Γονιδιακή θεραπεία του Αids;

Η ιατρική επιστήμη μετά από έρευνες δεκαετιών έχει καταφέρει με ένα συνδυασμό φαρμάκων να καθυστερεί την εξέλιξη του Αids σε ανθρώπους που ασθενούν. Δεν έχει καταφέρει όμως να βρει μέσο θεραπείας. Στις ΗΠΑ ωστόσο ομάδα ερευνητών παρουσίασε μια μελέτη με καλά αποτελέσματα στην καταπολέμηση του συνδρόμου επίκτητης ανοσοποιητικής ανεπάρκειας. Οι ερευνητές έκαναν τα πειράματά τους σε συγκεκριμένους ασθενείς και με μεθόδους από τη γονιδιακή ιατρική κατάφεραν να ενισχύσουν την ανοσία των βλαστικών κυττάρων.

Καταπολέμηση του Aids μέσω του καρκίνου

Όλα ξεκίνησαν από τον καρκίνο. Οι αμερικανοί ερευνητές του Κέντρου City of Hope στην πόλη Ντουάρτε της Καλιφόρνιας με επικεφαλής τον ιολόγο Τζον Ρόσι χρησιμοποίησαν όλα τα όπλα που διέθεταν για να καταπολεμήσουν τον καρκίνο στους λεμφαδένες, από τον οποίο έπασχαν οι 4 ασθενείς της έρευνας, γατί η ασθένεια αυτή παρουσιάζεται πολύ συχνά σε φορείς του Αids. Τους άρχισαν λοιπόν τη χημειοθεραπεία για την καταστροφή των καρκινικών κυττάρων. Επειδή όμως τα φάρμακα κατά του καρκίνου καταστρέφουν τον μυελό των οστών και ολόκληρο τον αιμοποιητικό μηχανισμό, αφαίρεσαν από τους ασθενείς πριν από τη χημειοθεραπεία ερυθρά αιμοσφαίρια για να τα επεξεργαστούν γονιδιακά και να τα εγχύσουν μετά τη χημειοθεραπεία.

«Με την μεταμόσχευση βλαστικών κυττάρων», λέει ο καθηγητής Ρόσι, «και την εξαντλητική χημειοθεραπεία καταφέραμε να χτυπήσουμε τον καρκίνο. Με άλλα λόγια οι ασθενείς μας δεν εμφάνισαν ξανά καρκίνο των λεμφαδένων μέχρι σήμερα».

Με τον τρόπο αυτό οι αμερικανοί ερευνητές πέτυχαν τον πρώτο τους στόχο, την καταπολέμηση του καρκίνου. Ο Τζον Ρόσι και οι συνάδελφοί του ήθελαν όμως περισσότερα. Ήθελαν να αποδείξουν ότι με μεθόδους γονιδιακής θεραπείας είναι δυνατό να κάνει κανείς τον αιμοποιητικό μηχανισμό και το ανοσοποιητικό σύστημα του ανθρώπου άτρωτους απέναντι στους ιούς. Ήθελαν απλά να εξουδετερώσουν τον ιό του Αids.

Μετασχηματισμένα βλαστοκύτταρα

«Καταφέραμε να μεταφέρουμε στα βλαστικά κύτταρα και επιπλέον γονιδιακές πληροφορίεςς», λέει ο καθηγητής Ρόσι. «Τα γενετικά μετασχηματισμένα βλαστικά κύτταρα πηγαίνουν στο μυελό των οστών και σταδιακά ενισχύουν μαζί με άλλα κύτταρα τον ανοσοποιητικό μηχανισμό του συγκεκριμένου ασθενούς. Όλα τα λεμφοκύτταρα που είναι υπεύθυνα για την παραγωγή αντισωμάτων, δηλαδή τα κύτταρα Β, Τ και τα φαγοκύτταρα, μεταφέρουν επιπλέον γονιδιακές πληροφορίες. Από τα πειράματα που έχουμε κάνει σε ζώα γνωρίζουμε ότι αυτά τα γενετικά μετασχηματισμένα κύτταρα είναι σε μεγάλο βαθμό ανθεκτικά στον ιό του Αids.»

Ως όχημα οι ερευνητές χρησιμοποίησαν τους ακίνδυνους λεντι- ιικούς φορείς. Αυτοί οι φορείς μεταφέρουν τα μετασχηματισμένα γονίδια στο κύτταρο και τα σταθεροποιούν στο DNA. Πρόκειται για ειδικά γονίδια που διευκολύνουν τους αυτοαναπαραγόμενους επισωματικούς φορείς. Αυτοί οι φορείς επιβλέπουν το κύτταρο και ψάχνουν για τους παθογόνους ιούς Αids. Σε περίπτωση που τους εντοπίσουν, τους κλειδώνουν και τους εξουδετερώσουν.

Ένα άλλο γονίδιο σταματά την είσοδο των παθογόνων ιών Αids στα κύτταρα. Δύο χρόνια μετά τη γονιδιακή θεραπεία οι ερευνητές δεν μπόρεσαν να εντοπίσουν στα κύτταρα του ανοσοποιητικού μηχανισμού των ασθενών υπολείμματα από αυτά τα γονίδια, που σημαίνει ότι ο ανθρώπινος οργανισμός τα κράτησε με επιτυχία.

Μακρύς ακόμη ο δρόμος

Η γονιδιακή θεραπεία δεν παρουσίασε σοβαρές επιπλοκές στην υγεία των ασθενών. Βέβαια όλη αυτή η διαδικασία δεν επέδρασε θετικά στην πορεία εξέλιξης της νόσου, αλλά δεν είναι κάτι που περίμεναν οι ερευνητές γιατί μετάλλαξαν μόνο ένα πολύ μικρό κομμάτι των βλαστικών κυττάρων. Ο Τζον Ρόσι πιστεύει ότι δεν πρέπει να επαφίεται κανείς μόνο στη γονιδιακή θεραπεία, κι αυτό για να μην τίθεται σε κίνδυνο χωρίς λόγο η υγεία του ασθενούς

«Οι ασθενείς μας πριν και μετά τη χημειοθεραπεία πήραν το κοκτέιλ των φαρμάκων που χορηγούμε σε ασθενείς με Αids» , λέει ο αμερικανός καθηγητής. «Τα φάρμακα αυτά είχαν πολύ καλά αποτελέσματα και στους 4 ασθενείς της έρευνάς μας».

Με την πρώτη στον κόσμο χρήση της γονιδιακής θεραπείας κατά του Αids οι αμερικανοί ερευνητές του Κέντρου City of Hope στην Καλιφόρνια θέλησαν να αποδείξουν ότι μπορούν να κάνουν ανθεκτικά τα βλαστοκύτταρα απέναντι στον συγκεκριμένο ιό. Βρίσκονται όμως σε πρώιμο στάδιο και κανείς δεν θα πρέπει μετά από όλα αυτά να νομίσει ότι η γονιδιακή θεραπεία αποτελεί την εναλλακτική λύση στη φαρμακευτική αντιμετώπιση του Αids.

Martin Winkelheide/Ειρήνη Αναστασοπούλου

Επιμέλεια Σύνταξης: Σπύρος Μοσκόβου