مواضع مشترک ترکیه و روسیه علیه تحریم نفت ایران
۱۳۹۰ بهمن ۶, پنجشنبه
احمد داوود‌اوغلو، وزیر امور خارجه ترکیه، روز پنجشنبه (۵ بهمن / ۲۵ ژانویه) برای شرکت در دومین نشست "برنامه‌ریزی مشترك راهبردی تركیه و روسیه" به روسیه سفر کرد. تنش بین ایران و غرب یکی از موضوع‌های مهم مذاکرات میان ترکیه و روسیه خواهد بود. سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه، پس از دیدار با داوود‌اوغلو گفت: «ما در خصوص ایران دارای مواضع مشترکی هستیم.»
هم روسیه و هم ترکیه با اعمال هرگونه اقدام یک جانبه از سوی اتحادیه اروپا و آمریکا علیه ایران به شدت مخالفت می‌کنند و رعایت این تحریم‌ها را الزامی نمی‌دانند. رسانه‌های ترکیه هشدار می‌دهند که توقف خرید نفت ایران برای ترکیه زیان‌های اقتصادی ببار خواهد آورد.
ترکیه در ۶ مورد با ایران اختلاف دارد
عارف کسگین، کارشناس "مرکز تحقیقات استراتژیک ترکیه"، روند کنونی مناسبات ایران و ترکیه را "از دوستی به دشمنی" توصیف می‌کند.
کسگین به دویچه وله می‌گوید: «تنش ایران با غرب مناسبات این کشور با ترکیه را تحت تاثیر قرار داده است. بویژه پس از تهدید ایران برای بستن تنگه‌ی هرمز و تشدید تحریم‌ها علیه ایران ترکیه در جستجوی جایگزین برای نفت و گاز ایران است و قصد دارد از جمهوری آذربایجان و روسیه آن را تامین کند.»
این کارشناس مرکز تحقیقات استراتژیک ترکیه می‌افزاید: «روز به روز موارد اختلاف ایران و ترکیه افزایش پیدا می‌کند و تحریم نفت ایران مهم‌ترین آنهاست. اکنون در ۶ مورد، یعنی در خصوص سوریه، استقرار سامانه‌ی دفاع موشکی ناتو، مشکل عراق، بهار عربی، درگیری شیعه و سنی و مسئله‌ی هسته‌ای ایران بین دو کشور اختلاف پیش آمده است.»
"ترکیه غرب را به ایران ترجیح می‌دهد"
این کارشناس مرکز استراتژیک ترکیه می‌گوید، بیش از ۲۵ درصد از نیازمندی‌های گازی و ۵۱ درصد از نفت ترکیه توسط ایران تامین می‌شود. بنابراین برای ترکیه همراهی با تحریم نفتی اتحادیه اروپا بسیار دشوار است و اگر ترکیه جانشینی برای منابع نفت و گاز ایران پیدا کند در کنارغرب خواهد بود.
وی همچنین اشاره می‌کند به اینکه ترکیه برای تنظیم مناسبات خود با ایران از سوی غرب زیر فشار قراردارد. بنظر کسگین، روند رویدادها نشان می‌دهد که ترکیه در نهایت جانب غرب را خواهد گرفت. وی با مثال آوردن تیره شدن روابط "توپراش" و قطع شدن همکاری "خالق بانک" ترکیه با ایران نتیجه می‌گیرد که ترکیه در عمل نه در کنار ایران بلکه در کنار غرب ایستاده است و قصد ندارد ارتباطش با ایران، تنشی بین این کشور با غرب بوجود آورد.
کارشناس ترک: ترکیه بخاطر مردم ایران با تحریم مخالف است
پروفسور محمت سیف‌الدین ارول، رئیس "مرکز استراتژیک اویروآسیا" (آسام) در ترکیه، هم می‌گوید، تحریمهای جدید فشار بر مردم ایران را افزایش خواهد بخشید و ترکیه به لحاظ انسانی با هرگونه تحریمی که به ضرر مردم ایران باشد مخالفت خواهد کرد. از سوی دیگر این کارشناس هم تائید می‌کند که با تشدید تحریم‌ها ترکیه به فکر جانشینی برای نفت و گاز مورد نیاز خود افتاده و با روسیه، عراق و دیگر کشورهای خاورمیانه در این رابطه گفت‌وگو می‌کند.
رئیس "مرکز استراتژیک اویروآسیا" (آسام) به تهدیدها و سخنان تند برخی از رهبران نظامی ایران علیه کشورش هم اشاره می‌کند. وی در این رابطه چنین می‌گوید: «تهدیدهای خشن تهران ترکیه را بیشتر به سوی غرب سوق خواهد داد. بنابراین اگر ایران ترکیه را از دست بدهد، ضربه بسیارسنگینی می‌خورد و مسلما بازنده خواهد بود.»
