«ریاست اوپک می‌تواند ضربه‌ی دیگری به اعتبار بین‌المللی ایران بزند»
۱۳۸۹ مهر ۲۳, جمعه
دویچه‌وله: آقای اسدی! ایران برای مدت یک سال رئیس دوره‌ای سازمان اوپک شد. این قضیه چه قدر می‌تواند برای ایران اهمیت داشته باشد؟
دکتر جمشید اسدی: اهمیتی بیش از این که نوبت ریاست جمهوری اسلامی رسیده است ندارد. در حقیقت رئیس در بهترین حالت، کاری که می‌تواند بکند این است که دستور جلسات و مسائلی را که باید مورد بحث قرار گیرند، جلو و عقب کند. اما این ریاست جلسات اوپک به این معنا نیست که دستورها، صحبت‌ها و پیشنهادهایی که جمهوری اسلامی می‌‌کند، الزاماً مورد قبول دیگر اعضای اوپک و پیروی آن‌ها خواهد بود.
این "نوبت" بعد از ۳۶ سال به ایران رسیده. گفته می‌شود که قبلاً هم به‌صورت دوره‌ای نوبت به ایران رسیده بود، ولی برخی مسائل سیاسی مانع از این شده بود که ایران به این سمت انتخاب شود. نظر شما در این مورد چیست؟
من دقیقاً نمی‌دانم آیین‌نامه‌ی اوپک در مورد ریاست ادواری چه می‌گوید. اما این که جمهوری اسلامی به دلایل موضع‌گیری‌های متعددی که کرده که هم‌اکنون چند مثالش را خدمت‌تان خواهم زد، با تردید بسیار دیگر اعضا روبه‌روست، شکی در آن نیست. یکی از موضع‌گیری‌های جمهوری اسلامی، مثلاً موضع‌گیری‌ای است که آقای احمدی‌نژاد در دور اول که انتخاب شدند کردند به این معنا که ما باید قیمت نفت را از یکسو به صد دلار و بالاتر از صد دلار برسانیم و این قیمت واقعی است و از سوی دیگر باید نفت را به کشورهای فقیر مجانی دهیم. این مسائل با تردید زیادی از سوی بسیاری از کشورها که جدی‌تر نسبت به مدیریت صنعت نفت فکر می‌کنند همراه است. در نتیجه من دقیقاً نمی‌دانم به چه علت حقوقی این کار انجام نشده، اما این که دیگر اعضای اوپک با تردید بسیار زیادی نسبت به جمهوری اسلامی در این مورد نگاه می‌کنند، بنابر اسناد رسمی که در سایت‌ها و انتشارات خودشان هست، بعید نمی‌دانم.
این ریاست چه قدر می‌تواند برای ایران از نظر وجهه بین‌المللی‌اش مفید باشد؟ چون الان ایران در صحنه‌ی بین‌المللی می‌شود گفت که در خطیرترین موقعیت تاکنونی‌‌اش قرار دارد که یکی هم به خاطر مشکلات اقتصادیش است.
با کمال تاسف باید بگویم که فکر می‌کنم ضربه‌ی شدیدتری به جمهوری اسلامی ایران بزند. چرا؟ بدین دلیل که در حقیقت با ریاست‌های ادواری در سازمان‌های بین‌المللی مختلف، مثلاً اتحادیه اروپا یکی از آن‌هاست یا اوپک یکی دیگر از آن‌هاست، کشوری که به ریاست دوره‌ای خودش می‌رسد، در حقیقت به جهانیان نشان می‌دهد که چه قدر آمادگی مدیریت بین‌المللی دارد، چه قدر توانایی مثلاً هدایت دیگر کشورها به حل مسائل بین‌المللی، به رشد و توسعه و این‌ها دارد. در عین حال به بسیاری از کشورهای دیگر نشان داده می‌شود که چه قدر چه کشوری به محض این که به یک قدرت و منصبی برسد، برای مسائل سیاسی با همزیستی مسالمت‌آمیز، و منطبق بر معیارهای رشد و توسعه و مسائل اقتصادی عمل خواهد کرد. با توجه به کارکردی که تا به امروز دولت آقای احمدی‌نژاد داشته‌اند، باکمال تأسف من فکر می‌کنم مدیریتی که در اوپک خواهند کرد، بازهم ضربه‌ی دیگری به حیثیت و اعتبار ایران در صحنه‌ی بین‌المللی خواهد زد.
