تشدید دشواری‌ها در ایجاد خط لولهی گاز نابوکو
۱۳۸۹ تیر ۲۳, چهارشنبه
روزنامه‌ی "هاندلزبلات" آلمان گزارش داده است که خط لولهی نابوکو که قرار است گاز دریای خزر و آسیای مرکزی را به اروپا انتقال دهد با مشکل مواجه شده است . اشتفان یودیش رئیس شرکت Supply & Trading متعلق به کنسرن RWE به هاندلزبلات گفته است، شرکت روسی گازپروم از RWE تقاضا کرده تا در طرح خط لولهی "ساوداستریم" (South Stream)که قراراست توسط روس‌ها کشیده شود، مشارکت کند. در عین حال روزنامه‌ی هاندلزبلات به نقل از مدیر عامل گاز پروم این خبر را تکذیب کرد.
مباحثات پیرامون این مسئله به سطح سیاستمداران بلندپایه‌ی آلمان و روسیه نیز کشیده شد. صدراعظم آلمان در آستانه‌ی سفر خود به روسیه که در چارچوب مذاکرات دوره‌ای آلمان و روسیه در ۱۴ و ۱۵ ژوئیه انجام می‌گیرد، اظهارداشت درباره‌ی این موضوع با رئیس جمهور روسیه صحبت خواهد کرد.
وحشت روسیه از خط لوله نابوکو
روسیه بیش از ۴۰ درصد گاز آلمان و بخش قابل ملاحظه‌ای از نیازهای گازی اروپا را توسط خط لوله‌هائی که در زمان شوروی ساخته شده، تامین می‌کند. روسیه پس از سقوط شوروی نیز انحصار فروش گاز به اروپای غربی را برای خود محفوظ نگاهداشت.
ولادیمیر سوکور کارشناس "موسسه تحقیقی بنیاد جیمز تاون در واشنگتن"، که سال‌هاست در خصوص وابستگی انرژی کشورهای اروپائی به روسیه و تاثیر سیاسی آن تحقیق می‌کند در مصاحبه با بخش فارسی دویچه وله خاطرنشان می‌کند، گاز پروم قصد شکست طرح نابوکو را دارد. در عین حال این کارشناس معتقد است نابوکو پیشرفت کرده اما پیشرفت‌هائی که حاصل شده کند بوده است.
آیا به اندازه‌ی کافی گاز هست؟
سوکور در ادامه‌ی گفتگو با دویچه‌وله همچنین توضیح می‌دهد، آذربایجان و ترکمنستان در انتظار فروش مستقیم گازخود به خریداران اروپائی هستند. هر دو کشور گاز را در مرزهای خود به فروش می‌رسانند. آنها با خط لوله و یا احداث آن سرو کار ندارند. انتقال گاز این کشورها بر عهده‌ی کشورهای مصرف کننده‌ی گاز اروپائی است که بایستی با احداث خط لولهی نابوکوآن را تسریع بخشند.
این کارشناس همچنین می‌گوید، آذربایجان ضمانت صدور ۱۰ میلیارد مترمکعب گاز در نخستین مرحله‌ی طرح نابوکو را پذیرفت. ترکمنستان نیز برای فاز نخست آن در سال گذشته فروش ۱۰ میلیارد مترمکعب گاز را قبول کرد.
در فاز دوم طرح نابوکو نیز منابع "شاه دنگیز" در خزر تامین گاز نابوکو را تضمین می‌کند. از سوی دیگر ترکمنستان نیز در ماه مه امسال احداث خط لوله "شرق- غرب" را در کشورش آغاز کرد. قراراست بوسیله‌ی این خط لوله گاز این کشور به سواحل دریای خزرانتقال یابد.
نقش تعیین کننده شرکت آلمانی RWE
به عقیده‌ی سوکور، احداث خط لوله‌ای به طول ۶۰ کیلومتر در مرز آبی ترکمنستان و آذربایجان در خزر این امکان را فراهم خواهد کرد که حجم وسیع گاز منطقه به اروپای غربی انتقال یابد. احداث خط لوله در خزر برعهده‌ی شرکت آلمانی RWE است و همین مسئله به نظر صاحب‌نظران امور گاز سبب وحشت گازپروم شده است.
رسانه‌های آلمانی در قبال موضعگیری شرکت RWE نوشتند که دعوت گازپروم از این شرکت می‌تواند، موقعیت نابوکو را تضعیف کند. اما RWE در واکنش به آن بیانیه مطبوعاتی صادر کرد. در این بیانیه آمده است: «شرکت روسی گاز پروم از RWE درخواست کرده است که در طرح "ساود استریم" مشارکت کند. ما این درخواست را بررسی خواهیم کرد. بی‌شک مشارکت ما در طرح نابوکو حق اولویت دارد».
شرکت RWE در بیانیه مطبوعاتی خود تاکید دارد که نابوکو وابستگی گازی اروپا را کاهش خواهد داد.
موقعیت ضعیف ایران در طرح نابوکو
ایران به عنوان دومین کشور صاحب ذخائرگازدنیا در پروژه‌های استراتژیک انرژی در منطقه سهمی ندارد. در پرکردن گاز خط لولهی نابوکو نیز تابحال هیچگونه نقشی را بر عهده نگرفته است. دولتمردان ایران پیش از این ادعا کردند، بدون مشارکت ایران طرح نابوکو قابل اجرا نیست.
این نظر را ولادیمیر سوکور کارشناس "موسسه تحقیقی بنیاد جیمز تاون در واشنگتن"، تائید نمی‌کند. وی در باب این مسئله به دویچه‌وله چنین توضیح می‌دهد: «احداث خط لولهی گازی "شرق و غرب" در ترکمنستان که در سال ۲۰۱۴ به پایان می‌رسد بیش از ۳۰ میلیارد مترمکعب گاز این کشور را به سواحل دریای خزر انتقال خواهد داد. بنابراین دیگر نیازی به گاز ایران نخواهد بود.»
بنظر سوکور روسیه برای ادامه‌ی انحصار بازار گازی اروپا و دور نگاهداشتن رقبای خود از جمله نابوکو از یکسوی به دولت‌های تامین کننده‌ی گاز فشار می‌آورد و از سوی دیگر قصد دارد با دعوت ازشرکت RWE در میان سهامداران نابوکو شکاف ایجاد کند. این کارشناس پیش‌بینی می‌کند، طرح نابوکو با توجه به وابستگی شدید اروپا به گاز روسیه بالاخره نهادینه خواهد شد.
طاهر شیرمحمدی
تحریریه: فرید وحیدی