قرقیزستان در آستانه‌ی جنگ داخلی
۱۳۸۹ خرداد ۲۴, دوشنبه
حکومت موقت قرقیزستان، قربان‌بیک باقی‌اف، رئیس جمهور سرنگون شده‌ی این کشور را متهم کرده است که در منطقه‌ی جنوب این کشور اغتشاش ایجاد کرده است. باقی‌اف که در مینسک بسر می‌برد، هرگونه دخالت در درگیری‌های قومی را رد کرد. وی گفته است که «حکومت موقت ناتوانی خود را در تامین امنیت کشور با چنین اظهاراتی توجیه می‌کند».
رسانه‌های محلی پیش از این نیز گزارش‌هائی را درباره‌ی درگیری‌های اتنیکی میان قرقیزها و ازبک‌ها منتشر می‌کردند. کارشناسان ادامهی اعتراض‌ها در جنوب کشور را ادامهی روند سرنگونی باقی‌اف می‌دانستند، اما آنها نیز وقوع چنین «فاجعه‌ی انسانی» را پیش بینی نمی‌کردند.
یک آلمانی: در اوش فاجعه‌‌ای انسانی روی داد
وزارت بهداشت قرقیزستان تعداد کشته‌شدگان را بیش از صد نفر اعلام کرده است. اما آندریا برگ، نماینده‌ی "سازمان جهانی دیده‌بان حقوق بشر" در شهر اوش، به کانال اول تلویزیون آلمان گفت، تعداد کشته‌شدگان بیش از ۵۰۰ نفر است. وی از «قتل عام در اوش» سخن گفت و آن را یک «فاجعه‌ی انسانی» توصیف کرد. این فعال حقوق بشر تصدیق کرد که به زنان و کودکان تجاوز شده است.
بنا‌به گفته‌ی یک خبرنگارمحلی به دویچه وله، پاسگاه ورودی شهر جلال‌آباد مورد هجوم قرار گرفته و به اشغال درآمده، دانشگاه بین‌المللی قرقیز- ازبک در جلال‌آباد نیز به آتش کشیده شده و اداره‌ی رادیو و تلویزیون مرکز استان به دست نیروهای مهاجم افتاده است. درگیری‌ها همچنان ادامه دارد و دولت کنترل اوضاع منطقه جنوب کشور را از دست داده است.
نگرانی جامعه‌ی جهانی از جنگ جدید در منطقه
سازمان عفو بین‌الملل از دولت قرقیزستان درخواست کرد، بی درنگ از جان اتنیک‌های ازبک تبار این کشور دفاع کند. این سازمان از کشورهای هم مرز نیز خواست مرزهایشان را به روی پناهندگان ازبک باز کنند.
ده‌هاهزار شهروند قرقیز ازبک تبار که مجبور به فرار به سمت مرزهای ازبکستان شده‌اند، می‌گویند که اعتمادی به نیروهای اعزامی از بیشکک ندارند. آنان همچنین نظامیان قرقیز را متهم به پشتیبانی از مهاجمان می‌کنند.
طبق گزارش‌های رسیده، شهروندان کشورهای خارجی، از جمله یک دانشجوی پاکستانی، در درگیری‌های اخیر کشته شده‌اند. برخی از دانشجویان خارجی در تماس با دویچه وله گفتند، نگران جان خود هستند.
یک دانشجو از کشور ترکمنستان بنام آرسلان به دویچه وله گفت، دانشجویان خارجی به دلیل شباهتشان به شهروندان ازبک مورد آزار اغتشاش‌گران قرقیز قرار گرفته‌اند. وی افزود، دانشجویان خارجی مقیم اوش نمی‌توانند از محل زندگی خود خارج شوند. آنها از سازمان‌های جهانی و از کشورهای خود درخواست کرده‌اند که به آنان برای بازگشت به کشورشان کمک شود.
آمریکا : به قرقیزستان کمک می‌کنیم
وزارت امور خارجه‌ی آمریکا نیز با صدور بیانیه‌ای اعلام کرده است که «تحولات جنوب قرقیزستان را به دقت پیگیری می‌کند». سخنگوی وزارت امور خارجه‌ی آمریکا گفت، برای کمک به قرقیزستان در هماهنگی با سازمان ملل متحد و سازمان امنیت و همکاری در اروپا عمل می‌شود. آمریکا از شهروندان خود در این کشور خواست به سفارت این کشور در بیشکک مراجعه کنند و مراقب امنیت خود باشند.
روسیه و آمریکا در قرقیزستان پایگاه نظامی دارند. کارشناسان غربی پیش از شعله‌ور شدن درگیری‌ها در اوش گفته بودند که قرقیزستان محل نبرد قدرت‌های بزرگ روسیه، آمریکا و چین است.
روسیه چترپاز پیاده کرده است
مقام‌های روسیه تائید کردند که این کشور برای تحکیم دفاع از پایگاه هوائی خود، در بیشکک چترباز پیاده کرده است. بسیاری از کارشناسان و تحلیل‌گران تاجیک معتقدند که اوضاع کنونی قرقیزستان شبیه جنگ داخلی تاجیکستان در سال‌های دهه ۱۹۹۰ است که حدود ۵ سال طول کشید.
بنظر خدمت‌شاه محمود، کارشناسان تاجیک، روسیه در امور داخلی قرقیزستان دخالت می‌کند. این کارشناس همچنین می‌گوید، جنگ داخلی به نفع کشورهای منطقه نیست و وقوع آن فقط به سود روسیه است. وی دلیل ادعای خود را چنین توضیح می‌دهد: «اگر در قرقیزستان اوضاع تشدید شود و کشمکش‌‌ها ادامه یابد، بر دامنه‌ی نفوذ سیاسی و نظامی روسیه افزوده می‌شود. زخمی‌های حوادث اوش و جلال‌آباد نیز به مسکو انتقال می‌یابند. روسیه به این یا آن واسطه می‌خواهد روی هدف‌های مردمی و دمکراتیک خط بکشد تا روی آن تاثیر بگذارد.»
این کارشناس تاجیک خاطرنشان می‌کند، روسیه در رأی گیری شورای امنیت به قطعنامه‌ی علیه ایران رأی داد و ثابت کرد که در هر کشوری در درجه نخست بدنبال منافع خود است. وی معتقد است، روسیه با قدرت‌های غربی به توافقی غیررسمی دست یافته و پس از امضای قطعنامه علیه ایران گویا این حق را به دست آورده است که در قلمرو کشورهای "پساشوروی" برای تاثیرگذاری و حضور بیشتر تلاش ورزد.
خبرنگاران محلی گزارش‌می‌دهند، اوضاع در اوش رو به آرامش است. قرقیزها و ازبک‌ها به منظور برقراری صلح به گفتگوی خود ادامه می‌دهند. اما درگیری‌ها به شهرهای دیگر قرقیزستان کشیده شده و کارشناسان امور پیش‌بینی می‌کنند، اوضاع این کشور به این زودی‌ها ثبات پیدا نخواهد کرد.
طاهر شیرمحمدی
تحریریه: کیواندخت قهاری