و تأثیری که می‌تواند بر اقتصاد داخلی ایران بگذارد چیست؟ آیا اصلا می‌تواند تأثیری بگذارد یا بی‌تأثیر است؟
نه، من فکر نمی‌کنم تأثیر مستقیمی بر اقتصاد ایران داشته باشد. بدین دلیل که ریاست دوره‌ای اوپک دو کار نمی‌تواند بکند: یکی این که تعیین کند که سهمیه‌ی شرکت‌های تولیدکننده چه قدر باشد. این چیزی نیست که رئیس بتواند تعیین کند. اوپک آیین‌نامه و قواعدی دارد که طبق آن مقدار، ایران هم چه رئیس باشد چه نباشد، باید تولید کند. دومین کاری که ریاست اوپک نمی‌تواند بکند، برداشتن تحریم‌های بین‌المللی است که شورای امنیت تصویب کرده و این بزرگترین مشکل جمهوری اسلامی است، به‌حدی که دربعضی از سال‌ها جمهوری اسلامی حتی نتوانسته به اندازه‌ی سهمیه اوپک تولید کند. چرا؟ چون به علت تنش‌های بین‌المللی و به علت مجازات‌های شورای امنیت و دیگر کشورها موفق به جلب سرمایه‌گذاری و به‌راه‌انداختن چاه‌های جدید و نوسازی چاه‌های قدیم نشده و در نتیجه نمی‌تواند تولید را به حد استاندارد اوپک برساند. پس این همه مشکلی نیست که جمهوری اسلامی با ریاست دوره‌ای اوپک بتواند حل کند. مشکل اقتصادی ایران را که در این شرایط به‌هیچ عنوان اوپک نمی‌تواند حل کند. یکی از نمونه‌هایش همین افزایش سرسام‌آور بهای ارز در کشور است. به این علت که سرمایه‌گذاری در هیچ شاخه‌ی تولیدی سرمایه‌گذار را در ایران جلب نمی‌کند. لاجرم کسی که پول دارد و می‌خواهد پولش از بین نرود، ارزهای خارجی می‌خرد و به همین علت هم هست که مثلاً یورو همین چند روز پیش تا حدود ۱۶۰۰ تومان رسید.
به تحریم‌های بین‌المللی اشاره کردید. آیا به نظر شما انتخاب ایران به‌عنوان ریاست دوره‌ای اوپک، می‌تواند نوعی بی‌اعتنایی کشورهای عضو اوپک به تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران تلقی شود؟
اصلاً چنین چیزی نیست. اولاً کشورهای اوپک نمی‌توانند تصمیم بگیرند که یکی از اعضای خودشان به نوبت ریاست خودش برسد یا نرسد، یا شرکت کند و یا شرکت نکند. در نتیجه هیچ وقت در زمان تحریم‌های بین‌المللی نگفتند که ایران مثلاً در اوپک عضو باشد یا نباشد. در مورد تحریم‌ها و مجازات‌های بین‌المللی علیه جمهوری اسلامی، کشورهای اوپک - عمدتاً کشورهای عربی نفت‌خیز - نه مایلند که این تحریم‌ها از سر ایران برداشته شود، نه می‌توانند این‌ها را از سر ایران بردارند. همین چند روز پیش بود که سفیر بحرین در آمریکا از نگرانی بسیار زیاد بحرین و کشورهای عربی خلیج به‌ویژه در مورد تنش‌افروزی‌های ایران صحبت کرده بود که البته این موضوع خیلی در ایران و در منطقه سروصدا کرد. در نتیجه من فکر می‌کنم کشورهای دست‌کم عربی عضو سازمان اوپک مایل باشند که مادامی که تردید‌های‌شان از بین نرفته، فشار بر ایران کاسته شود. حالا اگرهم بخواهند، صددرصد نمی‌توانند چنین کاری کنند.
مصاحبه‌گر: میترا شجاعی
تحریریه: فرید وحیدی