1. رفتن به محتوا
  2. رفتن به مطالب اصلی
  3. رفتن به دیگر صفحات دویچه وله

«صبح بخير قندهار»

۱۳۸۹ آبان ۵, چهارشنبه

«صبح بخير قندهار. شما به راديوي "رنا" گوش مي دهيد، خوش آمديد به راديوي خودتان». اين جملات را شايد قندهاري ها هر صبح از طريق راديوهاي شان بشنوند.

https://p.dw.com/p/PoMB
مستندي که آريل نصر به نام «صبح بخير قندهار» ساخته است، به راديو "رنا" مي پردازد.
مستندي که آريل نصر به نام «صبح بخير قندهار» ساخته است، به راديو "رنا" مي پردازد.عکس: DW / Wahidy

اما اين که راديو «رنا» از کيست و از کجا نشر مي شود، سوالي است که هيچ قندهاري نمي داند. آن ها فقط به صداي گويندگان جوان، اخبار تازه و آهنگ هاي شاد آن علاقه دارند. راديو "رنا" همچون پرنده رازآميزي است که در آسمان قندهار پرواز مي کند و آواز مي خواند بدون اين که خودش ديده شود.

فلم مستندي که آريل نصر، فلمساز افغان – کانادايي به نام «صبح بخير قندهار» (2010) ساخته است، به راديو "رنا" مي پردازد و پرده از روي اين پرنده اسرارآميز قندهاري برمي دارد. فلم، در کنار راديو "رنا" نگاه افغان هاي مقيم کانادا به جنگ در افغانستان و تلاش هاي دولت کانادا جهت استقرار صلح در قندهار را نيز به بررسي مي گيرد.

نسل سرگشته

صداي کارگردان را در ابتداي فلم مي شنويم که گويي با خود حرف مي زند: «من از مادري امريکايي و پدري افغان در کانادا به دنيا آمدم. وقتي بچه بودم عاشق قصه هاي پدرم بودم که از کشورش مي گفت و به من قول مي داد که وقتي جنگ ها پايان يافت، مرا به آنجا ببرد. جنگ ها اما هيچ گاه پايان نيافت. طي اين سال ها جنگ پشت جنگ اتفاق افتاد تا اين که امروز، کشور من در کشور پدرم در حال جنگ است. و من نمي دانم که چه احساسي بايد داشته باشم: آيا ما براي صلح و آرامش به افغانستان کمک مي کنيم و يا اين که بر آتش جنگ و تفرقه مي دميم؟».

سرگشتگي فلمساز جوان نمونه يي است از سرگشتگي نسل دوم مهاجرين افغان در کانادا؛ آن هايي که کشورشان در کشور پدران شان با تروريسم در جنگ است، و خود شان در يک برزخ اخلاقي قرار دارند. جمعي از چنين جواناني حالا در راديوي "رنا" کار مي کنند و سعي دارند از اين طريق بر تضادهاي دروني شان فايق بيايند و در راه اطلاع رساني و «بازسازي فرهنگي» افغانستان سهم بگيرند.

يکي از گردانندگان جوان راديو "رنا" در اين فلم مي گويد: «با اجراي اين برنامه ها ما خود را در افغانستان احساس مي کنيم، ما سختي هاي زندگي آنان را در اين جا تجربه مي کنيم. وقتي براي چند دقيقه يي موسيقي نشر مي کنيم، آن ها خوشحال مي شوند و اين خودش دستاورد بزرگي است براي ما».

راديو "رنا" يک پروژه نظامي است که از سوي وزارت دفاع کانادا راه اندازي شده و اولين برنامه آن در 6 جنوري 2007 به روي آنتن رفت. اين راديو که به شکل 24 ساعته روي موج اف. ام. در قندهار نشرات دارد، از شهر کينگستون ولايت آنتاريو از کانادا نشر مي شود.

Habibullah, ein 57jähriger Paschtuner, hört der Loya Dschirga Broadcast des Kabul Radio in Afghanistan
"وقتي براي چند دقيقه يي موسيقي نشر مي کنيم، آن ها خوشحال مي شوند و اين خودش دستاورد بزرگي است براي ما"عکس: AP

محل دقيق راديو اما، به عنوان يک راز نظامي محسوب شده و عامه مردم حتا در کانادا از آن اطلاعي ندارند. يکي از گويندگان زن راديو در فلم «صبح بخير قندهار» مي گويد: «مردم هميشه وقتي از قندهار زنگ مي زنند از ما مي پرسند که دفتر راديوي شما در کجاست؟ ما مجبور مي شويم موضوع را تبديل کنيم و يا اين که مثلاً بگوييم: دفتر ما در قلب هاي شماست»!

