حضور کم‌رنگ ناشران ایرانی در نمایشگاه فرانکفورت
۱۳۸۹ مهر ۱۵, پنجشنبه
ناشران ایرانی امسال نیز در نمایشگاه کتاب فرانکفورت شرکت دارند. گرچه تعداد غرفه‌های ایرانی بسیار محدود است، با این وجود بخش خصوصی و دولتی به طور جداگانه در نمایشگاه شرکت جسته‌اند.
"نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران" به سرپرستی "اتحادیه ناشران تهران" در سالن ۵ نمایشگاه کتاب فرانکفورت صاحب یک غرفه است که کتاب‌هایی در حوزه ادبیات کلاسیک ایران، ادبیات داستانی و هنر عرضه می‌کند. در ا ین غرفه خبری از کتاب‌های نویسندگان مهم معاصر ایران نیست و بیشترکتاب‌هایی با چاپ نفیس و هنری در معرض دید بازدیدکنندگان قرار دارد.
در مقایسه با کشورهای عربی همچون ابوظبی و عربستان سعودی غرفه ایران از ابعاد کوچکتری برخوردار است. از حضور نویسندگان ایرانی هم در نمایشگاه خبری نیست.
اهداف ناشران ایرانی از شرکت در نمایشگاه فرانکفورت
دو تن از ناشران ایرانی درباره حق مولف، مشکلات کپی رایت، هدف ناشران از شرکت در نمایشگاه فرانکفورت و مسایل نشر و کتاب در گفت‌وگویی با دویچه‌وله شرکت جستند.
به گفته محسن کفاشی، عضو هیئت مدیره انجمن فرهنگی ناشران کتاب دانشگاهی و مدیر مسئول انتشارات بشرا، یکی از اهداف از حضور "نمایشگاه کتاب تهران" در نمایشگاه فرانکفورت توسعه روابط دو جانبه و یافتن شرکای جدیدی در عرصه بین‌المللی برای نمایشگاه کتاب تهران است.
از سوی دیگر ناشران خصوصی نیز در صدد یافتن شرکایی در سطح جهانی برای خرید و فروش کتاب و فرآورده‌های خود هستند. به گفته کفاشی حدود ۱۴ تا ۱۵ ناشر دیگر از بخش خصوصی و دولتی نظیر کانون پروش فکری کودکان و یا انتشارات وابسته به رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی در نمایشگاه کتاب فرانکفورت شرکت جسته‌اند که بطور مستقل فعالیت می‌کنند
سیدعباس حسینی‌نیک، عضو دیگر هیئت مدیره انجمن فرهنگی ناشران کتاب دانشگاهی و مدیر مسئول انتشارات مجد نیز با اشاره به ترکیب جوان جمعیت و رشد تعداد دانشجویان در ایران می‌گوید:«ایران نیازمند تبادل اطلاعات و ورود علم به کشور است.» او نمایشگاه کتاب فرانکفورت را محل مهمی برای برقراری چنین ارتباطاتی می‌داند.
به گفته حسینی‌نیک ناشران متفاوتی با انگیزه‌های گوناگون در نمایشگاه کتاب فرانکفورت شرکت می‌کنند. بطور مثال نمایندگان ناشران خارجی در ایران، که انجمنی رسمی نیز در کشور دارند وشامل ۳۰ تا ۴۰ شرکت هستند، با تشکل نسبتاً خوبی که دارند در پی اخذ قراردادهای جدید و گرفتن امتیاز چاپ از سوی ناشران خارجی هستند.
« اکثر کارشناسان داخلی با پیوستن ایران به قرارداد کپی‌رایت موافق‌اند»
حسینی‌نیک درباره حق مولف تصریح کرد که اغلب ناشران خصوصی از این مسئله حمایت می‌کنند، اما مشکلاتی برای پیوستن ایران به قوانین بین‌المللی در زمینه کپی‌رایت وجود دارد.
وی با اشاره به گستردگی موضوع، تاکید کرد که کپی رایت تنها به عرصه‌ی کتاب محدود نمی‌ماند و شامل فیلم و موسیقی نیز می‌شود.
حسینی‌نیک تایید کرد که مشکل مالی تنها بخشی از نگرانی‌ها در این زمینه بوده و بنا به برآورده‌های موجود درایران پذیرش کپی‌رایت سبب افزایش بهای نشر و توزِیع کتاب تنها به میزان ۷ تا ۱۰ درصد خواهد شد. وی گفت فراموش نباید کرد که ایران هم‌اکنون برای پخش مسابقات ورزشی مبالغ هنگفتی را می پردازد.
مدیر مسئول انتشارات مجد افزود اکثر اندیشمندان و کارشناسان و تا حدودی مسئولان دولتی نیز بر این باورند که ایران باید به میثاق‌های بین‌المللی بپیوندد.
وی افزود، ایران در زمینه مالکیت صنعتی به قرارداد پاریس پیوسته است وهم‌اکنون موسسات داخلی برای استفاده از علائم تجاری شرکت‌های جهانی مجبور به پرداخت مخارج بالایی هستند.
تغییرات حقوقی در کشور پیش‌شرط پیوستن به کپی‌رایت جهانی است
حسینی‌نیک در پاسخ به این پرسش که پس چرا ایران به قراردادهای بین‌المللی نمی‌پیوند، اظهار داشت که برخی مسئولان وزات ارشاد نیز از پیوستن ایران به کنوانسیون برن حمایت می‌کنند، اما هستند کسانی که به خاطر به خطر افتادن منافع خود با این امر مخالفت دارند. مدیر مسئول انتشارات مجد افزود که با توجه به هزینه بالای کاغذ و نشر کتاب فکر نمی‌کنم پرداخت هزینه مولف و یا ناشر از اهمیت چندانی برخوردار باشد.
وی دلیل اصلی را فراهم نبودن مقدمات والزامات حقوقی در این زمینه دانست. وی تصریح کرد در صورتی‌که ایران به قانون جهانی کپی‌رایت ملحق شود، باید پیشاپیش سلسله تغییراتی را در زمینه حقوقی بوجود آورد. به گفته حسینی‌نیک تنها بخش ادبی و هنری است که در حال حاضر از عدم رعایت کپی‌رایت در ایران رنج می‌برد.
شهرام اسلامی
تحریریه: فرید وحیدی