نمایشگاه "تظاهرات" در آلمان: انقلاب به مثابه هنر

چند دهه بود که در جهان از شور و جنبش انقلابی خبری نبود. پژوهشگران اجتماعی و کنشگران سیاسی از ذهنیت غیرسیاسی جوانان شکوه می‌کردند. اما سال ۲۰۱۱ بر این نظر خط بطلان کشید. جوانان به قدرت و توان صدای خود پی بردند، اگر که این "صدا" به صورت "جمعی" و متحد ادا شود.

در شماری از کشورهای خاورمیانه و شمال آفریقا جنبش "بهار عربی" به پا خاست. در امریکا جنبش "اشغال" شروع شد و جرقه آن به اروپا رسید. در یونان، اسپانیا، روسیه و ایتالیا جوانان بار دیگر به خیابان می‌آیند و خروش برمی‌دارند. جوانان نشان دادند که هنوز برای مبارزه، پیکار سیاسی، تظاهرات و گردهمایی آماده هستند. نمایشگاه بزرگی در فرانکفورت به عنوان "تظاهرات" بر فرا رسیدن دورانی تازه در رشد و آگاهی سیاسی گواهی می‌دهد.

نمایشگاه با مدارک نوشتاری و تصویری بی‌شمار نشان می‌دهد که تجمع و تظاهر نیرویی است که می‌تواند قدرت‌ها را بلرزاند و سردمداران را به زیر کشد.

هنر اعتراض کردن

اکسیون‌های خیابانی "زیبایی‌شناسی" خود را دارند. آنها از سویی بیان هنری را برای گسترش ایده‌های خود به کار می‌گیرند و از سوی دیگر دستمایه‌ای هستند برای هنرمندان تا به آفرینش خود رنگ سیاسی بزنند. نمایشگاهی که در فرانکفورت برگزار شده، هر دو جنبه را پیش چشم می‌کشد. طرح‌ها، پلاکارد‌ها، بروشورهایی که شور و شوق دگرگونی را به میان مردم برده‌اند، و در برابر نقش‌ها و طرح‌ها و عکس‌ها و پیکره‌هایی که این فعالیت‌ها را در آثار هنری بازتاب داده‌اند.

راه‌پیمایی‌ها و گردهمایی‌های خیابانی لحظات مهمی از فعالیت اجتماعی هستند. تجلی ناب قدرت جمع وقتی که هر "فرد" در "جمع" ذوب می‌شود، "من"‌ها به هم می‌آمیزند و "ما" می‌شوند. دست‌ها به هم گره می‌خورند، پاها هم‌تراز می‌شوند، صداها در لحنی یگانه فریاد سر می‌دهند. انسان‌های پراکنده ناگهان حس با هم بودن و با هم فریاد زدن را تجربه می‌کنند.

این روزها، با نگاهی به جنبش‌های انقلابی در کشورهای عربی یا اکسیون‌های اعتراض‌آمیز علیه سیاست مالی نظام بانکی، خیزش و اعتراض بار دیگر در تمام رسانه‌های جمعی حضوری بارز یافته است. تحولاتی که آرامش دنیای عرب و سپس آمریکای شمالی را به هم ریخت نشان داد که دورانی تازه با ویژگی‌هایی بی‌سابقه فرا رسیده است. در این پیکار رسانه‌های نو مانند توئیتر و فیس بوک، ابزار دست کنشگران هستند.

در نمایشگاه نمونه‌هایی برجسته از "هنر اعتراض" به تماشا گذاشته شده است. از سنگربندی‌های انقلاب آزادیخواهانه سال ۱۸۴۸ و قیام دانشجویی سال ۱۹۶۸ تا اعتراضات خیابانی که به منظره‌ای عادی و روزمره در جهان رسانه‌های جمعی تبدیل شده است.

نمایشگاه فرم‌های رنگارنگ اعتراض جمعی را نشان می‌دهد: از حرکات عظیم و پرخاشگرانه که معمولا به برخورد و درگیری می‌کشد، تا همایش‌های ملایم و رقص‌گون، و در همه حال زیبا و دلگرم‌کننده. شوق با هم بودن و در راه چیزی دلخواه، هدفی یا نیازی مشترک، مبارزه کردن. در سراسر جهان هنرمندان بیشماری هم به عنوان شهروند در اجتماعات شرکت می‌کنند و هم به تأثرات و الهامات خود شکل هنری می‌دهند.

در نمایشگاهی که توسط "کانون هنر فرانکفورت" برگزار شده، کارهای ۴۰ هنرمند بین‌المللی عرضه شده است. این نمایشگاه که از ۲۰ ژانویه دایر شده، تا ۲۵ مارس ۲۰۱۲ ادامه دارد.

AA/KG