فیلمی که پس از هشت ماه در شب ۲۲ خرداد پخش شد

پنج‌شنبه ۲۰ خردادماه بخش خبری ۲۰:۳۰ شبکه دوم تلویزیون جمهوری اسلامی ایران فیلمی را پخش کرد که در آن بریده‌هایی از سخنرانی‌های مختلف شیرین عبادی در کنار صحبت‌های همسر وی آقای توسلیان پخش شد.

در این فیلم مهندس جواد توسلیان همسر ۷۵ ساله شیرین عبادی به شرح وقایع خصوصی زندگی زناشویی و اختلافاتی که با همسرش داشته پرداخت. وی همچنین اظهار داشت که میان اندیشه‌های همسرش خانم عبادی و فرقه بهائیت نزدیکی و قرابت وجود دارد.

در پاییز سال گذشته زمانی که دولت جمهوری اسلامی مدال صلح نوبل شیرین عبادی را ضبط کرد، دولت نروژ به این امر اعتراض کرد. در این اعتراض رسمی همچنین عنوان شد که در زمان دستگیری و بازداشت همسر خانم عبادی، فیلمی از وی تهیه شده که در آن وی مجبور شده علیه همسرش سخنانی را بیان کند.

بعد از این ماجرا نیز همسر خانم عبادی با وی تماس می‌گیرد و به او اطلاع می‌دهد که چنین فیلمی در شرایط فشار از او گرفته شده و او مجبور به گفتن چنین سخنانی شده است.

آسیه امینی روزنامه‌نگار که در آن زمان همراه خانم عبادی در نروژ بوده در این مورد می‌گوید: «این فیلم نشان‌دهنده‌ی این بود که شما از یک فعال حقوق بشر هیچ بهانه و هیچ پاپوش دیگری نمی‌توانید پیدا کنید و مجبور می‌شوید که نزدیکترین افراد خانواده‌ی ایشان را چنان تحت فشار قرار دهید که بیایند علیه عزیزترین کسان‌شان موضع‌گیری کنند، فحاشی کنند و حتی از هرگونه ارتباطی با ایشان اعلام برائت کنند. اگر این اتفاق درست بوده، چرا بعد از آن ماجرا همسر خانم عبادی با ایشان تماس می‌گیرند و می‌گویند که من تحت فشار علیه تو حرف زدم. اگر این خودخواسته بود که این اتفاق پشت‌اش نمی‌افتاد و این بیانیه‌ها صادر نمی‌شد و ایشان هم سخنرانی نمی‌کردند که بگویند همسر من را تحت فشار قرار داده‌اند».

این فعال زنان معتقد است پخش این فیلم دو روز قبل از ۲۲ خرداد بسیار معنادار است و نشان از تاثیرگذاری فعالیت‌ها و سخنان خانم عبادی در خارج از کشور دارد.خانم امینی می‌گوید: «من فکر می‌کنم که اتفاقاً اگر از این منظر به ماجرا نگاه کنیم، باید خیلی امیدوار باشیم به این که رفتارها و حرکات و گفتارهایی که در عرصه‌ی بین‌الملل در دفاع از مردم ایران و نقض حقوق بشر در ایران دارد انجام می‌شود، چقدر تأثیرگذار است».

دکتر عبدالکریم لاهیجی نایب رئیس فدراسیون بین‌المللی جوامع حقوق بشر نیز معتقد به وجود رابطه بین سالگرد ۲۲ خرداد و پخش این فیلم از تلویزیون جمهوری اسلامی است. او می‌گوید: «تمام این‌ها مقدماتی بوده برای این که برنامه‌ای را که از پیش در نظر گرفته بودند برای اینکه فاجعه‌ی جدیدی بیافرینند و مردم را بکشند و بزنند و بگیرند، عملی کنند. چیزی که هم آقای موسوی و هم آقای کروبی فهمیدند و دیروز اعلام کردند که تظاهراتی نخواهد بود. این برنامه‌های تلویزیونی هم همین است. یعنی شما می‌بینید که برنامه را در ابتدا با مسأله‌ی قطعنامه‌ی شورای امنیت درباره‌ی انرژی اتمی شروع می‌کنند و بعد می‌گویند این یک توطئه بین‌المللی است که از مدتها پیش علیه ایران شروع شده است و یکی از نمودهای این توطئه‌ی بین‌المللی هم تظاهرات پارسال بوده و در صحبت‌هایی که با فشار و با کتک از شوهر خانم عبادی در جریان بازداشت‌چند ماه پیش‌اش ضبط کرده بودند، آن را هم نشان می‌دهند. همان شب هم، خانم نرگس محمدی را در حضور دو طفل خردسالش دستگیر می‌کنند. تمام این‌ها نشان می‌دهد که واقعاً جمهوری اسلامی تا چه حد از خودش بی‌آزرمی نشان می‌دهد، در انتخاب سیاستی که متأسفانه در پیش گرفته و تا چه حد از اعتراضات مردم و از درخواست‌ها و مبارزات مدافعان حقوق بشر آسیب‌پذیر است».

