Jugoslavije nema, ali Jugosi su ostali

Kada su sredinom 60-ih godina prošlog veka gastarbajteri sa područja tadašnje Jugoslavije počeli u većem broju da dolaze u Nemačku, naziv koji je za njih pronađen bio je: Jugos. U međuvremenu te zemlje više nema, stotine hiljada nekadašnjih Jugosa danas su Hrvati, Srbi, Bosanci ili Makedonci i po pravilu su na to ponosni.

Ali time sličnosti tih ljudi nisu nestale - bilo da je u pitanju jezik, bilo da se radi o zajedničkom kulturnom nasleđu, gastronomskim navikama ili jednostavno „balkanskom mentalitetu“. Nedavno je u Berlinu izašla knjiga „Ex-Yugos, mladi migranti iz Jugoslavije u Nemačkoj“ u kojoj se govori o toj specifičnoj grupi stranaca.

Za Nemce postoje samo Jugosi

Razgovor za Dojče vele nemački novinar i muzičar Rudiger Rosig počinje ovako:

„Moje ime je Rudiger Rosig, a ovo sve oko mene je crno-bijeli svijet.“

On odmah pokazuje svoje insajdersko poznavanje ex-jugoslovenske pop i rok scene parafrazirajući početak legendarne pesme „Crno-bijeli svijet“ zagrebačke pank grupe „Pljavo kazalište“ iz 1980. godine.

Tih osamdesetih godina Rosig je prvi put letovao u tadašnjoj Jugoslaviji i zaljubio se u zemlju, ljude, kulturu... Kada se vratio u Berlin otkrio je da i u Nemačkoj postoji jaka scena doseljenika iz te zemlje otvorenog i tolerantnog socijalizma koje su tu svi zvali - Jugosi.

Brojne razlike, ali i važne sličnosti

Kao novinar i urednik u listu „Tagescajtung“ često je tamo putovao - i pre rata i tokom rata i posle njega. Njegovo opažanje: mada Jugoslavija više ne postoji, Jugosi su i dalje tu.

„Sa nemačke tačke gledišta, ta populacija i ta gastarbajterska grupa i dalje postoji. Nemci ne pričaju o Hrvatima, Bosancima, Srbima, oni pričaju o Jugosima. I to je možda ono najinteresantnije sa tom scenom: većina ljudi u mojoj knjizi za sebe uopšte ne bi rekli da su Jugosi, ali većina Nemaca bi to za njih rekla.“

U knjizi se govori o dolasku prvih gastarbajtera, o ratnim izbeglicama, o onima koji dolaze danas, zbog posla, studija ili da nauče jezik. Uz brojne razlike koje među njima postoje, Rosig prepoznaje i neke vrlo važne sličnosti:

„Jezik pre svega, naravno, potom rakija, muzika, književnost. Ko je Ivo Andrić? Srbin? Hrvat? Jugosloven? Ili Meša Selmović...“

Ne Jugo-nostalgičar, već Jugo-futurista

Taj jugo-fenomen predstavlja neku vrstu kontrapunkta sudbine Nemačke: dok se ovde i 20 godina posle ujedinjenja teško premošćuju razlike zemlje koja je podeljena živela četiri decenije, Jugoslavija je četrdeset godina bila jedna zemlja i mnoge sličnosti među ljudima vidljive su usprkos novonastalim podelama:

„Unutar bivše Jugoslavije oni se razlikuju, ali čim pređu mađarsku granicu, u Budimpešti - Srbi, Hrvati i Bosanci su zajedno. I to ne važi samo za našu generaciju koja je živela u zajedničkoj državi. To važi i za mlade“, kaže Rosig.

Upravo to zajedništvo, ta bliskost, predstavlja veliki potencijal u Evropi koja se sve više integriše, smatra Rosig. To neće voditi ka obnovi zajedničke države, već ka većoj saradnji među sadašnjim državama, u to je on čvrsto uveren. I zbog toga sebe ne naziva jugo-nostalgičarem, već jugo-futuristom.