گزارش سازمان عفو بین‌الملل در باره نقض حقوق بشر اقلیت بلوچ در ایران
۱۳۸۶ شهریور ۲۶, دوشنبه
روز دوشنبه (۱۷ سپتامبر) سازمان عفو بین‌الملل که بزرگترین سازمان مدافع حقوق بشر در جهان است، گزارشی در باره موارد گوناگون نقض حقوق بشر علیه اقلیت بلوچ در ایران منتشر کرد. این نخستین بار است که سازمان عفو بین الملل دست به تهیه گزارشی در مورد سرکوب دولتی اقلیت بلوچ در ایران می‌زند.
سازمان عفو بین الملل
سازمان عفو بین الملل در سالهای اولیه تاسیس خود در دهه ۱۹۶۰ بیش از هر چیز به وضعیت زندانیان سیاسی در جهان می‌پرداخت، اما چند سالی است که بر دامنه موضوعهای کاری این سازمان حقوق بشری افزوده شده است. این سازمان از جمله وضعیت حقوقی اقلیتها را در کشورهای گوناگون جهان بررسی می‌کند و آنجا که پایمالی حقوق آنها را می‌بیند دست به اعتراض می‌زند.
گزارش درباره سرکوب اقلیتهای قومی در ایران
سازمان عفو بین الملل در دو سال گذشته، با شدت یافتن سرکوب اقلیتهای قومی در ایران، گزارشهایی در باره وضعیت این اقلیتها، از جمله عربها منتشر کرده است. این سازمان با آگاهی از وضعیت وخیم حقوق بشر در بلوچستان نیز در دو سال اخیر در مجموع سه بار به مقامات دولت ایران نامه‌هایی مفصل با ذکر موارد نقض حقوق بشر نوشته اما پاسخی دریافت ننموده است. سرانجام مسؤولان بخش ایران این سازمان تصمیم می‌گیرند که گزارشی در باره وضعیت حقوق بشر اقلیت بلوچ نیز تهیه کند.
موارد نقض حقوق بشر در بلوچستان
این گزارش روز دوشنبه (۱۷ سپتامبر) منتشر شد. در این گزارش سازمان عفو بین‌الملل نسبت به افزایش نقض حقوق بشر علیه اقلیت قومی بلوچ به شدت اظهار نگرانی کرده است. از موارد نقض حقوق بشر که در این گزارش از آن یاد شده است، افزایش شمار اعدام، دستگیریهای خودسرانه و شکنجه و بدرفتاری با زندانیان است. همچنین به دادگاههای سریع و ناعادلانه که بدون رعایت موازین حقوقی بین‌المللی برگزار می‌شوند انتقاد شده است.
به گفته دروری دایک، مسؤول بخش ایران شاخه مرکزی سازمان عفو بین الملل “حکم اعدام در استان سیستان و بلوچستان در حال حاضر و بخصوص در سال گذشته بسیار افزایش یافت. تصمیم گرفتیم که پژوهش بیشتری در مورد این حادثه بکنیم. مثلا در گزارشی که روز دوشنبه صادر کردیم راجع به اقدامات عدالت که در بلوچستان می‌کنند، که استثنایی است و در هیچ استان دیگری وجود ندارد. گویا مدیریت عدالت در استان سیستان بلوچستان در سطح دیگری است، که به نظر ما از نظر موازین بین‌المللی نقص زیادی دارد و باید متوقف شود.“
موج اعدامها
ناصر بلیده‌ای، شهروند بلوچی و سخنگوی حزب مردم بلوچستان، از افزایش شمار اعدامها حتی در چند ماه اخیر خبر می‌دهد. وی می‌گوید: “در این چند ماه گذشته رژیم تقریبا هر روز دو سه نفر از بلوچها را می‌کشد و تعدادی از آنها را می‌بینیم که به شهرهای دیگر مثل شیراز، ماهان یا مشهد برده و آن طرفها اعدام کرده است به عنوان اراذل و اوباش تا مشخصا تمرکز اعدامها را در بلوچستان کمتر بکند. همین طور رژیم در بلوچستان یک سری کاروانهایی دارد، گشتهای کشتن، گروه مرصاد، و اینها می‌روند و می‌گردند و بلوچهایی را که بخصوص تحصیلکرده هستند را از بین می‌برند. تقریبا هر روز چند نفر در بلوچستان از بین برده می‌شوند.“
شکنجه
ناصر بلیده‌ای همچنین از مشاهدات شاهدان عینی می‌گوید که خبر از به‌کارگیری شکنجه‌های بسیار سبعانه‌ای می‌دهند که مسوولان امنیتی سیستان و بلوچستان در ماههای اخیر برای اعتراف‌گیری از دستگیرشدگان بکار می‌گیرند. ناصر بلیده‌ای نمونه شکنجه فردی بنام نصرت شنبه‌زهی را ذکر می‌کند که به گفته وی بعنوان تماشاگر واقعه انفجاری دستگیر و شکنجه شده است: “شکنجه‌هایی که در بلوچستان اخیرا اتفاق می‌افتد، شکنجه‌های بسیار وحشتناکی است. مثلا یکی از نمونه‌هایی که اخیرا بیشتر کسانی که توی زندان رفته‌اند و بعد جسدشان را پیدا کرده‌اند یا اعدام شده‌اند، و بعنوان نمونه مشخص آقای شنبه‌زهی بود. ایشان را دیده‌اند که همه بدنش باد کرده است. دلیلش این است که، کسانی که این جسدها را دیده‌اند می‌گویند که اینها را دریل کرده‌اند. یعنی از وسایل دریل استفاده کرده‌اند که برای ساختمان‌سازی یا کارهای جاده‌سازی استفاده می‌کنند. بدن اینها را برای گرفتن اعترافات دریل کرده‌اند. و این مشخصا چیزی است که خیلی دردآور است.“
