اصغر فرهادی: صداقت همیشه راست گفتن نیست

"درباره الی" تنها فیلم ایرانی امسال در بخش مسابقات جشنواره بین اللمللی فیلم برلین است. این فیلم از جمله کارهای موفقی بوده که تاکنون با استقبال مثبت منتقدان روبرو شده است.

به نظراصغر فرهادی، بیش و پیش از همه، آزادی عقیده‌ی بینندگان و عدم تحمیل عقیده‌ی فیلمساز بر تماشاگران مطرح است. این موضوع یکی از محورهای اصلی در ساخت فیلم برای اوست.

دغدغه‌ی دیگر فرهادی، به فکر انداختن تماشاگران است. برای وی نقش اندیشیدن بیش از مضمون آن اهمیت دارد. تماشاگر اجازه دارد نظری کاملاً مخالف مولف و یا سینماگر داشته باشد. به نظر فرهادی، داستام فیلم "درباره الی" می‌تواند در هرجایی از جهان رخ دهد. فیلم باید از محدوده‌ی ملی پافراتر نهد و در عین حال قابل فهم باقی بماند.

مشکل اخلاق

فرهادی محتوای موضوعاتی نظیر اخلاق، دروغ وحقیقت را در دوران کنونی نسبی خواند و تعریف‌های گذشته از این مفاهیم را ناکارآمد دانست. به نظر وی درباره‌ی این‌گونه موضوعات، باید به شرایط و موقعیت مشخص توجه کرد.

فرهادی ساخت قهرمان و ضدقهرمان در فیلم از سوی مولف را توهین به تماشاگران دانست.

وی درباره‌ی شخصیت "الی" در فیلم می‌گوید: «"الی" مرتکب گناهی نشده است، اما شکل‌گیری چهره‌ای منفی از او در اثر داوری‌های جمع رخ می‌دهد.» "الی" یکبار به طور واقعی غرق می‌شود، اما از طریق گفته‌های دوستان نیز برای دومین بار قربانی می‌شود. فرهادی گفت که این فیلم رو راست است و حضور مرگ، به عنوان بحران، در این فیلم استعاری نبوده و بیشتر از الزامات درام برخاسته است.

اصغر فرهادی از "فدا کردن فرد به خاطر مصالح جمع" به عنوان بحران یاد کرد و آن را تنها ویژه‌ی جامعه‌ی ایران ندانست.

نقش کودکان در فیلم

فرهادی کار با کودکان بازیگر در فیلم را سخت، اما لذت‌بخش خواند. وی برای پیشبرد کار، مجبور به به‌کارگیری شگردهای متفاوت شده است. به نظر وی، کودکان در فیلم نشانه‌ی صداقت هستند که از طریق بزرگ‌ترها این خصلت از آنان گرفته می‌شود. بزرگسالان به بچه‌های می‌آموزند که به پنهانکاری متوسل شوند. فرهادی انتقال ناتوانی و خصایل منفی از نسل کنونی به نسل آینده را فاجعه‌بار دانست.

برلیناله و سینمای موفق ایران

اصغر فرهادی تقسیم انسان‌ها به زن و مرد را توهین‌آمیز تلقی کرد. به نظر وی نمی‌توان تنها بواسطه‌ی اختلافات جنسی دست به ارزش‌گذاری در مورد انسان‌ها زد. از نظر او تنها انسان باید ملاک داروی قرار گیرد.

وی به اقامت خود در برلین اشاره کرد و از تاثیر معماری این شهر بر خود سخن گفت. به نظر وی، هنر معماری تجسم فرهنگ یک جامعه است. فرهادی از برلیناله تمجید کرد و یکی از ویژگی‌های مثبت آن را حضور تماشاگران آگاه دانست. وی گفت که تماشاگران جشنواره‌ی فیلم برلین، ساده‌نگر و ساده‌گیر نیستند. وجود این تماشاگران برای سینماگران بسیار لذت‌بخش است. وی با اشاره به اکران فیلم "درباره الی" در ایران، واکنش در برلین و تهران را مشابه و مثبت دانست.

اصغر فرهادی در پایان به سینمای ایران اشاره کرد و گفت، با توجه به فراز ونشیب‌های گوناگون سینمای ایران، ارائه‌ی نگاهی اجمالی از آن ناممکن است. وی افزود، با توجه به درصد جمعیت ایران در جهان، سینمای کشور موفق بوده و مایه‌ی افتخار است.

شهرام اسلامی

گفت‌وگو با اصغر فرهادی را از طریق لینک پایین صفحه بشنوید

مصاحبه‌گر: فهیمه فرسایی