تقی رحمانی فعال ملی مذهبی که همسرش نرگس محمدی همکار خانم عبادی در کانون مدافعان حقوق بشر است و چند ساعتی پس از پخش این فیلم بازداشت شد، در این مورد به دویچه‌وله گفت: «اول باید ابراز تأسف کنم که اصلا جالب نیست که یک پیرمرد ۷۵ ساله را بیاورند توی تلویزیون و او بگوید که من با زنم اختلاف داشتم و او یک دیکتاتور بوده. یعنی در سیاسی‌ترین بخش خبری، شما وارد زندگی خصوصی انسان‌ها شوید. من نمی‌دانم کجای اسلام و قرآن و دین و اخلاق و حقوق بشر اجازه‌ی پخش چنین مصاحبه‌هایی را می‌دهد. این را من نمی‌دانم».

چه کسی این فیلم را باور می‌کند؟

شیرین عبادی تنها زن ایرانی برنده جایزه صلح نوبل، چهره‌ای جهانی است. در داخل ایران نیز بسیاری از فعالیت‌های او آگاهی دارند و وی را به عنوان یک فعال حقوق بشر می‌شناسند. آیا پخش چنین فیلمی از شبکه سراسری تلویوزیون جمهوری اسلامی می‌تواند چهره او را در نظر مردم و جوامع بین‌المللی مخدوش کند؟

آسیه امینی می‌گوید هدف از پخش چنین فیلم‌هایی تنها انحراف افکار عمومی از آن چیزی است که باید به آن متوجه باشند. به نظر او زندگی خصوصی افراد به ما مربوط نیست و ما باید متوجه واقعیت‌های موجود باشیم. او می‌گوید: «واقعیت تنها یک چیز است و آن هم این است که در شب ۲۲ خرداد، در شرایطی که حکومت برای جلوگیری از هرگونه اعتراض مردمی تا بن دندان مسلح شده، متأسفانه دست به تخریب شخصیت‌مردم می‌زند و آن‌هم از طریق وارد شدن به خصوصی‌ترین لحظه‌های زندگی‌شان و مسائل شخصی‌شان، بازهم نه با واقعیات و نه با راستی، که با تهدید و فشار».

درباره تاثیر این فیلم بر نهادها و مجامع بین‌المللی، دکتر لاهیجی می‌گوید: «خوشبختانه مجامع بین‌المللی سیاست‌های رذالت‌بار جمهوری اسلامی را می‌دانند. آن رژیمی که از حداقل خرد سیاسی برخوردار باشد، محاکمات تلویزیونی تابستان گذشته را که در آن دو یا سه خارجی و ازجمله دو فرانسوی هم جزو متهمان بودند، نشان نمی‌دهد. منتهی این رژیمی است که دیگر به عقیده‌ی من حداقل عقل و خرد و شعور را هم از دست داده است. دلیلش هم استقبالی بود که مسئول سیاست خارجی ایران، در مقابل دوربین‌های تلویزیون‌های دنیا از قاتل شاپور بختیار در ایران کرد. رژیمی که از یک آدمکش، از یک تروریست این گونه به عنوان قهرمان فداکار استقبال می‌کند، معلوم است که آن رژیم قصد و منظوری غیر از ترساندن مردم و به قول خودش راضی کردن آن ۲۰درصد مردم ایران که در پشت سرش هستند، ندارد. و دیگر نه به اعتبار بین‌المللی و نه به پشتوانه‌ی ملی و مردمی خودش اعتنایی می‌کند، برای این که خودش هم می‌داند که مدتهاست که اعتبار و مشروعیت‌اش را در عرصه‌ی ملی و درعرصه‌ی بین‌المللی از دست داده است».

میترا شجاعی

تحریریه: فرید وحیدی