بانک‌های ایران و خطر ورشکستگی
۱۳۸۸ آذر ۲۵, چهارشنبه
در شرایطی که بحران سیاسی ایران شدت می‌یابد، منابع رسمی از اوج‌گیری بحران و رکود در اقتصاد خبر می‌دهند. رئیس سازمان بازرسی کل کشور، روز ۲۲ آذر در برنامه "نگاه" شبکه یک تلویزیون دولتی ایران اعلام کرد که نزدیک به ده هزار شخصیت حقیقی و حقوقی، هرکدام بیش از یک میلیارد تومان ( ۱ میلیون دلار) از بانک‌های کشور وام گرفته‌اند و قادر به بازپرداخت اقساط بدهی خود نیستند.
مبارزه با بیکاری یا توسعه رانت‌خواری؟
وام‌های غیرقابل وصول، در چارچوب سیاستی پرداخت شده‌اند که محمود احمدی‌نژاد در دوران نخست ریاست‌جمهوری خود زیر عنوان "طرح‌های زودبازده" اجرا کرد. هدف این سیاست سرعت بخشیدن به تولید و ایجاد اشتغال اعلام شد. اما نتیجه نهائی آن، سرعت بخشیدن به رانت‌خواری، رشد نقدینگی و تورم بود که اعتراض گسترده کارشناسان اقتصادی را برانگیخت.
برپایه آمار تازه بانک مرکزی، در سال ۱۳۸۷ خورشیدی، حجم پول در گردش، نزدیک به ۹۷ و نیم درصد نسبت به سال ۱۳۸۶ افزایش یافت.
خطر ورشکستگی بانک‌ها
با توجه به اظهارات رئیس سازمان بازرسی کل کشور، بانک‌های ایران، از دریافت دست کم ده میلیارد دلار مطالبات خود عاجز مانده‌اند. مقایسه این رقم، با رقمی که بحران تازه را در دوبی آشکار ساخت، عمق بحران اقتصادی ایران را آشکار می‌کند.
بحران دوبی هنگامی بورس‌های منطقه را به لرزه درآورد که غول ساختمانی "النخیل" برای بازپرداخت ۳ میلیارد و ۵۰۰ میلیون دلار بدهی خود ۶ ماه فرصت خواست. این، تقریبا یک سوم حداقل مطالبات غیرقابل وصول بانک‌های ایران است.
رئيس سازمان بازرسی کل کشور، ضمنا در مصاحبه با شبکه اول سیمای جمهوری اسلامی خبر داد که وصول ۶ هزار و ۶۰۰ میلیارد تومان (۶ میلیارد و ۶۰۰ میلیون دلار) مالیات، با تاخیر روبرو شده و این موضوع کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد.
همزمان با اظهارات مصطفی پورمحمدی، سید بهاء‌الدین حسینی هاشمی، مدیرعامل بانک خصوصی تات نیز، در گفت‌وگو با باشگاه خبری توانا هشدار داد که «وقتی بانکی ۲۰ درصد مطالبات خود را وصول نکند، با خطر ورشکستگی مواجه خواهد شد».
بانک تات، پشتیبان مالی احمدی‌نژاد؟
بانک تات هشتمین بانک خصوصی ایران است. مجوز تاسیس این بانک روز ۱۰ آبان امسال از سوی بانک مرکزی صادر شد و اخیرا شعبه‌ای نیز در مشهد دایر کرد.
در همان روزی که مجوز تاسیس بانک تات صادر شد، روزنامه "اعتماد" موسسان آن را به پشتیبانی مالی از محمود احمدی‌نژاد در انتخابات ۲۲ خراداد متهم کرد. این روزنامه در مقاله‌ای نوشت: «مجوز بانک تات، بدون رعایت ضوابط، با ملاحظاتی صادر شده است.»
بانک مرکزی، در اطلاعیه خود این اتهام را رد کرد.
کاهش سرمایه‌گذاری‌ها و سپرده‌ها
در حالی که اظهارات رئیس سازمان بازرسی کل‌کشور و مدیرعامل بانک تات خطر ورشکستگی بانک‌های ایران را گوشزد می‌کنند، روزنامه "دنیای اقتصاد" نیز، روز چهارشنبه (۱۵ دسامبر / ۲۴ آذر) آماری را منتشر کرده که بر تشدید رکود در ایران صحه می‌گذارد.
برپایه آمار رسمی، تعداد جوازهای صادره برای تاسیس واحدهای صنعتی در سال ۱۳۸۷ نسبت به سال ۱۳۸۶بیش از ۴۵ درصد کاهش یافته است. در همین مدت، از حجم سرمایه‌گذرای در بخش صنعتی ۳۴ درصد، از تعداد خریداران سهام ۴۵ درصد و از حجم سپرده‌های دیداری نزدیک به ۲۰ درصد کاسته شده‌است.
جواد طالعی
تحریریه: بابک بهمنش