«رنا، ستاسو په ژوند کشي» شعار اين راديو است. ديويد بيلي مدير راديو "رنا" مي گويد که مخاطب مورد هدف شان جوانان بين 18تا 25 سال است، «ما پروپاگندا نشر نمي کنيم ما فقط اخبار و معلومات نشر مي کنيم. برنامه هاي تفريحي ما آهنگ هاي باليوود و آهنگ هاي افغاني است».

خبرنگاران و گويندگان همه با نام هاي مستعار در راديو برنامه اجرا مي کنند. گوينده زن راديو که در فلم چهره او به خاطر مسايل امنيتي سانسور شده است، مي گويد: «آن ها نام مرا نمي دانند، ولي من مشهورترين نطاق در قندهار هستم، من اولين زن قندهاري هستم که برنامه اجرا مي کنم» که البته جمله آخرش جاي ترديد دارد.

کانادا- کندهار

دخالت نظامي کانادا در افغانستان براي اين کشور بسيار سنگين تمام شده است: در کنار ميلياردها دالري که در اين راه مصرف کرده اند، تا هنوز 152 عسکر کانادايي نيز در اين جنگ کشته شده اند. کانادا بيش از 2500 سرباز در قندهار دارد و مساله جنگ افغانستان يکي از مسايل داغي است که در مطبوعات اين کشور هميشه به آن پرداخته مي شود. زير فشار فزاينده افکار عامه، اداره محافظه کار نخست وزير استفن هارپر قرار است در دسامبر 2011 نيروهاي نظامي کشورش را از افغانستان بيرون کند.

Kanadischer Soldat Afghanistan
سربازان کانادایی در قندهار مستقر هستندعکس: picture-alliance/ dpa

براي موفقيت بيشتر سربازان کانادايي در قندهار، قواي نظامي کانادا در قسمتي از ولايت آلبرتا در غرب اين کشور ولايت قندهار را بازسازي کرده است. در يک منطقه بسيار وسيع و خشک که به تمرينات نظامي اختصاص دارد همه چيز به قندهار شبيه است: خانه ها، قريه ها، سرک ها، دکان ها، رمه هاي گوسفند و ريش سفيدان قوم تا حد بسيار زيادي شبيه ولسوالي ارغنداب به نظر مي آيند. صدها نفر از افغان هاي مقيم کانادا نقش مردم محل را بازي مي کنند و هدف اين است که نيروهاي کانادايي در برخورد با آن ها از فرهنگ و شيوه زندگي افغان ها آگاه شوند.

اين افغان ها به خاطر اين کارشان پول مي گيرند. يکي از کساني که در قندهار ساختگي به صفت ترجمان کار مي کند در فلم «صبح بخير قندهار» مي گويد: «برخي از دوستان افغانم، مرا به خاطر اين کار خاين مي دانند». او خود اما به اين عقيده است که با دادن معلومات درباره فرهنگ مردم قندهار به سربازان کانادايي، باعث مي شود که ضرر کمتري به مردم ملکي افغان برسد.

کارگردان

آريل نصر کارگردان «صبح بخير قندهار» نيز احساس دوگانه يي نسبت به اين پروژه هاي نظامي-تبليغاتي دارد. او به تلويزيون سي. بي. سي. گفته است راديو "رنا" در حقيقت يک نوع «تهاجم رواني» است، ولي وی عقيده دارد که «وقتي تو با پخش يک آهنگ دو دقيقه شادي براي يک شهروند افغان ايجاد مي کني و لبخندي را بر لبانش مي نشاني .. من طرفدار آن هستم».

آقاي نصر که در رشته سينما در «کينگز کالج» شهر هاليفکس درس خوانده است، براي مدت زيادي به صفت تدوينگر در تلويزيون سي. بي. سي کار مي کرد. فلم «صبح بخير قندهار» نخستين فلم بلند مستند او است.

حوادث فلم که بيشتر در کانادا اتفاق مي افتد، بخش هاي آن تصاويري است از افغانستان که او در نخستين سفرش به آن جا در سال 2005 برداشته بود. او فعلاً در کابل اقامت دارد و در حال ساخت دومين فلم مستندش است که قرار است درباره تيم ملي بوکس زنان افغانستان باشد. او گاهي در ورکشاپ هاي سينمايي تدريس مي کند و گاهي نيز به عنوان خبرنگار آزاد براي رسانه هاي غربي کار مي کند.

فلم 50 دقيقه يي «صبح بخير قندهار» يک مستند روايتي است. اين فلم که از سوي يکي از نهادهاي دولتي کانادا حمايت مالي شده است، بيشتر يک نوع نگاه خنثا و غير انتقادي نسبت به نقش کانادا در افغانستان دارد. نظاميان کانادا همان طور که در راديو "رنا" هر روز تبليغ مي کنند، در پي آوردن «روشنايي در زندگي» مردم قندهار هستند، اما اين که زندگي قندهاري ها چقدر روشن شده است بايد از خود مردم پرسيد.

نويسنده: علي کريمي

ويراستار: عارف فرهمند