فقط نیم ساعت برنامه صدا و سیما برای «۱۳ میلیون» معترض!
۱۳۸۹ آبان ۱۴, جمعه
مصاحبه با رسانه‌های فارسی خارج از کشور می‌تواند هزینه‌ای سنگین برای فرد داشته باشد. بارها پیش آمده که خبرنگار، فعال حقوق بشر یا فعال سیاسی، پس از پخش مصاحبه‌اش با یک رسانه فارسی‌زبان خارجی بازداشت شده است.
علی شکوری راد، عضو شورای مرکزی جبهه مشارکت که به تازگی از زندان آزاد شده، در نامه به رئيس صدا و سیمای جمهوری اسلامی نوشته است که بیشترین فشار بر او در بازجویی‌ها به خاطر مصاحبه با تلویزیون فارسی بی‌بی‌سی بوده است.
شکوری راد در نامه اش نوشته است: «پيش آمدن اضطرار برای استفاده از رسانه خارجی، حاصل رویکرد بسته و غيرحرفه‌ای رسانه ملی در انعکاس اخبار و نظرات مردم است. به‌طوری که همان حداقل ۱۳ میليون نفری که شما و جناح حاکم رسما پذيرفته‌ايد که در انتخابات سال گذشته به رقبای آقای احمدی‌نژاد رأی داده‌اند، هيچ سهمی از اين همه شبکههای ۲۴ ساعته صدا و سيما ندارند».
تجربه مناظره‌های تلویزیونی، یک بار برای همیشه؟
صدا و سیمای جمهوری اسلامی در مناظره‌های انتخاباتی سال گذشته فرصتی به نمایندگان مخالف داد تا حرف‌هایشان را بزنند. این فرصت اگرچه در مقایسه با حجم برنامه‌های اختصاص یافته به تبلیغات محمود احمدی‌نژاد بسیار ناچیز بود، اما میلیون‌ها نفر را پای تلویزیون میخکوب کرد. میلیون‌ها نفری که مدت‌ها بود نگاهی به برنامه‌های کسالت‌آور فرستندههای داخلی نمی‌انداختند.
کسادی این برنامهها در گزارشی از سایت خبری تابناک در تابستان ۸۷ علنی شد. این سایت گزارشی منتشر کرد که در‌آن به دلایل بی‌علاقگی مردم به برنامه‌های هشت شبکه سراسری تلویزیونی جمهوری اسلامی و شبکههای استانی آن و بازار داغ رسانه‌های فارسی‌زبان خارج و برنامه‌های ماهواره‌ای اشاره شده بود.
در گزارش تابناک البته اشاره‌ای به سانسور به عنوان یکی از مهمترین دلایل دلسردی نسبت به برنامه‌های صدا و سیما نشده بود. تابناک فقط روی «کاهش پخش فیلم‌های سینمایی خارجی به بهانه‌ی پخش تله‌فیلم‌های ضعیف داخلی، و موج گسترده‌ی پخش فیلم‌ها و سریال‌های بسیار ضعیف چینی و کره‌ای» دست گذاشته بود که موجب شده است تا «بازار ماهواره داغ‌تر و راه برای جولان شبکههای مخالف جمهوری اسلامی بازتر شود».
بر تعداد «شبکههای مخالف» به فاصله دوسال پس از این گزارش افزوده شد، مانند «بی‌بی‌سی فارسی»، «یورونیوز»، «رسا» و فرستنده‌هایی نظیر «فارسی۱» که فقط فیلم‌های هالیوودی را ترجمه و عرضه می‌کنند.
نتیجه این‌که از مخاطبان صدا و سیما بازهم کاسته شد و بازار «کساد» آن «کسادتر»! مهدی کلهر، نماینده پیشین احمدی‌نژاد در شورای نظارت بر صدا و سیما، در یکی از آخرین مصاحبه‌های خود در انتقاد از برنامه‌های این سازمان گفت «اگر تیراژ تمام آثار فاخر و سریال‌های مهم این رسانه مورد بررسی قرار گیرد، مشخص می‌شود که سازندگان این‌گونه تولیدات بخش خصوصی هستند و ربطی به صدا و سیما ندارند.»
