هشدار ایران در مورد افزایش بهای نفت و مسئله جایگزینی نفت ایران
۱۳۹۰ بهمن ۹, یکشنبه
در پی اعلام تحریم نفت ایران توسط وزیران خارجه‌ی کشورهای عضو اتحادیه‌ی اروپا که از اول ژوئیه‌ی ۲۰۱۲ به طور کامل اجرا خواهد شد، مقام‌های ایران نگران فروش نفت خود در بازار جهانی هستند.
بر اساس داده‌های کمیسیون اتحادیه اروپا و آژانس بین‌المللی انرژی، ایران حدود ۲۰ درصد نفت صادراتی خود را روانه‌ی کشورهای اتحادیه اروپای می‌کند و این برابر است با ۴۵۰ هزار بشکه در روز. بدین‌گونه اتحادیه اروپا یکی از بزرگ‌ترین مشتری‌های نفت ایران است.
مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران مدعی است که این تحریم به ضرر کشورهای اروپایی خواهد بود و فروش نفت ایران در بازارهای دیگر کاملا امکان‌پذیر است. وی افزود: «تفكر بلند‌مدت ما این است كه به جای صادرات نفت خام، با افزایش ظرفیت پالایش كشور محصولاتی با ارزش افزوده بالاتر تولید و به فروش برسانیم.»
به گزارش خبرگزاری ایرنا، احمد قلعه‌بانی با اشاره به اینکه ۷۰ درصد بازار صادراتی ایران را کشورهای آسیایی تشکیل می‌دهند گفت که کشورهای چین، هند و کره «به ایران به عنوان یك منبع پایدار تأمین انرژی نگاه می‌كنند».
وی در مورد تحریم نفتی ایران از طرف وزیران خارجه اتحادیه اروپا گفت: «با توجه به ذخایر انرژی كه در ایران وجود دارد، اگر روزی تصمیم بگیریم با نفت و انرژی بازی سیاسی كنیم آن زمان مشخص می‌شود كه این كار چه تأثیری دارد.»
بر اساس یک گزارش سایت آلمانی "دی ولت"، در صورتی که مجلس ایران تهدید خود را عملی کند و زودتر از شش ماه ارسال نفت به کشورهای اروپایی را عملی سازد، کشورهای اروپایی به دلیل اینکه سهم کمی از نفت مورد نیاز خود را از ایران وارد می‌کنند، آسیبی نخواهند دید.
این گزارش می‌نویسد، در سه ماهه‌ی اول سال ۲۰۱۱ کشورهای اتحادیه اروپا فقط ۴/۴ درصد نفت مورد نیاز خود را از ایران تأمین کردهاند. آلمان فقط یک درصد نفت خود را از ایران وارد کرده است.
از سوی دیگر، در صورت قطع فوری نفت، عمده‌ترین کشورهای واردکننده‌ی نفت ایران دارای ذخایر نفتی خود هستند: یونان دارای ۸۶ روز، اسپانیا دارای ۱۰۴ روز و ایتالیا دارای ۴ ماه ذخیره‌ی نفتی است.
قلعه‌بانی: نفت ایران به راحتی قابل جایگزین نیست
به گزارش خبرگزاری ایرنا، مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران مدعی است که نفت سنگین عربستان قابلیت جایگزینی با نفت ایران را ندارد؛ از سوی دیگر نفت سبك این كشور نیز این قابلیت را ندارد كه جایگزین نفت ایران شود.
قلعه‌بانی که معاون وزیر نفت ایران نیز هست، تصریح كرد: «از ۵/ ۹ میلیون بشكه‌ای كه عربستان در هر روز صادر می‌كند حدود ۵/۵ میلیون بشكه نفت سبك است در حالی كه آنچه قابل جایگزینی با نفت ایران است، نفت متوسط عربستان است كه ظرفیت تولیدی آن روزانه ۲/ ۱ میلیون بشكه است.»
