Rëndohen marrëdhëniet Serbi-Kroaci

Deklarata në Prishtinë e kryeministres kroate Jadranka Kosor, se Kroacia është mikja më e ngushtë e Kosovës në Ballkan, ka shkaktuar reagime të ashpra në Serbi. Presidenti i Serbisë Boris Tadiq ka refuzuar për shkak të kësaj deklarate dhe mbështetjes së pavarësisë së Kosovës ftesën e homologut të tij kroat Ivo Josipoviq për pjesëmarrje në një takim në Kroaci. Tadiq ka kritikuar edhe qëndrimet e kryeministres Kosor ndaj Ante Gotovinës dhe Millorad Markaçit, të cilët ajo i ka përshkruar si heronj të çlirimit të Kroacisë.

Tension në mes dy vendeve

Josipoviq u përgjigj se Kroacia e ka njohur Kosovën dhe po sillet në harmoni me këtë qëndrim. Ndërkohë që përgjigja e kryeministres Kosor ishte shumë më e ashpër. "Ne nuk do të pyesim Beogradin se në çfarë projektesh duhet të punojë Kroacia", tha ajo. Ndërsa sa i përket akuzave të Tadiqit, se Kosor nuk po sillet mbi bazat e vlerave demokratike dhe nuk i ka dënuar si duhet krimet e luftës në vendin e saj, kryeministrja kroate u shpreh se "Tadiqi këtë vit ka folur për konfliktet e armatosura në Kroaci, por duke manipuluar me faktet historike. Në Kroaci nuk ka pasur konflitke të armatosura, por ajo ishte viktimë e agresionit serbomadh të Millosheviqit. Tanket serbe ishin ato, që kanë shkuar nga Beogradi për të shkatërruar Vukovarin.  Ndërkohë që Tadiqi ka heshtur, ndonëse një ministër i kabinetit të tij qeveritar ka vendosur lule mbi varrin e Millosheviqit, tiranit dhe gjakpirësit, që është përgjegjës për gjenocidin në Srebrenicë dhe shumë krime të tjera Kroaci dhe Bosnjë-Hercegovinë", deklaroi Kosor. 

Ftohja e dukshme e raporteve mes Kroacisë dhe Serbisë në Beograd shihet edhe nga prizmi i luftës së brendshme politike, që po zhvillohet në këto vende. Por ka dhe analistë, të cilët mendojnë se Kroacia po përpiqet të shfrytëzojë "momentin, kur Serbia është e dobët në skenën ndërkombëtare.“

Disa shkaqe për ftohjen e marrëdhënieve

Analisti Nikola Jovanoviq thotë se janë disa shkaqe, që kanë ftohur raportet mes këtyre vendeve. Shkaku i parë është që kryeministrja Jadranka Kosor po përpiqet të sigurojë mbështetje sa më të madhe në prag të  zgjedhjeve të ardhshme. Shkaku i dytë është problemi me Kosovën, sepse Kroacia po përpiqet të shfrytëzojë vakuumin e tanishëm në tregti mes Serbisë dhe Kosovës për përfitime ekonomike. Dhe shkaku i tretë ka të  bëjë me afrimin e anëtarësimit të Kroacisë në Bashkimin Evropian: "Nënshkrimi i marrëveshjes për anëtarësim favorizon forcimin e elementit nacionalist. Ka pasur edhe shumë analistë kroatë, që kanë parashikuar që ky element do të forcohet pas vendimit për anëtarësim", thotë Jovanoviq.

Ftohja dhe ngrohja e raporteve mes vendeve në rajon nuk është asgjë e re për Ballkanin, mendon nënkryetari i Inciativës për Serbinë Igman, Aleksandar Popov. Serbia aktualisht është në një moment shumë delikat, kur duhet të vendoset për afrim me Bashkimin Evropian, ndërkohë që përpiqet të ruajë pozicionet e veta edhe lidhur me Kosovën. Por një element shumë i rëndësishëm është edhe afrimi i zgjedhjeve parlamentare në këto dy vende, thotë Popov: „Tani kemi një situatë, kur zgjedhjet në Kroaci duhet të zhvillohen deri në fund të vitit, ndërsa në Serbi zhvillohen vitin e ardhshëm. Prandaj është shumë e mundur që ky trend i fjalëve të ashpra të vazhdojë, deri sa nuk përfundojnë zgjedhjet në Kroaci. Por edhe politikanët në Serbi do të kenë kujdes për elektoratin e vet dhe do të flasin gjëra, të cilat elektorati ka dëshirë t'i dëgjojë", thotë ai.

A do të ketë përmirësim marrëdhëniesh pas një farë kohe?

Ndërsa Jovanoviq është i mendimit se vendet e rajonit ndajnë një fat të njëjtë, pavarësisht faktit që Kroacia së shpejti do të bëhet anëtare e BE-së. „Në shtigje afatgjata këto vende duhet të bashkëpunojnë mes vete. Shpresoj se raportet serbo-kroate, të cilat së bashku me raportet shqiptaro-serbe janë vendimtare për rajon, sërish do të kthehen në rrugën e përmirësimit“, pohon Jovanoviq.

Sidoqoftë në Serbi është rritur nervoziteti pas vizitës së kancelares gjermane Angela Merkel dhe kërkesës së saj për normalizim raportesh me Kosovën. Normalizimi i raporteve mes vendeve të rajonit është një prej parakushteve kryesore për anëtarësim në BE.

Autor: Ivica Petrovic/Bahri Cani

Redaktoi: Angjelina Verbica