روسیه: تحریم فشار و زورگویی است
سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه، در اشاره به تحریمهای یکجانبه اخیر آمریکا و متحدانش علیه ایران، هدف از اعمال اینگونه تحریم‌ها را "تخریب اقتصاد و ضربه زدن به ملت ایران" دانست.
برخی از کارشناسان روسیه در تحلیل تحریم نفت ایران می‌گویند، دود تحریمهای نفتی ایران در وهله اول به چشم اروپا خواهد رفت؛ تحریم نفت ایران تاثیرات مخربی بر اقتصاد جهان خواهد گذاشت و بهای نفت به بالاتر از ۲۰۰ دلار برای هر بشکه افزایش می‌یابد. روسیه اقدام غرب برای تحریم یکجانبه اتحادیه اروپا را "فشار و زورگویی علنی" می‌داند.
نگرانی روسیه از بیماری واگیر در مرزهای جنوبی
در روزهای اخیر مسائل مربوط به بسته‌ی تحریم‌ها و بویژه توقف خرید نفت ایران از سوی ۲۷ کشور عضو اتحادیه‌ی اروپا یکی از موضوع‌های داغ رسانه‌های روسیه بود. خبرگزاری ریانووستی در این باره می‌نویسد: «کارشناسان روس نمی‌توانند بطور دقیق پیش‌بینی کنند که ممنوعیت واردات نفت از ایران چگونه می‌تواند بر اقتصاد روسیه تاثیر بگذارد، اما آنها بعید نمی‌دانند که بحران احتمالی در ایران به بی‌ثباتی در مرزهای جنوبی روسیه منجر شود.»
ریانووستی از قول سرگئی دمیدنکو، کارشناس "موسسه‌ی مطالعات راهبردی روسیه"، یادآور می‌شود: «اگر اوضاع در ایران از کنترل خارج شود، اسلام‌گرایی، مسائل انسانی و بیماری‌های واگیر به روسیه سرایت خواهد کرد.»
مراجعه واردکنندگان نفت ایران به روسیه
ولادمیر چیژوف، نماینده‌ی روسیه در اتحادیه‌ی اروپا، می‌گوید: «تحریم واردات نفت ایران از سوی اتحادیه اروپا باعث برهم زدن ثبات بازار جهانی نفت می‌شود. خریداران نفت ایران برای تامین نیازمندی‌های خود به سراغ روسیه خواهند آمد.»
گرچه برخی از کارشناسان پیش‌بینی می‌کنند که روسیه در نتیجه تحریم نقت ایران می‌تواند نفت بیشتری بفروشد، اما نماینده این کشور در اتحادیه‌ی اروپا این ادعا را رد می‌کند و می‌گوید که «افزایش بهای نفت کوتاه‌مدت خواهد بود و روسیه سود زیادی از آن نخواهد برد». گفته می‌شود تولید نفت روسیه پس از سقوط شوروی اکنون به بالاترین مقدار خود، یعنی به بیش از ۵۱۱ میلیون تن، رسیده است.
کارشناس: ایران شریک راهبردی روسیه در منطقه
آلکسی موخین، مدیر"مرکز مطالعات سیاسی در مسکو" و مؤلف "زندگینامه‌ی ولادیمیر پوتین"، نیز به دویچه وله می‌گوید: «برای روسیه ایران اهمیت استراتژیک دارد. ما در مورد مسئله‌ی سوریه و ایران با غرب هم‌عقیده نیستیم.»
به نظر موخین، زیان‌های تحریم نفت ایران بیشتر متوجه چین، ژاپن و کره‌ی جنوبی است. موخین می‌گوید، تحریم نفت ایران ضربه بزرگی به بازار نفت جهانی وارد می‌آورد، زیرا تعادل این بازار را از بین می‌برد. روسیه به عنوان یک ابرقدرت می‌خواهد نظم منطقه محفوظ بماند و این مهمتر از هر گونه مسئله سیاسی و اقتصادی است.
وی خاطرنشان می‌کند، گرچه روسیه از افزایش قیمت نفت سود می‌برد، اما سیاست‌های راهبردی این کشور در منطقه انگیزه‌ی مخالفت این کشور با تحریم‌ها را بیشتر کرده است.
علیرغم مخالفت روسیه و ترکیه با تحریم نفت ایران کارشناسانی که در گفت‌وگو با دویچه وله شرکت کردند روند کنونی رویدادها را به ضرر ایران می‌بینند.
طاهر شیرمحمدی
تحریریه: کیواندخت قهاری