قلعه بانی می‌گوید، عربستان برای فروش ۲/ ۱ میلیون بشكه نفت متوسط خود تعهدات بلندمدتی دارد كه به سادگی نمی‌تواند آن را جابه‌جا كند؛ بنابراین نكته مورد توجه این است كه عربستان امكان تأمین نفت مورد نیاز پالایشگاه‌های اروپایی را ندارد.
معاون وزیر نفت ایران تصریح كرد: «هم اكنون به نظر می‌رسد كه تمركز اروپایی‌ها روی نفت عراق است كه در خوشبینانه‌ترین حالت تا شش ماه آینده افزایش می‌یابد ولی اكثر كارشناسان با توجه به مشكلات متعدد این كشور مدت یك‌سال را برای آن پیش‌بینی می‌كنند.»
به گفته‌ی قلعه‌بانی «علت آنكه اروپایی‌ها حدود شش ماه در تحریم خود تأخیر لحاظ كرده‌اند هم همین موضوع است تا نفت عراق به بازار برسد كه در عملیاتی شدن آن جای تردید وجود دارد.»
ولی شواهد خلاف ادعای معاون وزیر نفت ایران را نشان می‌دهند. به گزارش "دی ولت"، کاترین اشتون، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در سفری که در روزهای ۱۸ و ۱۹ ژانویه به عربستان سعودی، قطر و امارات متحده عربی داشت، از سوی این کشورهای عربی تأیید جایگزین کردن نفت ایران را گرفته است.
از سوی دیگر عراق و لیبی نیز می‌توانند با افزایش صادرات خود بدیلی برای نفت ایران باشند. افزایش تولید نفت در هر دو کشور، به‌رغم جنگ و بحران، سریع‌تر از زمانی رخ خواهد داد که انتظارش می‌رفت.
بر اساس "گزارش نفت عراق"، در سال جاری ۲۰۱۲ عراق می‌تواند در صادرات نفت از ایران پیشی‌گیرد.
ضرر ایران از قطع سریع صدور نفت
تحلیل‌گر گزارش سایت "دی ولت" معتقد است، در صورتی که ایران تهدید خود را عملی و به فوریت از صدور نفت به کشورهای اروپایی امتناع کند، آسیب جدی به خود وارد کرده است. قطع سریع نفت ایران به کشورهای اروپایی بالقوه به معنای حذف ۲۵ میلیارد دلار در سالی است که این کشور به هر دلار آن شدیدا نیازمند است.
از سوی دیگر از ماه دسامبر ۲۰۱۱ بدین سو، ارزش ریال در برابر دلار حدودا به نصف تقلیل یافته است. بسیاری ایرانی‌ها با سپرده‌های خود مبادرت به خرید طلا کردهاند و تورم به‌سرعت رو به فزونی است. در چنین شرایطی مقام‌های جمهوری اسلامی به هر دلار حاصل از فروش نفت نیاز مبرم دارند.
به‌هرحال آنچه مسلم است اینکه تحریم‌ها در میان‌مدت عاری از پیامد برای ایران نخواهند بود.
کیمبرلی آن الیوت، از " پیترسون انستیتو برای اقتصاد بین‌الملل" در واشنگتن در این رابطه می‌گوید: «تحریم‌ها نه فقط باید از شمار خریداران نفت ایران بکاهد، بلکه خریداران باقی‌مانده باید بتوانند بر تعیین قیمت پایین تأثیرگذار باشند تا از میزان درآمدهای نفتی ایران کاسته شود.»
از قرار معلوم چین نیز برای ماه‌های ژانویه و فوریه واردات نفتی خود از ایران را به حدود نصف کاهش داده است، زیرا به‌عنوان مشتری درجه اول نفت ایران، خواستار پایین آوردن قیمت نفت شده است.
پیش از این کشورهای غربی اعلام کرده بودند که هدف از تحریم نفت ایران بستن مسیر تأمین مالی برنامه‌ی هسته‌ای ایران است که می‌تواند به تولید بمب اتمی بیانجامد.
DK/BM