ماسکو از ایجاد پایگاه های خارجی در آسیای میانه می ترسد؟

کشورهای روسیه، ارمنستان، روسیه سفید، قزاقستان، قرغیزستان، تاجیکستان و ازبکستان اعضای سازمان پیمان امنیت دسته جمعی هستند. وظایف این سازمان می بایست حفاظت از امنیت، حاکمیت و تمامیت ارضی کشورهای عضو باشد. در حال حاضر پایگاه های کشور سومی، در دو کشور عضو این سازمان وجود دارند.

امریکا در "مناس" قرغیزستان و آلمان در "ترمز" ازبیکستان پایگاه دارند. نیروهای مسلح فرانسوی حق فرود آمدن در یک میدان هوایی نظامی تاجیکستان را دارند. در مقابل، روسیه در سه کشور عضو سازمان امنیت دسته جمعی پایگاه دارد. این کشورها عبارت اند از قرغیزستان، تاجیکستان و ارمنستان.

ترس بی موجب

این توافق که همه اعضای سازمان پیمان امنیت دسته جمعی فقط با توافق روسیه می توانند به پایگاه نظامی کشور سومی در خاک خود اجازه دهند، در غرب و حتا در داخل روسیه زیاد مهم تلقی نشده است. قبل از همه، بیرون رفتن نیروهای ایتلاف بین المللی از افغانستان، جلب توجه می کند که بر اهمیت این فیصله تاثیر خواهد داشت.

لکساندر گولتس، کارشناس نظامی روسی می گوید: در وزارت خارجه روسیه این ترس حاکم است که روسیه با پایگاه های نظامی خارجی، به ویژه پایگاه های امریکایی محاصره گردد. او می افزاید: «باور به این است که امریکایی ها بعد از بیرون رفتن از افغانستان تلاش می کنند پایگاه های نظامی در تاجیکستان و ازبکستان ایجاد کنند».

گولتس اما می گوید روس ها باید از وجود پایگاه های امریکایی خوش باشند، زیرا پس از خارج شدن نیروهای ایتلاف بین المللی از افغانستان، روسیه با مشکلات جدی امنیتی مواجه خواهد شد. به نظر او، خطر آن وجود دارد که "اسلام مهاجم" یا افراط گرایی اسلامی به زودی در روسیه گسترش یابد.

"مکلفیت های بی معنی"

ارکادی دوبنوف، کارشناس مسایل آسیای میانه در روسیه، به فیصله سازمان پیمان اهمیت دسته جمعی اهمیت زیادی قایل نیست. دوبنوف می گوید این فیصله صرف «بلندپروازی ماسکو را ارضا می کند. در واقعیت این مکلفیت ها معنایی ندارند».

او ابراز تردید می کند که مثلاً اسلام کریموف، رییس جمهور ازبکستان وقتی به ایجاد پایگاه نظامی امریکا در قلمرو کشورش علاقه مند باشد، منتظر توافق امام علی رحمان همتای تاجیک اش و یا الکساندر لوکاشنکو همتایش در روسیه سفید باشد.

گولتس به این نظر است که هرگاه یک عضو سازمان پیمان امنیت دسته جمعی بخواهد به یک کشور خارجی در قلمروش اجازه ایجاد پایگاه نظامی بدهد، بیمی نخواهد داشت که آن را صرفاً تاسیسات ملکی اعلام کند. چنین کاری را قبلاً قرغیزستان در مورد پایگاه "مناس" انجام داده است. به گفته گولتس «می توان هر وقت گفت که این یک مرکز آموزشی و یا ترانسپورتی است».

«پر جیک» برای ماسکو؟

گولتس و دوبنوف هر دو در این مورد توافق دارند که کشورهای عضو پیمان امنیت دسته جمعی، در مساله پایگاه های خارجی صرف بر اثر فشار ماسکو نرمش نشان داده اند. دوبنوف می گوید: «بالمقابل کشورهای عضو سازمان پیمان امنیت دسته جمعی بازهم می توانند سلاح های روسی را به قیمت مناسب بازار داخلی آن کشور خریداری کنند».

گولتس معتقد است که «برای ماسکو این توافق یک پر برنده (جیک) در معاملاتش با ایالات متحده امریکا است، آن هم در هنگامی که این کشور به پایگاهی نیاز داشته باشد». به نظر او، کرملین فکر می کند که با واشنگتن راحت تر داخل معامله شده می تواند.

گولتس که مسایل نظامی را تحلیل می کند، به این عقیده است که دیگر کشورهای عضو سازمان پیمان امنیت دسته جمعی، نیز می توانند این فیصله روسیه را همچون برگ برنده به کار گیرند. به طور مثال هنگامی که ماسکو بخواهد با واشنگتن داخل معامله گردد، در آن صورت «لوکا شنکو، رییس جمهور روسیه سفید می تواند روسیه را مجبور گرداند که با وی داخل معامله شود، به طور مثال قیمت گاز طبیعی را پایین بیاورد».

میخاییل بوشوف، مارکیان اوستاپشوک/ رسول رحیم

ویراستار: عارف فرهمند