به‌دنبال این مصاحبه گفته شد که مهدی کلهر به خاطر همین انتقادها از سمت خود برکنار شده است.
صدا و سیمای «افترا وجعل حقایق»
انتقادها فقط به کیفیت پایین، بی‌سلیقگی مدیران تهیه و تنظیم برنامهها و سانسور اخبار محدود نمی‌‌شود. به نظر بسیاری از منتقدان، صدا و سیما همچون نشریاتی مانند کیهان، ارگانی است برای «افترازنی» و «جعل حقایق». این «افترازنی» در جریان مناظره‌های تلویزیونی در مقابل چشمان میلیون‌ها نفر، یکی از قدرتمندترین چهره‌های جمهوری اسلامی، هاشمی رفسنجانی و فرزندان او را هدف گرفت. تقاضای رفسنجانی برای دادن زمانی از برنامه‌های تلویزیون به منظور پاسخگویی هرگز برآورده نشد.
علی شکوری راد درنامه‌اش به عزت‌الله ضرغامی، رئیس رادیو تلویزیون جمهوری اسلامی نوشته است: «نتيجه اين رويکرد، نه تنها به کام شما و جناح حاکم نبوده، بلکه موجب از دست رفتن اعتبار صدا و سيما و در نتيجه روی آوردن مردم به منابع خبری غير دولتی و يا خارجی بوده است».
شکوری راد به آمار نظر سنجی چندی پيش ايسپا، موسسه وابسته به جهاد دانشگاهی از سهم خبرگيری مردم از صدا و سيما اشاره می‌کند که «۴۵ درصد کاهش يافته و در عوض برخی از شبکههای ماهواره‌ای رشد قابل ملاحظه‌ای داشته‌اند».
او تاکید می‌کند، «تا زمانی که صدا و سيما فرصت انعکاس نظرات اين ۱۳ میليون نفر را در آن رسانه فراهم نياورد، باب استفاده اضطراری از رسانه های خارجی مفتوح خواهد بود.»
شکوری راد در نامه‌اش خواسته که صدا و سیما به نسبت جمعيت مخالفی که حکومت ایران ۱۳ ميليون نفر آن را رسما پذيرفته است، ۳۵ درصد اوقات برنامه های خبری و تحليلی مجموعه شبکه ها را به آنان اختصاص دهد. او در نامه خود اضافه کرده است:«و چنانچه ادای اين حق برايتان ثقيل است، فقط نيم ساعت از هر يک از شبکه ها را در روز، و اگر اين هم سخت و سنگين است کلاً روزانه نيم ساعت فرصت اطلاع رسانی در يکی از شبکه های تلويزيونی را به مخالفين دولت و منتقدين وضع موجود اختصاص دهيد»
اگر صدا و سیما واقعا به تقاضای شکوری راد پاسخ دهد و فقط نیم ساعت از زمان برنامهها را در اختیار مخالفان قرار دهد، چه اتفاقی خواهد افتاد؟
با اوجٰ‌گیری اعتراض‌ها نسبت به نتایج اعلام شده انتخابات خرداد ۱۳۸۸، بازهم صحبت از ادامه مناظره‌های تلویزیونی برای روشن شدن حقایق شد. وعده داده شد که به نمایندگان مخالف زمانی برای طرح اعتراض‌های خود داده می‌شود. ولی همه این‌ها در حد وعده باقی ماند و صدا و سیمای جمهوری اسلامی دیگر حاضر نشد «خطای» گذشته را تکرار کند. خطایی که موجی را براه انداخت که فرونشاندنش به سادگی میسر نبود.
نیلوفر خسروی
تحریریه: جواد طالعی