قرقیزستان: نظام پارلمانی یا حکومت نظامی؟
۱۳۸۹ مهر ۱۴, چهارشنبه
روزنامه‌های قرقیزستان خبر می‌دهند تاکنون ۲۹ حزب سیاسی رسما وارد عرصه‌ی مبارزات و رقابت‌های شدید انتخابات پارلمانی شده‌اند.
رئیس جمهور این کشور اعلام کرد، قرقیزستان بر اساس "مدل آلمان" یک نظام پارلمانی خواهد داشت. بنابراین، احزاب سیاسی تلاش خواهند کرد که بیشترین کرسی‌های مجلس را برای تاسیس کابینه‌ی دولت آینده تصاحب کنند.
۲ میلیون و ۷۵۰ هزار نفر افراد واجد شرایط به کاندیداهای احزاب سیاسی این کشور رای خواهند داد. تبلیغات وسیعی با صرف هزینه‌های سنگین از سوی احزاب بزرگ این کشورآغاز شده است. گفته می‌شود که احزاب کوچک‌تر به دلیل تبلیغات ضعیف شانس ورود به پارلمان را نخواهند داشت.
نظرسنجی‌ها چه می‌گویند؟
شرایط ورود به پارلمان قرقیزستان نیز مثل شرایط ورود به پارلمان آلمان است. احزاب سیاسی با کسب حدنصاب ۵ درصد آرا حق ورود به پارلمان را بدست خواهند آورد.
نظرسنجی از هزار و ۵۲۰ نفر از نقاط مختلف این کشور که توسط یک موسسه‌ی غیر دولتی بنام "حمایت از برنامه‌های توسعه قرقیزستان" انجام گرفته، نشان می‌دهد که تنها ۷ حزب سیاسی قادر به ورد به پارلمان این کشورخواهند بود.
پیش بینی می‌شود احزابی چون "آتا میكان "، "عار و ناموس"، "سوسيال دمكرات"، "آته جورت"، "رسپوبليكا " و "آق شمقار" وارد پارلمان جديد قرقيزستان شوند. کارشناسان محلی در گفتگو با دویچه‌وله احتمال دادند، احزابی چون "بوتین قرقیزستان" و"سادروژستوا" نیز به پارلمان راه یابند.
تشکیل دولت چگونه خواهد بود؟
بر اساس قانون اساسی جدید قرقیزستان هر حزبی که بیش از نصف تعداد نمایندگان را بدست آورد دولت را تشکیل خواهد داد. پارلمان این کشور ۱۲۰ کرسی خواهد داشت. اگر حزبی نتوانست اکثریت را بدست آورد برای تشکیل کابینه جدید می‌تواند با احزاب دیگر ائتلاف کند.
کارشناسان همچنین پیش‌بینی می‌کنند احزاب طرفدار دولت اکثریت کرسی‌ها را بدست خواهند آورند ولی هیچ یک از این احزاب از اکثریت قاطع برخودار نخواهند بود.
رقابت روسیه و آمریکا
برخی از کارشناسان ادعا می‌کنند، این نخستین انتخابات پارلمانی قرقیزستان است که به لحاظ هزینه‌های تبلیغاتی گسترده بوده و به همین جهت آنها حمایت مالی احزاب را توسط روسیه، آمریکا و اتحادیه اروپا پیش‌بینی می‌کنند.
حتی کشورهای همسایه ازبکستان و قزاقستان نیز جزو حامیان مالی این احزاب نام برده می‌شود. مردم در ورزشگاه‌ها و اماکن عمومی به سخنان نامزدهای احزاب گوش می‌دهند. یک خبرنگار مقیم بیشکک به دویچه‌وله می‌گوید، در برخی از تجمعات انتخاباتی بیش از ۳۰ هزار نفر شرکت کرده‌اند.
آیا در انتخابات تقلب خواهد شد؟
آگاهان به مسائل قرقیزستان هشدارمی‌دهند، هرگونه دخالت دولت در روند انتخابات این کشور می‌تواند به اعتراضات عمومی منجر گردد. احزاب سیاسی کشورسندی را امضا کردند که در صورت برگزاری عادلانه و شفاف انتخابات پارلمانی اعتراضی نخواهند کرد.
علیرغم این، رهبران برخی از احزاب اظهار کردند "براساس تجربیات سابق خود نگرانند، مقامات دولتی برای افزایش آراء خود در روند انتخابات دخالت کنند".
اما خبرنگاری که از بیشکک با دویچه‌وله صحبت کرد، می‌گوید مقامات حاکم آگاهند که تقلب در نتایج آرا می‌تواند به بی‌ثباتی در کشور بیانجامد. وی اما تاکید می‌کند: «این نخستین انتخابات پارلمانی است که در تاریخ استقلال این کشوراز کمترین تلقب برخوردار خواهد بود.»
نظام پارلمانی و یا حکومت نظامی
خانم روزا اوتنبایوا ، رئیس جمهور کنونی این کشور در آستانه‌ی انتخابات هشدار داد که در صورت تشدید اوضاع سیاسی و تنش پس از انتخابات و عدم توافق میان احزاب سیاسی بر سر نتایج انتخابات پارلمانی حکومت نظامی اعلام خواهد کرد.
بنظربرخی از کارشناسان محلی انتخابات قرقیزستان یکی از مهمترین رویدادهای جمهوری‌های سابق شوروی به حساب می‌آید، زیرا این کشور نظام پارلمانی را به عنوان مدل حکومتی خود پذیرفته است. به قول همین کارشناسان استقرار نظام پارلمانی در قرقیزستان بویژه بر کشورهای همسایه با نظام‌های حاکم تک‌حزبی و دیکتاتوری، تاثیرخواهد گذاشت.
طاهر شیرمحمدی
تحریریه: فرید وحیدی