پاکستان دموکراسي ناقص يا مرحله گذار ازديکتاتوري به مردمسالاري

شکست مشرف درانتخابات پارلماني بالاخره منجربه شکست او درسايرساحات سياست گرديده و مجبورگرديد تا ازقدرت کناره گيري نمايد.

بي نظيربوتو، رهبرحزب مردم پاکستان چندي پيش ازانتخابات پارلماني به قتل رسيد که اندکي پس ازآن انتخابات رياست جمهوري برگزارمي شد. براي جلوگيري ازخلاء قدرت يوسف رضاگيلاني رياست حکومت را عهده دارشد.

اما حالا يک سال پس ازاين همه تحولات وضع دموکراسي درپاکستان به چه شکل است؟

بسياري ها پس ازاين که حکومت جديد درپاکستان روي کارآمد، انتظاراين را داشتند تا پاکستان پس ازيک دهه ديکتاتوري دوباره به جاده ي دموکراسي گام بگذارد وازقدرت ارتش وسازمان استخبارات نظامي "آي.اس.آي" دراين کشوربکاهد. اما يک سال پس ازسقوط پرويزمشرف هنوزهم به خوبي روشن نيست که ارتش و"آي. اس.آي" تا چه حد خود را ازسياست کنارکشيده اند.

ولفگانگ مرکل کارشناس امورسياسي دربرلين به اين باوراست که نظاميان درپاکستان هنوزهم ازنفوذ زيادي برخوداراند. " به اين دليل که نظاميان بخش هاي عمده و اساسي سياست را براي خود قبضه کرده اند ونمي خواهند که تصميم گيري دراين ساحات را به سياستمداران غيرنظامي واگذارکنند."

به گفته ولفگانگ مرکل، به همين دليل است که درپاکستان يک دموکراسي ناقص به وجود آمده است. برخلاف ديدگاههاي اين دانشمند آلماني، تعدادي زيادي ازسياستمداران پاکستان به اين باوراند که دموکراتها موفق شده اند تا ارتش را مجبوربه عقب نشيني نمايند، البته نه براي بارنخست.

احسان اقبال، دبيرکل حزب مسلم ليگ ، دومين بزرگترين حزب سياسي پاکستان، مردم پاکستان را طرفداردموکراسي مي داند. اومي گويد:" مردم تا به حال هميشه موفق شده اند تا ديکتاتوران را مجبورسازند که درمقابل خواست توده ها تسليم شوند. هرديکتاتوري زماني وادارمي شود تا انتخابات را برگزارنمايد- جامعه مدني تا به حال درمقابل هرديکتاتوري مبارزه کرده است و اورا مجبورساخته تا ازقدرت کناره گيري کند. مقصد ازمبارزات جامعه مدني دراين جا جنبش وسيعي است که به رهبري قاضي ها و وکلاي مدافع دربرابرپرويزمشرف به وجود آمده بود."

دليل اصلي برپاخاستن اين جنبش تصميم مشرف براي سبکدوش کردن قاضي القضات پاکستان ازوظيفه اش بود. تظاهرات طرفداران قاضي القضات پاکستان زماني پايان يافت که انتخابات جديد برگزارگرديد. درپايان انتخابات حکومت ايتلافي متشکل ازدوحزب رقيب يعني حزب مردم پاکستان وحزب مسلم ليگ جناح نوازشريف تشکيل شد که اميدواري هاي زيادي را درپاکستان ودرسطح جهاني به وجود آورد.بسياري ها به اين باوربودند که همکاري اين دوحزب رقيب نشان دهنده دورجديد دموکراسي درپاکستان مي باشد. اما ديري نگذشت که حزب مسلم ليگ نوازشريف بخاطراين که زرداري ازتعيين دوباره ي قاضي القضات به وظيفه اش سربازمي زد، حکومت ايتلافي را ترک گفت.

احسان اقبال دبيرکل حزب مسلم ليگ ازاين تصميم حزبش دفاع کرده مي گويد:" ببينيد ، دراين جا مساله سياست هاي حزبي مطرح نيست، موضوع اساسي دراين جا اين است ک بدون توجه به اين که کي حکومت مي کند، دستگاه قضايي بايد بي طرف باشد. دستگاه قضايي بي طرف تضميني است براي حکومت قانون ، حکومتداري شايسته ومسووليت پذيري درسياست."

شماري زيادي ازکارشناسان نيزاهميت دستگاه قضايي بي طرف را دريک دموکراسي حياتي مي دانند، اما آنها به اين باورند که پاکستان هنوزازداشتن چنين دستگاه فاصله ي زياد دارد. درعين حال با وجود اين که انتخابات دموکراتيک دراين کشوربرگزارگرديده واحزاب افراطي دراين انتخابات بازندگان اصلي بوده اند، با آنهم حکومت تا به حال نتوانسته است تا ازنفوذ احزاب وگروههاي افراطي دراين کشوربکاهد. حکومت درآغازکوشش نمود تا طالبان مذاکره نمايند ولي سپس درتابستان سال گذشته به محلات وسيع نظامي عليه طالبان درمناطق سرحدي عمليات نظامي که تا به حال سد نفع حکومت نبوده اند.

برخلاف طالبان نه تنها تمام دره سوات را اداره مي کنند بلکه حکومت را وادار ساختند تا تطبيق قوانين شرعيت در اين مناطق را ، مورد قبول قرار بدهد.

براي ولفگانگ مرکل کارشناس امور سياسي در برلين بي ثباتي درپاکستان نتيجه تحولات عميق سياسي دراين کشورمي باشد. اومي گويد:" دمکراسي مي تواند اگرجاافتاده باشد، يعني پايه هاي مستحکم درجامعه داشته باشد، امنيت وثبات توليد مي کند. برخلاف نظام هاي سياسي که درحال گذارازديکتاتوري به دموکراسي مي باشد دستخوش بي ثباتي وخشونت مي گردند، تازماني که دموکراسي مستحکم گردد."

حالا براي ولفگانگ مرکل وبسياري ها پرسش اين جاست که آيا پاکستان فرصت اين را خواهد داشت تا به حيث مرکزبنيادگرايان افراطي وهمسايه افغانستان راه دور و دراز – مرحله گذار ازديکتاتوري به دموکراسي را طي کنند يا خير.