سازمان عفو بین‌الملل از مقامات دولت ایران خواسته است که برای پایان دادن به نقض حقوق بشر علیه بلوچها هر چه زودتر دست به اقدام بزند. “به نظر سازمان عفو بین‌الملل مقامات باید به دستگیریهای خودسرانه و شکنجه و بدرفتاریها با زندانیان خاتمه دهند و آن دسته از اعضای نیروهای امنیتی و مقاماتی را که مسؤول شکنجه هستند محاکمه و عدالت را در باره آنها اجرا کنند.“
قاچاق دختران و زنان
از دیگر موارد نقض حقوق بشر در سیستان و بلوچستان که در گزارش سازمان عفو ثبت شده است، قاچاق دختران و زنان و بی‌توجهی به حق آموزش برای دختران است. سالهاست که در باره قاچاق و خرید و فروش دختران، پسران و زنان گزارشهایی در رسانه‌های خارج از کشور منتشر می‌شود. این پدیده در همه مناطق فقیرنشین ایران به چشم می‌خورد. پدیده‌ای است برخاسته از فقر که به عنوان نوعی مدرن از بردگی و تجارت انسان شناخته شده است. در این باره دکتر کریم عبدیان، فعال حقوق بشر، می‌گوید: “گزارشی که من یکی دو هفته پیش دیدم گزارشی بود که ده تا قاچاقچی را گرفته بودند، این ده نفر ایرانی بودند، ولی بین دخترانی که اینها به مناطق دیگر می‌بردند، دختران ایرانی ولی دختران بلوچ، افغانی هندی، پاکستانی، ازبک، تاجیک، روس و غیره موجود بوده است. بنابراین من با سازمان عفو بین‌الملل موافق هستم که این یک پدیده و مشکل منطقه‌ای است ولی خاص فقط دختران بلوچ نیست. ولی مسأله فقر را که در جای دیگری سازمان عفو بین‌الملل به ان اشاره کرده است، در قسمت دختران و زنان، فقر است که باید روی آن تاکید بشود که مورد استفاده این قاچاقچیان ایرانی قرار می‌گیرد.“
نقض حقوق انسانی توسط جندالله
انتقاد عفو بین‌الملل تنها به دولت ایران نیست. بلکه عملیات مسلحانه و خشونت‌بار گروهی بنام جندالله نیز که با گروگانگیری و قتل گروگانها ایجاد ترس و وحشت می‌کند نیز مورد انتقاد این سازمان است. دروری دایک در این باره گفت: “سازمان عفو بین‌الملل همچنین از جندالله می‌خواهد که فورا از رفتارهای ضدحقوق بشری از جمله حملات بی‌ملاحظه، گروگانگیری و کشتن گروگانها دست بکشد.“
لزوم توجه به وضعیت حقوق بشر در ایران
در گزارش این سازمان اشاره شده است به اینکه ایران به لحاظ بین‌المللی در وضعیتی بغرنج قرار دارد و سازمان عفو بین‌الملل در آن میان تنها بخاطر انجام وظیفه خود برای دفاع از حقوق و جان قربانیان نقض حقوق بشر است که اقدام به انتشار گزارش نقض حقوق بشر می‌کند. در گزارش این سازمان می‌خوانیم: “در زمانی که توجه جهانی در مورد ایران بر برنامه هسته‌ای آن متمرکز شده، تحریمهای برقرار شده و امکان دخالت نظامی مطرح است، خطر آن وجود دارد که مسایل حقوق بشری از دستور کار جهانی به کنار رود. عفو بین‌الملل به عنوان یک سازمان مستقل حقوق بشری معمولا در مورد اعمال تحریم یا اقدام نظامی موضعی اتخاذ نمی‌کند، ولی نگران آن است که در شرایط تشدید تنش بین‌المللی، مانند آن چه که اکنون در رابطه با ایران پیش آمده است، هم خطر نقض حقوق بشر افزایش یابد و هم موقعی که عفو بین‌الملل و سایر سازمانها این موارد نقض را مطرح می‌کنند این امر برای پیشبرد هدفهایی که با حفظ و ترویج حقوق بشر هیچ رابطه‌ای ندارد مورد بهره‌برداری قرار گیرد.“
درخواست از دولت ایران
دروری دایک، مسؤول بخش ایران عفو بین‌الملل، در پایان مصاحبه‌اش با ما مقامات دولت ایران را به تامل و اقدام برای بهبود وضعیت حقوق بشری اقلیت بلوچ فراخواند.
“به نظر ما دولت باید تاملی بکند، مخصوصا الان که در ماه مقدس رمضان هستیم، فرصت خوبی است تا مقامات در باره این موضوعها فکر کنند و شاید بتوانند اقدامات حقوق بشری اجرا کنند تا وضعیت سیستان و بلوچستان از نظر حقوق بشر، از نظر مدیریت عادلانه سیستم قوه قضاییه بهتر شود تا بیشتر احترام به اقلیت قومی بلوچ نشان بدهند.“