوشهر باغ اکولوژی نوشهر با افزایش آلودگی صوتی و هوا مواجه می‌شود و یکی از شاخص‌ها و استانداردهای لازمی که همه‌ی باغ‌های گیاه‌شناسی دنیا باید داشته باشند را از دست خواهد داد.

درویش همچنین به برنامه‌ی رادیویی "گفت‌وگوی داغ سبز" که روزهای پنج‌شنبه از رادیوی ایران پخش می‌شود اشاره می‌کند و می‌گوید: «در این برنامه که پنج‌شنبه‌های هر هفته به موضوعات محیط زیستی می‌پردازد این بار موضوع تجاوز به باغ اکولوژی نوشهر مطرح و از طرفین دعوا درخواست شد که بیایند و استدلالات خود را مطرح کنند. ولی متأسفانه از طرف فرمانداری نوشهر، استانداری مازندران یا سازمان بنادر و کشتی‌رانی کسی حاضر به شرکت در این برنامه نشد و همین نشان‌دهنده‌ی آن است که آقایان یا استدلالی برای گفتن ندارند یا خود را مافوق این را می‌دانند که بخواهند برای کارهایشان استدلالی بیان بکنند».

اما مسببان تخریب باغ اکولوژی نوشهر همچنان به تلاش خود برای ادامه‌ی تخریب این باغ ادامه می‌دهند. محمد درویش می‌گوید:«آنها به خاطر قدرتی که در منطقه دارند سعی کردند کاری کنند که پرسنل باغ اکولوژی و مرکز تحقیقات نوشهر شکایت خود را پس بگیرند و دنبال این هستند که دوستانه موضوع را حل کنند. ولی حقیقت این است که ۸ هکتار از باغ تخریب شده بیش از ۵۰ هزار نهال و درخت و درخت‌چه نابود شده و نمی‌شود این مسئله را دوستانه حل کرد و حتی اگر پرسنل باغ یا مسئولین مرکز تحقیقات بخواهند این مسئله را دوستانه حل کنند طرفداران و دوستداران محیط زیست هرگز آنها را نخواهند بخشید» .

اعتراضات ادامه دارد

درویش می‌گوید: «اعتراضات تازه دارد گسترده می‌شود. من شنیدم که دانشجویان دانشکده‌ی منابع طبیعی دانشگاه تهران قرار است در نوشهر تجمع و مخالفت خود را با این موضوع اعلام کنند. نامه‌هایی تهیه شده به سران سه قوه و به دفتر رهبری و معترضان مخالفت خود را اعلام کرده و خواستار رسیدگی شده‌اند».

تخریب باغ اکولوژی نوشهر بازتاب وسیعی در میان دوستداران محیط زیست یافته است. پنجمین موج وبلاگستان سبز که از ۱۱ آبان آغاز شده و تا ۱۸ همین ماه ادامه دارد محور خود را به همین موضوع اختصاص داده است. در پایگاه اینترنتی مربوط به این موج از باغ اکولوژی نوشهر به عنوان پردیسی ارزشمند و بی‌نظیر یاد و افزوده شده است، «برای ما بگوييد كه متهم شماره يك در بروز چنين فاجعه‌ای كيست يا چيست؟ و چگونه می‌‌توان از بازتكرار آن در طبيعت مظلوم وطن جلوگيری كرد».

فریبا والیات
تحریریه: مصطفی ملکان

برای شنیدن این گزارش می‌توانید به فایل صوتی زیر مراجعه کنید.