Πόσο ισχυρό είναι το ευρωπαϊκό κοινωνικό μοντέλο;

Πρόσφατα δημοσιεύθηκε συγκριτική έρευνα που εξετάζει ποιο είναι το κοινωνικό μοντέλο, το κοινωνικό προφίλ των κρατών - μελών της ΕΕ. Την έρευνα διεξήγαγε το Ινστιτούτο Κοινωνικών Ερευνών Berlinpolis. Στην κλίμακα ταξινόμησης της έρευνας η Σουηδία κατέχει την 1η θέση, η Κύπρος την 8η, η Γερμανία τη 19η και η Ελλάδα την 27η και τελευταία θέση.

Το κοινωνικό προφίλ μιας χώρας καθορίζεται από την κατανομή των εισοδημάτων, την κοινωνική προστασία, τις ευκαιρίες για την ένταξη στην αγορά εργασία, τις ευκαιρίες στη μόρφωση και εκπαίδευση, την ισότητα των δύο φύλων και τη σχέση των γενεών.

Αυτούς τους δείκτες εξέτασε και το βερολινέζικο Ινστιτούτο Κοινωνικών Ερευνών Berlinpolis με στοιχεία που προέρχονται από την στατιστική υπηρεσία της ΕΕ (Eurostat) και τον Οργανισμό Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ).

Χαμηλοί ρυθμοί ανάπτυξης, χαμηλές επενδύσεις στην παιδεία

Η ένταξη των πολιτών στην αγορά εργασίας είναι θεμελιώδους σημασίας για την επιτυχή άσκηση κοινωνικής πολιτικής. Με ένα συνολικό ποσοστό ανεργίας 8,3% και 22,9% στους νέους ως το 24ο έτος της ηλικίας τους η Ελλάδα βρίσκεται στις τελευταίες θέσεις της σχετικής κλίμακας. Ανάλογη είναι η εικόνα και στο ποσοστό απασχολουμένων: Μόλις το 61,4% στην Ελλάδα, ενώ στην Δανία, πρώτη στην συγκεκριμένη κατάταξη, οι απασχολούμενοι αποτελούν 77,1% του πληθυσμού.

Οι συνισταμένες αυτές είναι όμως καθοριστικής σημασίας και επιδρούν αρνητικά στην οικονομική ανάπτυξη της Ελλάδας, εκτιμά ο διευθύνων σύμβουλος του Berlinpolis, Daniel Dettling, διότι «εάν οι ρυθμοί ανάπτυξης της χώρας είναι χαμηλοί, τότε και οι επενδύσεις για την παιδεία και για τα μέτρα ένταξης στην αγορά εργασίας θα είναι χαμηλές. Δηλαδή η Ελλάδα έχει υψηλό δημόσιο χρέος, επειδή έχει χαμηλούς ρυθμούς ανάπτυξης και χαμηλό ποσοστό απασχόλησης. Το ζητούμενο λοιπόν είναι η ένταξη στην αγορά εργασίας ενός μεγαλύτερου αριθμού ατόμων απ’ ότι σήμερα. Εάν η Ελλάδα κάνει σε αυτόν τον τομέα προόδους, τότε θα βελτιώσει συνολικά και τη θέση της.»

Ανασταλτικός παράγοντας τα συνδικάτα;

Ένας από τους ανασταλτικούς παράγοντες, υποστηρίζει ο κ. Dettling, είναι τα ελληνικά συνδικάτα τα οποία εμποδίζουν τις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις, γιατί «Δεν αποτελούν θετική, δημιουργική δύναμη, αλλά ανασταλτική δύναμη που εμποδίζει μεταρρυθμίσεις που αφορούν πχ. την προστασία των εργαζομένων σε περίπτωση απόλυσης και την συνταξιοδότηση. Είναι πια γεγονός ότι ο μέσος όρος ζωής συνεχώς αυξάνεται... επομένως οι συνταξιοδοτήσεις στα 60-61 όπως στην Ελλάδα δεν μπορούν να έχουν μέλλον. Οι αναγκαίες μεταρρυθμίσεις θα πρέπει να πραγματοποιηθούν και με τη βοήθεια και την προώθηση των συνδικάτων.»

Μεταρρυθμίσεις δεν πρέπει όμως να γίνουν μόνον στην Ελλάδα αλλά και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, όπως την Ισπανία, την Ιταλία και τη Γερμανία, η οποία κατέχει στην έρευνα μόλις την 19η θέση.

Στην κορυφή της κλίμακας ταξινόμησης βρίσκονται ως συνήθως οι σκανδιναβικές χώρες Σουηδία, Δανία και Φινλανδία που φαίνεται να εκπροσωπούν το πρότυπο ενός επιτυχούς ευρωπαϊκού μοντέλου, παρότι οι φόροι σε αυτές τις χώρες είναι οι πιο υψηλοί στην Ευρώπη και εξίσου υψηλός ο αριθμός των εργαζομένων στον δημόσιο τομέα. Όπως εξηγεί όμως ο Daniel Dettling, το δημόσιο στις σκανδιναβικές χώρες δεν υπάρχει για να εξυπηρετεί π.χ. τα ρουσφέτια των κομμάτων. Εκεί ο δημόσιος τομέας έχει στόχους και λειτουργεί αποτελεσματικά.

Τα ελλείμματα στο κοινωνικό μοντέλο προκαλούν ρωγμές στη δημοκρατία

Μια επιτυχής, κοινωνική πολιτική, συμπεραίνει η έρευνα είναι ζωτικής σημασίας όχι μόνον για την ανταγωνιστικότητα της Ευρώπης στον διεθνή στίβο αλλά και για την διασφάλιση της εσωτερικής κοινωνικής γαλήνης και της πολιτικής τάξης.

Μέχρι σήμερα υποστηρίζει ο εκπρόσωπος του Ινστιτούτου Κοινωνικών Ερευνών Berlinpolis: «Η διαφορά μεταξύ Αμερικής - Ασίας από τη μια και της Ευρώπης από την άλλη είναι το υψηλό, κοινωνικό επίπεδο ασφάλειας και κοινωνικής συνοχής της ευρωπαϊκής ηπείρου. Εάν η Ευρώπη δεν καταφέρει όμως να τα διασφαλίζει αυτά μακροπρόθεσμα, τότε το ευρωπαϊκό μοντέλο θα χάνει όλο και περισσότερο τη νομιμοποίηση του στην κοινή αντίληψη των Ευρωπαίων πολιτών και συνεπώς και η ευρωπαϊκή δημοκρατία. Επακόλουθα αυτής της εξέλιξης θα ήταν κοινωνικές αναταραχές, λαϊκιστικά κινήματα και πιθανώς δικτατορικά συστήματα».

Παναγιώτης Κουπαράνης, Βερολίνο

Υπεύθ. σύνταξης: Βιβή Παπαναγιώτου