«ستوان کلمبو»، کارآگاه گیج آمریکایی درگذشت
۱۳۹۰ تیر ۴, شنبه
"ستوان کلمبو"، هر چند فاقد ویژگی‌های بارز یک کارآگاه تیزهوش بود، ولی محبوبیتش کمتر از مشهورترین کارآگاه‌های دنیای ادبیات جنایی نبود. شاید درست به دلیل همین‌تفاوت‌ها، نام" ستوان کلمبوی گیج و گول و کندذهن" را در کنار نام‌های کارآگاه‌های مشهور و محبوبی چون شرلوک هولمز و میس مارپل (خانم مارپل) می‌برند: هولمز، برعکس کلمبو، همواره مرتب و منظم و با کت‌وشلواری اطوکشیده، کلاه و دستکش و عصا در سریال‌های‌جنایی ظاهر می‌شد و با نمایش نیروی استثایی خود در مشاهده‌ی جزئیات و استدلال‌ها و استنتاج‌های منطقی، گره معماهای قتل و جنایت را می‌گشود.
در حالی‌که کلمبو با سر و وضعی نامرتب، بارانی چروک و نگاهی لوچ، نقش کارآگاهی را بازی می‌کرد که قدرت تمیز و تشخیص بین ادعاهای راست و دروغ شخص مظنون را ندارد و در حل معماهای پیچیده‌ی جنایت به‌کلی ناتوان مانده است. البته در پایان، این همیشه کلمبو بود که با لجاجت و پشتکار و با برملاکردن ضدونقیض‌گویی‌های مظنون، او را غافلگیر می‌کرد و به اعتراف وامی‌داشت.
وجه مشترک این کارآگاه صمیمی و فروتن و "خانم مارپل"، (اثر جنایی‌نویس مشهور، آگاتا کریستی) نیز در همین پی‌گیری و سرسختی و لجاجت بود: این زن پا به‌سن گذاشته که تمام زندگی خود را در روستایی گذرانده بود، هم‌چون همتای آمریکایی‌اش کلمبو، ظاهراً هیچ شباهتی به یک کارآگاه تیزهوش و کارآمد نداشت.
کلمبو، نقشی ابدی
با وجود این "ستوان کلمبو"، یکی از جذاب‌ترین کارآگاهان تاریخ ادبیات جنایی بود و پیتر فالک، به خاطر بازی در این نقش، چهار بار جایزه‌ی "امی" (جایزه‌‌ای برای بهترین‌های تولیدات تلویزیونی آمریکا)، را از آن خود کرد. این سریال در آمریکا یک بار به مدت ۷ سال، از سال۱۹۷۱ تا ۱۹۷۸ به طور منظم و بار دوم از سال ۱۹۸۹ تا ۲۰۰۳ به طور نامنظم پخش می‌شد.
چهره‌ی "ستوان کلمبو" برای تماشاگران سریال‌های جنایی در بیش از ۸۰ کشور جهان نیز آشناست. این سریال بارها در تلویزیون کشورهای گوناگون (از جمله در ایران پیش از انقلاب) به نمایش درآمده است. باوجود شهرت جهان‌گیری که این نقش برای پیتر فالک به ارمغان آورد، او از این که توانایی‌های بازیگری او به ایفای این نقش محدود شده، چندان خشنود نبود. فالک یک بار در مصاحبه‌ای در این باره گفته بود: «اگر این نقش نبود، شاید من هنرپیشه بهتری شده بودم.»
ایرانی‌ها، صدا و لهجه‌ی پیتر فالک را در نقش مأمور کشف قتل اداره‌ی جنایی پلیس لس‌آنجلس با صدای منوچهر اسماعیلی، دوبلور سرشناس، می‌شناسند.
هنرپیشه به جای مأمور سیا
هنرپیشگی، "حرفه‌ی رویائی" پیتر فالک‌نبود. او تازه در سن ۲۹ سالگی، پس از آن که مدتی به شغل آشپزی و کارهای روزمزدی دست زد، به هنرپیشگی رو آورد. در واقع فالک گزینش این حرفه را مدیون سخت‌گیری‌های سازمان "سیا" ست که او را برای کار در این تشکیلات شایسته تشخیص نداد و تقاضای استخدامش را رد کرد. چند سال پیش از آن، فالک کوشیده بود در نیروی دریایی آمریکا مشغول کار شود. ولی به دلیل شیشه‌ای بودن چشم راستش، پذیرفته نشد. او در سه سالگی، به خاطر داشتن توموری سرطانی زیر‌عمل جراحی سختی رفت و چشمش را از دست داد.
پیتر فالک، در سال ۱۹۵۸پس از اتمام دوره‌ی هنرپیشگی وارد صحنه‌ی تئاتر و سینما شد. او تا پایان فعالیت‌های هنری خود، در بیش از ۴۰ فیلم سینمایی، اغلب در نقش کارگرهای شرور یا قانون‌شکن‌های خرده پا بازی می‌کرد. این یهودی نیویورکی که خانواده‌‌اش پیش از جنگ جهانی اول از شرق اروپا به آمریکا مهاجرت کرده بودند، یک بار هم در فیلمی آلمانی ایفای نقش کرد: "زیر آسمان برلین" (۱۹۸۷) به کارگردانی سینماگر آلمانی، ویم وندرس. فالک دوبار به‌خاطر بازی در فیلم‌های "دنیای زیرزمینی" و "در ژرفای ده هزارپایی" نامزد دریافت جایزه‌ی اسکار شد.
پیتر فالک از چند سال پیش، به بیماری اختلال حواس و پس از آن آلزایمر دچار شده بود.