امریکا از درس های عراق در افغانستان استفاده می کند؟

بتاريخ 20 مارچ 2003 "جنگ عراق" بدون اعلام رسمي آغاز شد و نيرو هاي امنيتي حکومت صدام حسين در ماه اپريل همان سال تسليم شدند. مردم از ورود نيرو هاي بين المللي در رأس ايالات متحده امريکا به گرمي استقبال کردند و با شادي و سرور مجسمۀ صدام ديکتاتور را سرنگون کردند. در آغاز گويا نميدانستند که چه آينده اي در انتظار شان است. بتدريج کشور دستخوش ناآرامي هاي شبيه جنگ داخلي شد و دامنۀ خشونت در سراسر کشور گسترش پيدا کرد.

بالاخره بارک اوباما رئيس جمهور ايالات متحدۀ امريکا جنگي را که جورج بوش در عراق آغاز کرده بود، پايان شده اعلام کرد. پس از هفت و نيم سال قطعات رزمي ايالات متحدۀ امريکا عراق را ترک کردند. اما زخم هاي بجا ماندۀ اين جنگ نگذاشت که سربازان امريکايي در وطن شان "يک پيروزي" را جشن بگيرند. تصاويري که تلويزيون ها عبور اين سربازان را از مرز عراق- کويت نشان مي دادند، تنها نشانۀ تجليل از پايان اين جنگ بودند. قرار است بروز سه شنبه بارک اوباما در يک سخنراني تلويزيوني جنگ عراق را رسماً پايان يافته اعلام کند.

ايالات متحدۀ امريکا از يک "لحظۀ تأريخي" سخن ميگويد. 50 هزار سرباز ديگر امريکايي، که براي آموزش نيرو هاي عراقي و حمايت از برنامه هاي بازسازي در عراق باقي مانده اند، تا پايان سال 2011 آن کشور را ترک خواهند گفت. بزرگترين تعهد نظامي- سياسي ايالات متحدۀ امريکا اکنون وارد مرحلۀ جديدي ميشود.

چيزي را که سربازان امريکا از جنگ عراق با خود ميبرند، همانا خاطره هاي تلخ کشته شدن همقطاران و همرزمان شان است، خاطره هاي انفجار بمب هاي کنار جاده و حملات عليه شان از کمينگاه ها. فشار دوامدار منجر افسرده گي و بيماري هاي رواني سربازان شده است. جنگ عراق به قيمت جان بيشتر از 4400 سرباز امريکايي تمام شد. چندين بار ارتش ايالات متحده کم بود در برابر خشونتي ناکام شود که خود در ايجاد آن سهم داشت.

اما چيزي که سربازان امريکايي در عراق بجا ميگذارند، کشوريست متزلزل با يک وضعيت مبهم و نامعلوم. شش ماه پس از انتخابات پارلماني سياستمداران عراقي، که هريک با ديگري اختلاف نظر دارد، نتوانسته اند حکومت را تشکيل بدهند و خطر اينکه خشونت بازهم دامنگير عراق شود، تا هنوز برطرف نشده است. بيرون رفتن قطعات امريکايي خطر ايجاد يک خلاي قدرت را با خود دارد، خلاي که نيرو هاي تندرو در آن ميتوانند از فلج شدن عرصۀ سياسي در منازعه ميان گروه هاي مذهبي سوء استفاده کنند.

کينيث پولاک کارشناس انستيتوت بروکينگ واشنگتن ميگويد: "بزرگترين سؤالي که تا هنوز بي جواب مانده است، اينست که روند سياسي در عراق چگونه بايد ادامه يابد. اگر همه کار ها مطابق ميل به پيش بروند، ما ميتوانيم قطعات خود را بسرعت کاهش بدهيم. اما اگر وضع بدتر شود، در آنصورت اين کشور يقيناً دوباره دستخوش جنگ داخلي ميشود. آنگاه بمراتب سربازان بيشتري نياز خواهد بود تا بتوان مانع آن شد."

اينکه دليل آغاز "جنگ عراق" چه بود، تقريباً به فراموشي سپرده شده است. حکومت جورج بوش حملۀ خود بر عراق را در سال 2003 موجوديت سلاح کشتار جمعي در آن کشور خواند. با آنکه صدام حسين پيوسته تأکيد ميکرد که ارتش کشورش چنين سلاحي را در اختيار ندارد، قطعات امريکايي به دستور جورج بوش رئيس جمهور آنزمان ايالات متحدۀ امريکا وارد عراق شدند و حکومت صدام حسين را از قدرت برانداختند. اما سلاح کشتار جمعي در عراق هرگز يافت نشد.

تجربۀ تلخ نشان داده است که جورج بوش در مبارزه عليه تروريسم احتمالاً محل نادرستي را انتخاب کرده بود. نيرو هاي که به آن کشور اعزام شده بودند، اصلاً بايد در افغانستان ميبودند، جائيکه القاعده پايه هاي خود را محکم کرده بود.

پس از آنکه مأموريت نظامي امريکاييان در عراق با خطر يک هرج و مرج خونبار مواجه شد، ارتش ايالات متحدۀ امريکا در آغاز سال 2007 استراتيژي ديگري را روي دست گرفت. اين ارتش در مبارزه عليه شورشيان همکاري نيرو هاي محلي را بخود جلب کرده و حفاظت افراد ملکي را هدف اصلي خود قرار داد. افزون بر آن امريکاييان جانبداري سران قومي در محلات را کسب کرده و به اين ترتيب توانستند، شورشيان را تضعيف کنند.

بارک اوباما در دسمبر سال گذشته تصميم گرفت به تقليد از اين استراتيژي در عراق در افغانستان به شمار نيرو هاي کشورش بيفزايد. اما با اين افزايش نيرو ها هنوز موفقيتي تضمين شده نميتواند.

کارشناسان بدين باور اند که مأموريت افغانستان نسبت به عراق دشوارتر است، چه از نگاه وضعيت جغرافيايي و چه از نقطه نظر ساختار دولتي. ساختار سياسي و دولتي در عراق هنوز به شکل حاکميت مرکزي باقي مانده است، در حاليکه اين نظام در افغانستان در جنگ هاي چند دهه يي از هم پاشيده است.

بارک اوباما 30 هزار سرباز اضافي را به شرطي به افغانستان فرستاد که نيرو هاي کشورش را را تا پايان سال 2011 از آنجا بيرون کند. اما اين طرح اوباما هم از جانب برخي از نظاميان ارشد امريکايي و هم از جانب حامد کرزي رئيس جمهور افغانستان مورد انتقاد قرار گرفته است. آنها بدين باور اند تعيين چنين ميعادي طالبان شورشي و تندرو را فرصت انتظار ميدهد. به باور آنها تا زماني که مبارزه عليه دهشت افگني بصورت اطمينان بخشي پايان نيابد، نبايد تاريخ دقيقي را براي خروج نيرو ها تعيين کرد، و نبايد گذاشت که افغانستان دوباره در چنگ بنيادگرايان تندرو بيفتد.

فرانس پرس/ صفي ابراهيم خيل

ويراستار: رسول رحيم